Halvetilik Hakkında Önemli Bir Türkçe Eser: Muslihiddîn Gırnatevî’nin İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti’l-‘Aleviyye’si
Öz
Anadolu’da ilk
defa Amasya’da ortaya çıkan Halvetilik, Türk insanına en fazla etki eden tarikatlardan
biridir. Her sınıf ve zümreden insana hitabeden bu tarikat tasavvuf tarihinde
birçok kola ayrılmasından dolayı "tarikat fabrikası" olarak
nitelendirilmiştir. Yine tarihte Osmanlı Padişahlarının yarıdan fazlasının bu
tarikata mensup olduğuna dair rivayetler, ayrıca yapılan incelemelerde tekke
sayısı bakımından diğer tarikatlardan hemen her zaman fazla olması konunun
önemini artırmaktadır. Halvetilik birçok araştırmaya konu edilmiş, çeşitli
yönlerden incelenmiştir. Fakat bu tarikatın âdâb ve ritüelleri tam olarak
ortaya konmuş değildir.
Bu çalışmada,
Halvetiliğin âdâb ve ritüellerinden bahseden kaynak bir eser olan İstivâ-yı
Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti ‘Aleviyye tanıtılacaktır. 17. yüzyılda
yaşamış olan Muslihiddîn el-Arabî et-Tâ’î el-Endülüsî el-Gırnatevî tarafından
kaleme alınan bu eser, Halvetilik âdâbından derli toplu olarak bahseden önemli
bir kaynaktır. Çalışmamızda, Halvetiliğin Türk kültüründeki yerine ve konuyla
ilgili bilimsel çalışmalara işaret edildikten sonra söz konusu eserin
muhtevasına ayrıntılı olarak değinilecektir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, H. (2005). Şemseddîn Sivâsî, Hayatı, Şahsiyeti, Tarikatı, Eserleri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX (2), 1-43.
- Aksoy, H. (2010). Şemseddîn Sivasi. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 38, ss. 523-526). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Aşkar, M. (1999). Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXIX, 535-563.
- Baz, İ. (2004). Abdulehad Nûrî-i Sivâsî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Budak, A. (2014). Halvetî Tarikatının Osmanlı Toplum Yapısıyla Sosyo-politik ve Kültürel Etkileşimi (XV. Yüzyıl Amasya Şehri Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Köse, F. (2010). İstanbul’da Halvetî Tekkeleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Serin, R. (1984). İslam Tasavvufunda Halvetiler ve Halvetilik. İstanbul: Petek Yayınları.
- Söylemez, O., İçli, A. (Ed.) (2013). Uluslararası Seyyid Yahya Şirvanî ve Halvetilik Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yayınları.
- Tatçı, M. (2013). Halvetî Şabani Yolunun Adabı (Miyarı Tarikat). İstanbul: H Yayınları.
- Uludağ, S. (1997). “Halvet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 15, ss. 386-395). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Yavuz, Y. Ş. (1997). “el-Hasâisü’l-Kübrâ”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 16, ss. 276-277). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
An Important Turkish Manuscript Related to Khalwatiyya : İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti’l-‘Aleviyye of Muslihiddîn Gırnatevî
Öz
Khalwatiyya, first emerged in Anatolia in Amasya, is one of the religion order of turkey and have the greatest impact on people. Khalwatiyya is divided into several branches, so it is called religion orders factory. According to researches, the lodges of this order have always been much more than others. Khalwatiyya,has been the subject of much study and research but the rules of this order has not been fully revealed.
In this work, a
reference to the rules and rituals of Khalwatiyya will be introduced in detail.
İstivâ-yı Tarîk-i Muhammediyye fî Silsileti ‘Aleviyye is an important
source, referring to the Khalwatiyya, which were obtained by Muslihiddîn
al-Arabi al-Ta'i al-Andalusi al-Ghronathi who lived in the 17th century. In our
work, the content of the work will be discussed in detail after the mention the
place of Khalwatiyya in Turkish culture and the scientific studies on the
subject.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Aksoy, H. (2005). Şemseddîn Sivâsî, Hayatı, Şahsiyeti, Tarikatı, Eserleri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX (2), 1-43.
- Aksoy, H. (2010). Şemseddîn Sivasi. Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 38, ss. 523-526). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Aşkar, M. (1999). Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye'nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXIX, 535-563.
- Baz, İ. (2004). Abdulehad Nûrî-i Sivâsî’nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Budak, A. (2014). Halvetî Tarikatının Osmanlı Toplum Yapısıyla Sosyo-politik ve Kültürel Etkileşimi (XV. Yüzyıl Amasya Şehri Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çorum: Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Köse, F. (2010). İstanbul’da Halvetî Tekkeleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Serin, R. (1984). İslam Tasavvufunda Halvetiler ve Halvetilik. İstanbul: Petek Yayınları.
- Söylemez, O., İçli, A. (Ed.) (2013). Uluslararası Seyyid Yahya Şirvanî ve Halvetilik Sempozyumu Bildiri Kitabı. Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yayınları.
- Tatçı, M. (2013). Halvetî Şabani Yolunun Adabı (Miyarı Tarikat). İstanbul: H Yayınları.
- Uludağ, S. (1997). “Halvet”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 15, ss. 386-395). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Yavuz, Y. Ş. (1997). “el-Hasâisü’l-Kübrâ”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (c. 16, ss. 276-277). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 8 |
Cited By
Metin İncelemelerinde Müelliflerle İlgili Hususların Tespitinde Karinelerin Önemine Dair
Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1270004
ABDÜLMECİD SİVASÎ’NİN HALVETİLİK ADABI HAKKINDAKİ ESERİ: Mİ’YÂR-I TARÎK
Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
https://doi.org/10.20322/littera.542592
- Makale Dosyaları
nnn