AMİSOS NEKROPOLÜ’NDEN GEÇ ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ’NE AİT BİR YER ALTI KAYA MEZARI VE DEFİN BULUNTULARI / AN UNDERGROUND ROCK TOMB AND BURIAL FINDS FROM THE NECROPOLIS OF AMİSOS TO LATE ROMAN EMPIRE PERIOD

Year 2019, Volume: 4 Issue: 7, 238 - 278, 30.12.2019

Orhan Alper Şirin

Abstract

Öz
Amisos Antik Kenti’nin nekropol alanında ortaya çıkan yer altı kaya mezarı, yapısı itibariyle kent nekropolünde açığa çıkmış olan diğer yer altı kaya mezarlarından farklı bir mimari yapıya sahiptir. Ayrıca, mezarda ele geçen bronz bir yüzüğün akik taşına işlenmiş olan Chi (X) Rho (P) harflerinden oluşan “☧” flaması, mezarın Erken Hristiyanlık Dönemi’nde kullanıldığını ortaya koymaktadır. Mezar buluntularına ilişkin analojik değerlendirmeler yapılarak mezarın kullanıldığı dönem belirlenmeye çalışılmış ve mezara ilişkin arazi fotoğrafları yanında definlere ait buluntular katalog olarak işlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Amisos Nekropolü, Geç Roma İmparatorluk Dönemi, Erken Hristiyanlık Dönemi, Yer Altı Kaya Mezarı, “☧” Flaması, Defin Buluntuları.

Keywords

Amisos Nekropolü, Geç Roma İmparatorluk Dönemi, Erken Hristiyanlık Dönemi, Yer Altı Kaya Mezarı, “☧” Flaması, Defin Buluntuları

References

• Arslan, M., Cinemre, O. ve Erdoğan, T. 2011, “Dadastana Nekropolü 2009 Yılı Kurtarma Kazısı”, 19. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, (29 Nisan-05 Mayıs 2010, Ordu), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No:3269, Ankara, 327-340.
• Bailey, D. M. 1988, A Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps, British Museum Publications, London.
• Bezzi Martini, L. 1987, Necropoli e Tombe Romane di Brescia e Dintorni, Blescia.
• Boulter, G. C. 1963, “Graves in Lenormant Street, Athens”, Hesperia, 32/2, 113-137.
• Bucovala, M. 1968, Vase Antice de Sticla la Tomis (Antique Glass Dishes at Tomis), Muzeul de Archeologie, Constanta.
• Bussiere, J. ve Wohl, B. L. 2017, Ancient Lamps in the J. Paul Getty Museum, J. Paul Getty Museum, L.A.
• Dağlı, G. 2008, Hadrianoupolis Surları Kurtarma kazısında Bulunan Roma ve Bizans Dönemi Kandilleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji ABD.
• Davidson, G. R. 1952, The Minor Objects. Corinth Vol.XI, ASCS Athens, Princeton.
• Davidson, P. F. ve Oliver, A. 1984, Ancient Greek and Roman Gold Jewelry in the Brooklyn Museum, (Eds. Hall, E. S. ve Bothmer, B. V.), Published by the Brooklyn Museum, N.Y.
• Demirer, Ü. 2016, “2013 Yılı Perge Kazılarından Bir Metal Buluntu Grubu”, Cedrus, IV, 243-259.
• Dündar, E. 2006, Hellenistik Çağ ve Roma Dönemleri Patara Unguentariumları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erkmen, M.-Barın, F. G.-Tan, S.-Toker, A.-Kulaçoğlu B. 2005, Erzurum Müzeleri. Yapı Kredi Yayınları: 2222, İstanbul.
• Grinder-Hansen, K. 1991, “Charon’s Fee in Ancient Greece? Some Remarks on or Well-Known Death Rite,” (Ed. Fischer-Hansen, T.), Acta Hyperborea, 3, 207-2018.
• Günel, T.-Yurttagül, E.-Yağcı, R. 1992, “Çayırhan-Gülşehri Nekropol Alanı Kurtarma Kazısı 1991”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1991 Yıllığı, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayın No:II-6, Ankara, 29-70.
• Indgjerd, H. R. 2014, The Grave Goods of Roman Hierapolis: an Analysis of the Finds from Four Multiple Burial Tombs. (Unpublished Master Thesis), Department of Archaeology, Conservation and History University, Oslo.
• Jovanovic, J. 2014, “Hellenistic Ware From Salona-Unguentaria.” (Eds. Nemeth, G. ve Bajnok, D.), Miscellanea Historiae Antiquitatis Proceedings of the First Croatian-Hungarian Phd Conference on Ancient History, Budapest-Debrecen, 89-110
• Kaymaz, Y. 2014, “Büyük Constantinus’un Hıristiyanlığı Meselesi”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVI/29, 213-235.
• Koşay, H. Z. 1968, “Kuşsaray (Çorum) Sondajı”, Türk Arkeoloji Dergisi, XV/I, 89-97.
• Laflı, E. 2003, Studien zu Hellenistischen, Kaiserzeitlichen und spatantikfrühbyzantinischen Tonunguentarien aus Kilikien und Pisidien (Südtürkei): Der Forschungsstand und Eine Auswahl Von Fundobjekten aus den Örtlichen Museen, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Philosophischen Fakultat der Universitat zu Köln, Köln.
• Lightfoot, C. S. ve Arslan, M. 1992, Anadolu Antik Camları: Yüksel Erimtan Koleksiyonu, Ankara.
• Malloy, A. G. 1970, The Coinage of Amisus, N.Y.
• Özdemir, H.-Öztaşkın, G. K. 2010, “Denizli Arkeoloji Müzesi’nde Yer Alan Bizans Dönemi Maden Haçlarından Bir Grup”, XIII. Ortaçağ Ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (14-16 Ekim 2009, Denizli), Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Yayınları No:1, 490-499.
• Özdilek, B. 2015, “Andriake Sinagogu’ndan Seçilmiş Örneklerle Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiklerine Genel Bir Bakış”, Cedrus, III, 89-117.
• Özkan, T.-Erkanal, H. 1999, Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi. (Ed. Özkan, T.), Dsi Genel Müdürlüğü Yayını, İzmir.
• Robinson, H. S. 1959, Pottery of the Roman Period: Chronology. The Athenia Agora V, The American School of Classical Studies at Athens.
• Royal-Athena Gallaries: http://www.royalathena.com/PAGES/GoldSilverCatalog/Ro man/GM1532.html (02/01/2019)
• Slane, K. W. 1990, The Sanctuary of Demeter and Kore: The Roman Pottery and Lamps, Corinth XVIII/II, The American School of Classical Studies at Athens. SNG BM Black Sea, Sylloge Nummorum Graecorum. Vol.IX, The British Museum, Part.1: The Black Sea, British Museum Press, 1993.
• Spier, J.-Hindman, S. 2012, Byzantium and the West: Jewelry in the First Millennium. Paul Holberton Publishing, London.
• Şenyurt, S. Y.-Akçay, A.-Kamış, Y. 2005, Yüceören Doğu Kilikya’da Bir Helenistik Roma Nekropolü, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları:1, Ankara.
• Şimşek, C.-Okunak, M.-Bilgin, M. 2011, Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları), Ege Yayınları İsatanbul.
• Şirin, O. A.-Kolağasıoğlu, M. 2016a, Çakalca-Karadoğan Höyüğü: Arkaik Dönemde Amisos ve Kybele Kültü, SAMTAB (Samsun ve Çevresi Turizm Alanı Altyapı Hizmet Birimi) Yayınları 1, Samsun.
• Şirin, O. A.-Kolağasıoğlu, M. 2016b, “Antik Amisos Kenti’nden Bir Yer Altı Odalı Mezar Örneği”, Bütünşehir Kent Kültür Dergisi, 2/12, 78-80.
• Şirin, O. A. 2017, “Amisos’ta Lahit Mezar Geleneği”, Amisos, 2/3, 86-126.
• Şirin, O. A.-Kolağasıoğlu, M. 2018, “Amisos’ta Urne Mezar Geleneği”, Amisos, 3/4, 167-200.
• Şirin, O. A.-Kolağasıoğlu, M.-Yiğitpaşa, D. 2018, “Tekkeköy İlçesi Kaya Mezarları”, Tekkeköy Tarihi, Dünden Bugüne: Antik Dönem, C.1, (Ed. Erler, M. Y., Temür, A. ve Yiğitpaşa, D.), Samsun, 78-115.
• Taş, T.-Özcan, F. 2015, “M.S. 4.-7. Yüzyıllar Arasında Haç Motiflerinin Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1/21, 247-275.
• Tavukçu, Z. A. 2006, Parion Nekropolü 2005 Yılı Buluntuları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimsel Enstitüsü, Arkeoloji ABD.
• Yağcı, E. E. 1993, Başlangıcından Geç Antik Dönem Sonuna Kadar Anadolu’da Cam, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi ABD.
• Yılmaz, S.-Sevinç, C.-Kök, Ş. 2000, “Denizli, Baklan, İncikli Köyü, Karahöyük Mevkii’nde Roma Nekropolü 1998 Yılı Kurtarma Kazısı”, 10. Müze Kurtarma Kazıları Semineri (26-28 Nisan 1999, Kuşadası), Kültür Bakanlığı Yayın No: 2347, Ankara, 201-210.
• Yılmaz, M. 2005, “Kurtuluş Beldesi (Briula Nekropolü) Kurtarma Kazısı”, 14. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu (30 Nisan-2 Mayıs 2004, Nevşehir), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3031, Ankara, 55-62.
• Yurtseven, F. 2006, “Tarsus Köylü Garajı Mezarı Buluntuları”, Anadolu (Anatolia), 31, 91-121.