Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Doğu Akdeniz’deki Münhasır Ekonomik Bölge İlanları ve Sınırlandırmaları: Türkiye’nin Güvenliği ve KKTC Üzerindeki Etkiler

Year 2020, Volume: 2 Issue: 2, 29 - 42, 29.07.2020

Gamze Alper

Abstract

Bu çalışmada, tarih boyunca coğrafi, ekonomik ve siyasi olarak büyük bir öneme sahip olmuş Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki Münhasır Ekonomik Bölge ilanları, sınırlandırma anlaşmaları ve deniz yetki alanları uyuşmazlıklarının Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti açısından etkilerinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, münhasır ekonomik bölge kavramının uluslararası deniz hukukundaki yeri incelendikten sonra, Doğu Akdeniz Bölgesi’ndeki kıyıdaş ülkelerin izledikleri münhasır ekonomik bölge politikaları ve Türkiye’nin bölgedeki uluslararası hukuktan kaynaklı hakları değerlendirilerek, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin kimi bölge ülkeleri ile imzaladığı sınırlandırma anlaşmalarının, Türkiye’nin söz konusu hak ve yetkileri açısından nasıl etkilerinin olduğu ortaya konmuştur. Diğer yandan Libya ile imzalanmış olan deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik anlaşma, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve İsrail arasındaki yakınlaşma karşısında Türkiye’nin bölgedeki menfaatlerinin uluslararası hukuka uygun olarak ortaya konması bakımından önemli bir noktada yer almaktadır. Bu doğrultuda Türkiye’nin diğer bölge ülkeleriyle de yapacağı anlaşmalarla bölgede daha aktif bir tutum izlemesinin mümkün olduğu ve sorunların çözümünde işbirliğinin etkili bir yöntem olabileceği savunulmaktadır.

Keywords

Türkiye, Kıbrıs,, Doğu Akdeniz, Münhasır Ekonomik Bölge

References

• Allı, Ç., Arıdemir, H. (2019). Doğu Akdeniz Bölgesindeki Münhasır Ekonomik Bölge Tartışmalarının Analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi. 4(10), 188-202.
• Arı, T. (2004). Uluslararası İlişkiler Teorileri, Çatışma, Hegemonya, İşbirliği. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Başeren, S. H. (2010). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. İstanbul: Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• BBC (2020). Doğu Akdeniz-EastMed doğalgaz boru hattı anlaşması Atina›da imzalandı. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50973890 (03.01.2020)
• BM Deniz Hukuku Sözleşmesi. https://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf (23.12.2019)
• Bozkurt, E. (2006). Uluslararası Hukuk Bakımından Münhasır Ekonomik Bölge Kavramının Ortaya Çıkışı. Uluslararası Hukuk ve Politika. 2(5), 50-74.
• Dışişleri Bakanlığı. (2010). İsrail ile GKRY Arasında İmzalanan MEB Anlaşması Hk. http://www.mfa.gov.tr/no_-288_-21aralik-2010_-israil-ile-gkry-arasinda-imzalanan-meb- anlasmasi-hk_.tr.mfa (27.12.2019)
• Dışişleri Bakanlığı. (2011). GKRY’nin Doğu Akdeniz’de Petrol ve Doğalgaz Arama Faaliyetleri Hk. http://www.mfa.gov.tr/no_-181_-5-agustos-2011_-gkry_nin-dogu-akdeniz_de-petrol-ve- dogalgaz-arama-faaliyetleri-hk_.tr.mfa (27.12.2019)
• Dışişleri Bakanlığı. (2020). Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un EastMed Projesine İlişkin Anlaşmanın İmzalanması Hakkındaki Soruya Cevabı. http://www.mfa.gov.tr/sc_-1_-eastmed-projesine-ilişkin-anlasmanin-imzalanmasi-hk- sc.tr.mfa (03.01.2020)
• Doğru, S. (2015). Doğu Akdeniz’de Hidrokarbon Kaynakları ve Uluslararası Hukuka Göre Bölgedeki Kıta Sahanlığı ve Münhasır Ekonomik Bölge Alanlarının Sınırlandırılması. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 119, 504-554.
• Duman, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Emperyal Girişimler ve Türkiye. Karadeniz Araştırmaları. 62, 213-230.
• Ece, N. J. (2017). Doğu Akdeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge: Sınırlandırma Anlaşmaları, Paydaşları ve Stratejiler. Journal of ETA Maritime Science. 5(1), 81-94.
• Eminoğlu, A. (2018). Barış Çalışmaları. Erhan Büyükakıncı (Ed.) Oliver Richmond içinde (s.684-722). Ankara: Adres Yayınları.
• Ertürk, A. C. (2011). Doğu Akdeniz’de MEB Paylaşımı: Güney Kıbrıs-İsrail Örneği. Bilgesam. http://www.bilgesam.org/incele/1164/-dogu-akdeniz’de-meb-paylasimi--guney-kibris-israil- ornegi/#.XjLY2S17Gbg
• Euronews. (2019). Türkiye-Libya anlaşması neler içeriyor? Doğu Akdeniz’de yeni bir krize neden olabilir mi?. https://tr.euronews.com/2019/12/06/turkiye-libya-anlasmas-dogu-akdeniz-de- yeni-bir-krize-neden-olabilir-mi (03.01.2020)
• Habertürk. (2019). İsrail ile Güney Kıbrıs Rum Yönetiminden ortak tatbikat. https://www.haberturk.com/israil-ile-guney-kibris-rum-yonetiminden-ortak-tatbikat- 2471524 (04.01.2020)
• Karasuları Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2674.pdf (23.12.2019)
• Kaya, Ş. (2007). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’in Hukuki Statüsü ve Türkiye Cumhuriyeti İçin Stratejik Önemi. Stratejik Araştırmalar Dergisi. 9, 19-54. https://docplayer.biz.tr/5985438-Stratejik-arastirmalar-dergisi.html
• Kaya, İ. S., Kütükçü, M. A. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Yaşam Bilimleri Dergisi. 6(2/1), 81-96. https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/313283
• Kuran, S. (2009). Uluslararası Deniz Hukuku. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Mızrak, B., Örnek, S. (2016). Bir Güvenlik Sorunu olarak Kıbrıs’ın Enerji Kaynakları ve Uluslararası Aktörlerin Politikaları. Bilge Strateji. 8(15), 13- 32.
• Pazarcı, H. (2012). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Sözcü. (2020). İsrail, Yunanistan ve Rum Kesimi liderleri EastMed boru hattı projesini imzaladı. https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/israil-yunanistan-ve-rum-kesimi-liderleri-eastmed- boru-hatti-projesini-imzaladi-5544988/ (03.01.2020)
• Tamçelik, S., Kurt, E. (2014). Uluslararası Güvenlik Kongresi Bildiriler Kitabı. Hasret Çomak (Ed.), Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölge Algısı ve Yakın Tehdit Alanı: Kıbrıs içinde (s.882-913). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları.
• Taşdemir, F. (2012). Kıbrıs Adası Açıklarında Petrol ve Doğalgaz Arama Faaliyetleri Kapsamında Ortaya Çıkan Krizin Hukuki, Ekonomik ve Siyasi Boyutlar. Ankara: Ankara Strateji Enstitüsü Yayınları.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji. 4(6), 1-70. http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=TR2016008818
• Yaycı, C. (2019a). Sorular ve Cevaplarla Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı. İstanbul: Deniz Basımevi.
• Yaycı, C. (2019b). Türkiye-Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Andlaşmasının Sonuç ve Etkileri. Kriter Dergi. 4(42). https://kriterdergi.com/dis- politika/turkiye-ve-libya-arasindaki-anlasmanin-sonuc-ve-etkileri
• Yıldız, D. (2008). Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından Akdeniz’in Doğusu. İstanbul: Bizim Kitaplar.