Research Article
BibTex RIS Cite

SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU'DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)

Year 2017, Volume: 15 Issue: 60, - , 28.03.2017
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000461

Abstract

Yeryüzündeki birçok medeniyet tarafından asırlarca varoluşsal bir tehdit olarak 
görülmüşolan salgın hastalıklar, Anadolu’da da yıllar boyu siyasal ve sosyoekonomik yaşamıderinden etkilemiştir. Özellikle Balkan Savaşlarıve onu takip eden 
I. Dünya Savaşıyıllarındaki bakımsızlık, tedbirsizlik ve yokluk nedeniyle hastalığa 
yakalanan yerli halka pek çoğu hasta binlerce muhacirin de eklenmesiyle 
imparatorluğun son döneminde önü alınamayan salgınlar ortaya çıkmıştır. Toplum 
sağlığına ilişkin endişe verici durumun en başından beri farkında olan T.B.M.M 
Hükümeti, 2 Mayıs 1920’de kabul edilen 3 numaralıyasayla Sağlık ve Sosyal 
Yardım Bakanlığı’nın kurulmasınısağlamıştır. Yeni kurulan bakanlığın kısa sürede 
yürürlüğe koyduğu projelerin en önemlilerinden bir tanesi ise il sağlık 
teşkilatlarının göndermişolduklarıraporların kitap haline getirilerek bir dizi 
halinde yayınlanmasıdır. “Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası” adıyla ilki 1922 
yılında yayınlanan bu kitaplar, ele alınan yörenin fiziki ve sosyo-ekonomik 
özelliklerinin yanısıra salgın hastalıkların dönemsel durumu ile ilgili kıymetli 
bilgiler içerir. Çalışma kapsamında bugün İç Anadolu Bölgesi sınırlarıiçerisinde 
yer alan altıvilayet/sancağa (Niğde, Kayseri, Konya, Ankara, Kırşehir, Çankırı) ait 
Sıhhî-i İçtimâî Coğrafya kitaplarıtaranmışve en sık görülen dört temel hastalığa 
(frengi, sıtma, verem, çiçek) ilişkin veriler derlenerek bölgenin o dönemki genel 
sağlık durumu resmedilmeye çalışılmıştır. Yapılan çalışmanın salgın hastalıklar 
veya şehir tarihi üzerine çalışma yapacaklara fikirsel anlamda katkısağlayacağı
değerlendirilmektedir. 

References

  • KAYNAKÇA
  • Resmi Yayınlar
  • T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, Dokuzuncu İçtima, 02.05.1336. T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, On üçüncü İçtima, 09.05.1336.
  • Kitaplar
  • Hıfzı Nuri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kayseri Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • İbrahim İsmail, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kırşehri Vilâyeti, (Haz:Kâmil Büyüker), Ocak Yayınları, Ankara, 2003. Mehmed Hayri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Niğde Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • Musluhıddin Safved, Türkiye’nin Sıhhî İctimâî Coğrafyası Ankara Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1925.
  • Nazmi, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Konya Vilâyeti Ankara: Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • Nikiforuk, Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı-Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Noyan, Abdülkadir,Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım, Son Havadis Matbaası, Ankara, 1956.
  • Özdemir, Hikmet,Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2010.
  • Panzac, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba 1700-1850, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997 . Raif, Türkiye’nin Sıhhî ve İctimâî Coğrafyası Kengırı Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1926.
  • Satan, Ali, İngiliz Yıllık Raporları’nda Türkiye (1920), İstanbul, Tarihçi Kitapevi, 2010.
  • Tevfik Sağlam, Büyük Harpte 3.Orduda Sıhhî Hizmet, Askeri Matbaa, İstanbul, 1941.
  • Makaleler
  • Gümüşçü, Osman,“Milli Mücadele Dönemi Türkiye Coğrafyası için Bilinmeyen Bir Kaynak: Türkiye’nin Sıhhi-i ve İçtimai Coğrafyası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:45, Ankara, 1999, s.939-968.
  • Koz, M. Sabri, “Türk Halk Kültürünün Unutulmuş Kaynaklarından Biri: Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt 1, Ankara, 1992, s.37-58.
  • Sakaoğlu, Necdet, “Osmanlı’da Salgınlar”, Toplumsal Tarih, Sayı: 22, (Ekim 1995), s.23-25.
  • Yıldırım, Nuran, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Sağlık Uygulamaları”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi,Cilt 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s.1320-1338.
Year 2017, Volume: 15 Issue: 60, - , 28.03.2017
https://doi.org/10.1501/Tite_0000000461

Abstract

References

  • KAYNAKÇA
  • Resmi Yayınlar
  • T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, Dokuzuncu İçtima, 02.05.1336. T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima Senesi 1, Cilt 1, On üçüncü İçtima, 09.05.1336.
  • Kitaplar
  • Hıfzı Nuri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kayseri Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • İbrahim İsmail, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Kırşehri Vilâyeti, (Haz:Kâmil Büyüker), Ocak Yayınları, Ankara, 2003. Mehmed Hayri, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Niğde Sancağı, Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • Musluhıddin Safved, Türkiye’nin Sıhhî İctimâî Coğrafyası Ankara Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1925.
  • Nazmi, Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası Konya Vilâyeti Ankara: Öğüd Matbaası, Ankara, 1922.
  • Nikiforuk, Andrew, Mahşerin Dördüncü Atlısı-Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
  • Noyan, Abdülkadir,Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım, Son Havadis Matbaası, Ankara, 1956.
  • Özdemir, Hikmet,Salgın Hastalıklardan Ölümler 1914-1918, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2010.
  • Panzac, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba 1700-1850, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1997 . Raif, Türkiye’nin Sıhhî ve İctimâî Coğrafyası Kengırı Vilâyeti, Hilal Matbaası, İstanbul, 1926.
  • Satan, Ali, İngiliz Yıllık Raporları’nda Türkiye (1920), İstanbul, Tarihçi Kitapevi, 2010.
  • Tevfik Sağlam, Büyük Harpte 3.Orduda Sıhhî Hizmet, Askeri Matbaa, İstanbul, 1941.
  • Makaleler
  • Gümüşçü, Osman,“Milli Mücadele Dönemi Türkiye Coğrafyası için Bilinmeyen Bir Kaynak: Türkiye’nin Sıhhi-i ve İçtimai Coğrafyası”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı:45, Ankara, 1999, s.939-968.
  • Koz, M. Sabri, “Türk Halk Kültürünün Unutulmuş Kaynaklarından Biri: Türkiye’nin Sıhhî-i İctimâî Coğrafyası”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Cilt 1, Ankara, 1992, s.37-58.
  • Sakaoğlu, Necdet, “Osmanlı’da Salgınlar”, Toplumsal Tarih, Sayı: 22, (Ekim 1995), s.23-25.
  • Yıldırım, Nuran, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Koruyucu Sağlık Uygulamaları”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi,Cilt 5, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985, s.1320-1338.
There are 19 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Atakan Esen This is me

Publication Date March 28, 2017
Submission Date January 18, 2019
Published in Issue Year 2017 Volume: 15 Issue: 60

Cite

Chicago Esen, Atakan. “SIHHÎ-İ İCTİMÂÎ COĞRAFYA KİTAPLARINA GÖRE İÇ ANADOLU’DA GÖRÜLEN SALGIN HASTALIKLAR (1922-1926)”. Atatürk Yolu Dergisi 15, no. 60 (March 2017). https://doi.org/10.1501/Tite_0000000461.

Journal of Atatürk Yolu is licensed under CC BY-NC-ND 4.0