NEUİLLY BARIŞ ANTLAŞMASI VE BULGARİSTAN-YUNANİSTAN NÜFUS MÜBADELESİ (1919-1927)

Year 2017, Volume: 15 Issue: 60, - , 28.03.2017

İbrahim Kamil

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000462

Abstract

Bulgaristan, Birinci Dünya Savaşı’na  İttifak Devletleri grubunda katılmışve 

yenilmiştir. Savaşsonrasıbarışın sağlanmasına yönelik Paris BarışKonferansı’nda 

bir araya gelen galip devletler Bulgaristan ile azınlıkların temel hak ve 

hürriyetlerini tanımayıamaç edinmişolan Neuilly BarışAntlaşması’nı27 Kasım 

1919 tarihinde imzalamışlardır. BarışAntlaşmasıçerçevesinde Bulgaristan ve 

Yunanistan arasında bir nüfus mübadelesi yapılması uygun görülmüştür. İki ülke 

1920 yılında “Azınlıkların Gönüllü Değişimi Antlaşması’nı” onaylamışlardır. Söz 

konusu Mübadele Antlaşması, Bulgaristan’daki Yunanlıların Yunanistan’a, 

Yunanistan’daki Bulgarların Bulgaristan’a, isteğe bağlı olarak göç etmesini karara 

bağlamıştır. Taraf devletler, bu mübadele sırasında ülkelerindeki mevcut 

kanunlarda gerekli hukukî değişiklikleri yapmayı, göçü düzenlemeyi ve göçmenlerin 

taşınır-taşınmaz mallarıile ilgili her türlü kolaylığı göstermeyi vaat etmişlerdir. 

Bulgaristan-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında çeşitli olumsuzluklar ve 

ekonomik sıkıntılar yaşanmış olmasına rağmen, 1925 yılı sonlarında 

Bulgaristan’dan Yunanistan’a 46 bin Yunanlı, Yunanistan’dan Bulgaristan’a 123 

bin Bulgar göç etmiştir. Bu çalışmada Bulgaristan ile Yunanistan arasında yapılan 

nüfus mübadelesi ve buna bağlı olarak karşılaşılan sorunlar analiz edilmiştir. 

Keywords

Bulgaristan, Göç, Neuilly BarışAntlaşması, Nüfus Mübadelesi

References

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Bulgaristan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü Arşivi (İstoriçeski İnstitut Pri Bılgarskata Akademiya Na Naukite İ. İ. BAN)
• İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 55, l. 140-141.
• İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 68, l. 77-78.
• İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 72, l. 183-188.
• İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 82, l. 215-216.
• İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 87, l. 236.
• Kitaplar
• Arı, Kemal, Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925),2. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 2000.
• Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1995), 19. Baskı, Timaş Yay., İstanbul, 2014.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C. III, Kısım 2, TTK Basımevi, Ankara, 1983.
• Bılgariya v Pırvata Svetovna Voyna, Germanski Diplomatiçeski Dokumenti, T.I, (1913-1915), Arhivite Govoryat, (Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Lıçezar Stoyanov, Plamen Tsvetkov, Stefan Andreev, İzdatel Poreditsata “Arhivite Govoryat”, Sofya, 2002.
• Bılgariya v Pırvata Svetovna Voyna, Germanski Diplomatiçeski Dokumenti, T.II, (1916-1918), Arhivite Govoryat,(Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Lıçezar Stoyanov, Plamen Tsvetkov, Stefan Andreev, İzdatel Poreditsata “Arhivite Govoryat”, Sofya, 2005.
• Dimitrov, Paşanko, Boris III, Tsar na Bılgariya, Trujenik, Grajdanin, Tsar (1894-1943),Universitetsko İzdatelstvo Sv. Kliment Ohridski, Sofya, 1990.
• Erdal, İbrahim, Mübadele (Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan, 1923-1925),IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2012.
• Gruev, Stefan, Korona Ot Trıni, Tsaruvaneto na Boris III (1918-1943), İzdatelstvo “Bılgarski Pisatel”, Spisanie “Letopisi”, Sofya, 1991.
• Hasgüler, Mehmet, Uludağ, Mehmet B., Devletlerarası ve Hükümetler-Dışı Uluslararası Örgütler,Nobel Yay., Ankara, 2004.
• İz İstoriyata na Bılgarskata Narodnost i Dırjava (681-1948), İzsledvaniya, Analizi, Preotsenki, (Ed.) Milen Kumanov, İzdatelstvo Pelikan-Alfa, Sofya, 1993. Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi, 20. Yüzyıl, C. 2,Küre Yay., İstanbul, 2006. Kamil, İbrahim, İkili ve Çok Taraflı Siyasî Antlaşmalar, İnsan Haklarına İlişkin Belgeler ve Bulgar Anayasasına Göre Bulgaristan’daki Türklerin Hakları, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara, 1989.
• Kesyakov, B., Prinos Kım Diplomatiçeskata İstoriya na Bılgariya (1878-1925), T. I, Sofya, 1926.
• Kosatev, Todor, Trakiyskiyat Vıpros Vıv Vınşnata Politika na Bılgariya (1919-1923),Akademiçno İzdatelstvo Prof. Marin Drinov, Sofya, 1996. Kratka İstoriya na Bılgariya,(Ed.) İlço Dimitrov, İzdatelstvo Nauka i İzkustvo, Sofya, 1981. Macmillan, Margaret, Barış Yapanlar, Paris 1919,Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak, Alfa Yay., İstanbul, 2015.
• Mançev, Kristö, Natsionalniyat Vıpros na Balkanite, Akademiçno İzdatelstvo “Prof. Marin Drinov”, Sofya, 1999. Miçev, Nikolay, Naselenieto na Bılgariya (İkonomgeografsko İzsledvane), İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1978.
• Muraviev, Konstantin, Dogovorıt za Mir v Nöy,Universitetsko İzdatelstvo Kliment Ohridski, Sofya, 1992. Natsionalni Problemi na Balkanite, İstoriya i Sıvremennost,(Ed.) Krıstö Mançev, Jorjeta Grigorova, Bobi Bobev, İnstitut Pri Balkanistika Pri Bılgarskata Akademiya na Naukite, İzdatelstvo Arges, Sofya, 1992.
• Ofitsialnata i Taynata Bılgaro-Turska Diplomatsiya (1903-1925), Dokumentalen Sbornik, Arhivite Govoryat, (Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Plamen Mitev, Svetlozar Eldırov, Stefan Andreev, Dırjavna Agentsiya “Arhivi”, Sofya, 2009.
• Ot San Stefano Do Parij (1878-1947), Nay Vajnite Dogovori za Bılgariya,(Ed.) Nikola Grigorov, İzdatelstvo “Aniko”, Sofya, 2009.
• Palmer, Alan, Savaş Biterken, 1918,Çev. Hakan Abacı, Alfa Yay., İstanbul, 2015. Penkov, Sava, Mejdunarodni Dogovori na Bılgariya (681-1947),İzdatelstvo Jorj Nef, Sofya-Cenevre-Paris, 1992.
• Radoslavov, Vasil, Bılgariya i Svetovnata Kriza, Vtoro Fototipno İzdanie, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1993.
• Semov, Minço, Velikite Sili i Bılgarskata Natsionalna Drama, İzdatelstvo “İnterpress67”, Sofya, 1991.
• Stone, Norman, Birinci Dünya Savaşı, Çev. Ahmet Fethi Yıldırım, Doğan Kitap, İstanbul, 2007.
• Şimşir, Bilâl N., Bulgaristan Türkleri,3. Basım, Bilgi Yay., Ankara, 2012.
• Tevfik, İhsan, İnsan ve Mekân Yüzüyle Mübadele, 1923’ten Bugüne Zorunlu Göç,İnkılâp Yay., İstanbul, 2014.
• Todorova, D. Miçev, V. Velkov, G. Markov, El. Boyadjieva, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya naNaukite, Sofya, 1981.
• Tolon, Ahmet Hurşit, Sevr’e Giden Yol, 2. Baskı, Günal Basım Yayın, Ankara, 2005. Trifonov, Stayko, Antantata v Trakiya (1919-1920), Universitetsko İzdatelstvo Kliment Ohridski, Sofya, 1989.
• Trifonov, Stayko, Bılgarskoto Natsionalno-Osvoboditelno Dvijenie v Trakiya (1919-1934),Nauka i İzkustvo, Sofya, 1988.
• Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Dördüncü Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
• Uluslararası İlişkiler Tarihi (Diplomasi Tarihi), Cilt 3,(Ed.) Vladimir Potyemkin, (Çev.) Attila Tokatlı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2009.
• Yıldırım, Onur, Diplomasi ve Göç, Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2006.
• Makaleler
• Grebenarov, Aleksandır, “Bılgarskite Pravitelstva i Natsionalniyat Vıpros Sled Pırvata Svetovna Voyna”, 120 Godini İzpılnitelna Vlast v Bılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 211-224.
• Guçe, Vilibald, “Yugoiztoçnoevropeyskata Politika na Germanskiya İmperializim ot Kraya na XIX. vek do Kraya na Pırvata Svetovna Voyna”, BılgarskoGermanski Otnoşeniya i Vrızki, İzsledvaniya i Materiali, T. 2, (Ed.) V. Hadjinikolov, Ts. Todorova, D. Miçev, V. Velkov, G. Markov, El.Boyadjieva, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1979, s. 67-90.
• Hrisimova, Ognyana P., “Nevızmojniyat Mir: Versayskoto Statukvoi Doktrinata za Zakrila Pravata na Natsionalnite Maltsinstva”, Evropa: Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica,No: 28, Sofya, 2010, s. 14-33.
• Kamil, İbrahim, “Krallık Döneminde Bulgaristan”, Balkanlar El Kitabı, 2. Cilt: Çağdaş Balkanlar, Gözden geçirilmiş 2. Baskı, (Ed.) Bilgehan A. Gökdağ, Osman Karatay, Akçağ Yay., Ankara, 2013, s. 547-557.
• Kılıç, Ayten, “Birinci Dünya Savaşı’nda Bulgaristan”, 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı,(Ed.) Ümit Özdağ, Kripto Yay., Ankara, 2014, s. 131-144.
• Kosatev, Todor, “Politikata na Pravitelstvoto na Bılgarskiya Zemedelski Naroden Sıyuz po Bejanskiya Vıpros (1919-1923)”, Politiçeski Partii, Organizatsii i Upravleniya v Bılgariya (1879-1944), İzvestiya na İnstitut za İstoriya, T. XXVI,İzdatelstvo Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) Hristo Hristov, B. Bojinov, K. Kosev, A. Nakov, Vl. Topalov, Sofya, 1983, s. 44-79.
• Mançev, Krıstö, “Burjoaznata Demokratsiya na Balkanite Mejdu Dvete Svetovni Voyni”, Balkanistika,No: 2, İnstitut po Balkanistika, Sofya, 1987, s. 87-106.
• Markov, G., “Bılgarsko-Germanski Diplomatiçeski Otnoşeniya(1919-1944)”, Bılgarsko-Germanski Otnoşeniya i Vrızki, İzsledvaniya i Materiali, T. 3, (Ed.) V. Hadjinikolov, Ts. Mihaylova, Aneta, “Mirnite Konferentsii v Parij Prez 1919 i 1946 i Sledvoennata Obstanovka v Rumıniya”, Evropa:Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica,No: 28, Sofya, 2010, s. 186-206.
• Mirçeva, Hristina, “Ot Parij 1919 Kım Parij 1946 (Sravnitelen Analiz)”, Evropa: Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica,No: 28, Sofya, 2010, s. 148-170.
• Panayotova, Kinka, “Kım Vıprosa za Stopanskata Politika na Koalitsionnoto i Samostoyalnoto Pravitelstvo na Bılgarskiya Zemedelski Naroden Sıyuz (1919-1923)”, Obştestveno-Politiçeskiyat Jivot na Bılgariya (1878-1944), İzsledvaniya po Bılgarska İstoriya, T. 10, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) V. A. Vasilev, N. Jeçev, Sofya, 1990, s. 116-178.
• Petrov, Metodi, “Natsionalniyat Vıpros v Politikata na Bılgarskite Pravitelstva (1879-1919)” 120 Godini İzpılnitelna Vlast v Bılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 128-147.
• Sarınay, Yusuf, “Savaştan İttifaka: I. Dünya Savaşı’nda Türk-Bulgar İlişkileri”, 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu,3-5 Kasım 2014, Budapeşte, (Yay. Haz.) Aynur Yavuz Akengin, Selcan Koçaslan, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2015, s. 257-270.
• Topalov, Vladislav, “Priemaneto na Bılgariya v Obştestvoto na Narodite”, Politiçeski Partii, Organizatsii i Upravleniya v Bılgariya (1879-1944), İzvestiya na İnstitut za İstoriya, T. XXVI, İzdatelstvo Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) Hristo Hristov, B. Bojinov, K. Kosev, A. Nakov, Vl. Topalov, Sofya, 1983, s. 80-120.
• Toşkova, Vitka, “İzpılnitelnata Vlast i Vınşnata Politika na Bılgariya (1919-1945)”, 120 Godini İzpılnitelna Vlast vBılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 162-176.