Demokrat Parti İktidarının İlk Dönemi ve Refik Koraltan (1950-1954)

Year 2020, Issue: 67, 323 - 346, 25.12.2020

Necdet Hayta Özlem Yıldırım Kırış

https://doi.org/10.46955/ankuayd.850556

Cited By: 1

Abstract

Refik Koraltan, Osmanlı Devleti’nin son döneminde doğmuş ve Cumhuriyet’in kuruluşundan başlayarak, 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine kadar aktif siyasi hayatın içinde yer almış bir devlet adamıdır. 7 Haziran 1945 tarihinde CHP içerisinde genel itibariyle liberalleşmeyi talep eden reformlar yapılmasını öngören ‘Dörtlü Takriri’ veren isimler arasında yer almıştır. Koraltan, CHP tarafından 27 Kasım 1945 tarihinde partiden çıkarılmıştır. 6 Ocak 1946 yılında Demokrat Parti’nin kurucuları arasında yer almış ve 1946 Genel Seçimlerinde Demokrat Parti İçel Milletvekili olarak seçilmiştir. 1950 Genel Seçimlerde iktidara gelen Demokrat Parti döneminde Refik Koraltan, TBMM Başkanı olarak görev yapmıştır. 27 Mayıs Askeri Darbesi ile siyasi hayatı son bulmuştur. Bu çalışmada 1950-1954 yılları arasında Demokrat Parti iktidarı döneminde yaşanan gelişmeler ve Demokrat Parti kurucularından olan Koraltan’ın söz konusu dönemde yaşanan gelişmelere karşı tutum ve düşünceleri incelenmeye çalışılmıştır. 1950 seçimleri sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi, iktidarı Demokrat Partiye bırakmıştır. Demokrat Partide yapılan iş bölümüne göre dört kurucudan Celal Bayar Cumhurbaşkanlığı, Adnan Menderes Başbakanlık, Fuat Köprülü Dış İşleri Bakanlığı ve Refik Koraltan TBMM başkanlığı görevlerine gelmişlerdir. 1950-1954 döneminde; Bulgaristan’dan göç eden Türkler, Millet Partisinin kapatılması, Basın Kanunu, Af Kanunu, Kore Savaşına Türk askerinin gönderilmesi, iktidar ve muhalefet partileri arasında zaman zaman meydana gelen tartışmalar başta olmak üzere birçok konu gündemi meşgul etmiştir. Çalışmada Demokrat Parti ve parti nezdinde TBMM’si Başkanı olarak Refik Koraltan’ın olaylara karşı tutum ve düşünceleri değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Basın Kanunu, CHP, DP, Kore Savaşı, Refik Koraltan, TBMM

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), TBMM Zabıt Cerideleri
• Ağaoğlu, Samet, İpin Gölgesindeki Günler/Arkadaşım Menderes Marmara’da Bir Ada, Alkım Yay., İstanbul, 2004.
• Albayrak, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946- 1960), Phoenix Yay., 2004.
• Anadol, Cemal, Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti, Yeni Kuvayı Milliye Yay., İstanbul, 2004.
• Birand, Mehmet Ali, Can Dündar, Bülent Çaplı, Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, 10.Baskı, Doğan Yay., İstanbul, 2005.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 1998.
• Kabasakal, Mehmet, Türkiye’de Siyasal Parti Örgütlenmesi (1908-1960), Tekin Yay., Ankara, 1991.
• Karpat, Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul Matbaası, 1967.
• Özer, İlbeyi, Demokrat Parti Dönemi Siyasi ve Sosyal Hayat, İskenderiye Kitap, İstanbul, 2015.
• Pirinççioğlu, F., “Bulgaristan’dan gelen göçmenler Faciası”, Cumhuriyet, 1 Eylül 1950.
• Rusçuklu, Bülent, Demokrat Parti’den 12 Eylül’e, Alfa Yay., İstanbul, 2008.
• Sarol, Mükerrem, Bilinmeyen Menderes I, Kervan Yay., İstanbul, 1983.
• Topuz, Hıfzı, Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, 2003.
• Tunçay, M., C. Koçak, H. Özdemir ve K. Boratav, Çağdaş Türkiye Tarihi (1908-1980), IV. Cilt, 7. Basım, Cem Yay., İstanbul, 2002.
• Süreli Yayınlar, Milliyet, Cumhuriyet, Akşam, Vatan.