ATATÜRK DÖNEMİ GAZETECİ VE EDEBİYATÇILARININ KALEMİNDEN GAZİ MUSTAFA KEMAL PAŞA: “GAZİ’NİN EN BÜYÜK ESERİ NEDİR?”

Year 2024, Issue: 75, 231 - 248, 11.11.2024

Bilal Kas

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1507945

Abstract

Cumhuriyet’in ilanı ardından Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde birbiri ardına inkılaplar teşekkül ettirilmiştir. Siyasi iktidar, Cumhuriyet’in ilk senelerinde inkılapların halka benimsetilmesi için edebiyat ve basın dünyasını etki dairesinde tutmuş, yeni nesillerin inkılap değerleriyle yetişmelerini sağlamaya çalışmıştır. 1929 senesinde Milliyet gazetesinde henüz altı senelik yeni Türk devletinin kurucu lideri ve onun eserlerinin değerlendirildiği bir mülakat dizisi yayımlanır. Mülakat sorularını devrin Siirt mebusu Mahmut Bey [Soydan] Milliyet gazetesinin başmuharriri sıfatıyla dönemin önemli simalarına sunar. Bu mülakat dizisi, devrin en meşhur isimlerinin bir araya getirilmesini sağlaması bakımından da önemlidir. Makalenin ana malzemesini devrin gazeteci ve edebiyatçılarının yazıları ve değerlendirmeleri oluşturmaktadır. Yazılardan hareketle bir inkılap nesli oluşturmaya çalışan siyasi iktidarla basın ve edebiyat dünyasının ilişkileri değerlendirilmiştir. Matbuat hayatında isim yapmış 42 kişinin Gazi Mustafa Kemal’in en büyük eserinin hangisi ve ne sebeple olduğu sorularına verdikleri cevaplar, aynı tarihlerdeki çeşitli süreli yayınlardaki yazılar, siyasi ve sosyal hadiselerle beraber değerlendirilmiştir. Böylelikle mülakata katılan edebiyatçı ve gazetecilerin toplumun ve siyasi ortamın bir parçası olarak yaşadıkları devre yaklaşımları değerlendirilmiş, görüşleri siyaset, edebiyat ve basın münasebeti bağlamında açıklanarak Gazi Mustafa Kemal Paşa ve inkılapları özelinde bir devir panoraması oluşturulmuştur.

Keywords

Atatürk Devri basın hayatı, edebiyat ve siyaset ilişkisi, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi

Ethical Statement

Etik beyan gerektiren bir çalışma değildir.

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

GAZİ MUSTAFA KEMAL PASHA IN THE PRESS OF THE ATATURK PERIOD: "WHAT IS THE GREATEST WORK OF GAZİ?"

Abstract

After the proclamation of the Republic, reforms were formed under the leadership of Gazi Mustafa Kemal Pasha. In the first years of the Republic, the political power kept the world of literature and the press under influence so that the people would adopt the reforms, and tried to ensure that the new generations were brought up with the values of the revolution. In 1929, an interview series, which evaluates the founding leader of the new Turkish state and his works, is published in Milliyet newspaper for only six years. Siirt deputy of the time Mahmut Bey [Soydan] presents the interview questions to important figures of the period as the editor-in-chief of Milliyet newspaper. This interview series is a important that it brings the most famous names of the period. The article is the writings and evaluations of the journalists and writers. Based on the articles, the relations between the political power trying to create a revolution generation and the press and the literary world were evaluated. The answers given by 42 people who made a name in the printing life to the questions of what is Gazi Mustafa Kemal's greatest work and for what reason, were evaluated together with the articles in various periodicals, political and social events. Thus, the approaches of the literary figures and journalists, participating in the interview and political environment were evaluated, and a panorama of the era was created specific to Gazi Mustafa Kemal Pasha and his reforms by explaining their views in the context of politics, literature and press relations.

Keywords

Press life of the Atatürk Era, the reletionship between literature and politics, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi

Project Number

yok

References

• Telif Eserler
• [Abalıoğlu] Yunus Nadi. “Yunus Nadi Bey’in Cevabı”, Milliyet. 3 Temmuz 1929.
• Ahmet Haşim. “Ahmet Haşim Bey’in Cevabı”, Milliyet. 2 Temmuz 1929.
• [Altınay] Ahmet Refik. “Ahmet Refik Bey’in Cevabı”, Milliyet, 15 Haziran 1929.
• [Akçura] Akçuraoğlu Yusuf. “Akçuraoğlu Yusuf Bey’in Cevabı”, Milliyet. 22 Haziran 1929.
• Arat, Zehra F. “Kemalizm ve Türk Kadını”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler. Ed. Ayşe B. Hacımirzaoğlu. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998: 51- 70.
• [Ataç] Galip Ata. “Galip Ata Bey’in Cevabı”, Milliyet. 13 Haziran 1929.
• [Atay] Falih Rıfkı. “Falih Rıfkı Bey’in Cevabı”, Milliyet. 14 Temmuz 1929.
• Atay, Falih Rıfkı. Babanız Atatürk. İstanbul: Ayyıldız Matbaası, 1980.
• [Baraner] Suat Derviş. “Suat Derviş Hanım’ın Cevabı”, Milliyet. 14 Haziran 1929.
• [Başar] Şükufe Nihal. “Şükufe Nihal Hanım’ın Cevabı”, Milliyet. 30 Haziran 1929.
• Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Bezirci, Asım. Halk ve Sosyalizm İçin Kültür ve Edebiyat. İstanbul: Evrensel Kültür Yayınları, 1997.
• Cenap Şahabettin. “Cenap Şahabettin Bey’in Cevabı”, Milliyet.16 Temmuz 1929.
• Çıkla, Selçuk. “Tanzimat’tan Günümüze Gazete-Edebiyat İlişkisi”, Türkbilig. 18 (2009): 34- 63.
• [Dilmen] İbrahim Necmi. “İbrahim Necmi Bey’in Cevabı”, Milliyet. 21 Haziran 1929.
• Diran, Z. Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Kadın Hakları. (Yüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs, 2011.
• Fazlı Necip.“Fazlı Necip Bey’in Cevabı”, Milliyet, 4 Temmuz 1929.
• Gerçek, Selim Nüzhet. “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl dönümünde Yapılan Neşriyat”, Ülkü Halkevleri Mecmuası. 12 (1934): 443- 455.
• Göçgün, Önder. Edebiyat dünyası ve Atatürk. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2021.
• [Güntekin] Reşat Nuri.“Reşat Nuri Bey’in Cevabı”, Milliyet. 4 Temmuz 1929.
• Gürel, Zeki. Halide Nusret Zorlutuna Hayatı ve Eserleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1988.
• [Gürpınar] Hüseyin Rahmi.“Hüseyin Rahmi Bey’in Cevabı”, Milliyet. 9 Haziran 1929.
• İmzasız. “İstanbul’da Matbuat var mıdır?”, Hareket. 29 Kânunusani 1929.
• İmzasız. “Beş adam kimdir?”, Hareket. 8 Haziran 1929.
• İmzasız. “Kadınlar kongresi Murahhasımız”, Cumhuriyet, 28 Haziran 1929.