Hz. Ebû Bekir’in Fetih Anlayışı

Year 2014, Volume: 1 Issue: 1, 5 - 31, 01.03.2014

Abdurrahman Demirci

Abstract

İslâm devletinin ilk halifesi seçilen Hz. Ebû Bekir'in yöneticiliği, Müslümanlığının bir özeti gibidir. Tıpkı İslâmiyet'i kabulündeki gibi yöneticiliği de sadakat, sabır, kararlılık ve başarıdan ibarettir. Hz. Ebû Bekir, Hz. Peygamber'in başlattığı tebliğ ve fetih faaliyetlerini kararlılıkla sürdürmüştür. O, hem iç hem de dışta verdiği mücadele ile İslâm'ın hâkimiyetini genişletip, perçinlemiştir. Onun fetih anlayışı, temelde Hz. Peygamber'in fetih anlayışına itaat, Müslümanların özgüvenini artırmak ve İslâm'a hizmet bilincini güçlendirmekten ibarettir. Cihada teşviki, İslâm'ın hâkimiyeti ve yayılışını hızlandırmıştır. Hz. Ebû Bekir, fetih faaliyetleri ile hem İslâm'a hem de insanlığa kayda değer hizmetlerde bulunmuştur

Keywords

fetih, tebliğ, itaat, sadakat, hâkimiyet

References

• Acar, Cafer, Dört Halife Dönemi Fetihlerinin Arka Planı, Ankara, AÜSBE (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), 2000.
• Ağırakça, Ahmed, Hz. Ebû Bekir Devri İslâm Tarihi, İstanbul, Buruc Yay., 19 Ahmed, Mustafa Ebû Dayf, Dirâsât fî Târihi’l- Arab Munzu mâ Kable’l-İslâm ilâ Zuhûri’l Emeviyyîn, İskenderiye, Müessesetu Şebabi'l-Câmia, Akkad, Abbas Mahmud b. İbrahim, Hazreti Ebû Bekir’in Şahsiyeti ve Dehası, (çev. Ali Özek), İstanbul, Fatih Matbaası, 1968.
• Arı, Salih, Hz. Ebû Bekir ve Ridde Savaşları, İstanbul, Beyan Yay., 1996.
• Arnold, Thomas Walker, İntişâr-ı İslâm Tarihi, (çev. Hasan Gündüzler), Ankara, Akçağ Yay., 1971.
• Aycan, İrfan, Saltanata Giden Yolda Muaviye Bin Ebi Süfyan, Ankara, Ankara Okulu Yay., 2001.
• Bakır, Abdulhalik, Hz. Ali ve Dönemi, Ankara, Bizim Büro Basımevi, 2004.
• Balcı, İsrafil, “Hz. Ebû Bekir Döneminde İç Siyaset ve İdare”, OMÜİFD, Samsun 1999. ss. 339-362.
• Başmil, Muhammed Ahmed, el-Kadisiyye ve Ma’ariku’l Irak, Kahire, Dâru't- Türas, (t.y.). Belâzurî, Ebû'l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Cabir, Fütûhu'l-Buldân, (thk. Rıdvan Mısriyye,1932. Rıdvan), Kahire, el-Matbaatu’l- el- Buhâri, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîh-i Buharî, ( I-VI), İstanbul, Çağrı Yay., 1992.
• Chaudhry, Muhammad Sharif, Taxation in Islâm and Modern Taxes, Lahor, Impact Publications Internatio, 1992.
• Dahlan, Ebû'l-Abbas Ahmed b. Zeyni Mekkî Şafii, el-Futûhâtu’l-İslâmiyye Ba‘de Mudiyyi’l- Futûhâti’n-Nebeviyye, I-II, Beyrut, 1997.
• Derveze, M. İzzet, Allah Yolunda Cihad, (çev. Ali Aslan), İstanbul, İlkbahar Yay., 1998.
• Dûrî, Abdülaziz, İslâm İktisat Tarihine Giriş, (çev. Sabri Orman), İstanbul, Endülüs Yayınları, 1991.
• Ebû Ubeyd, el-Kasım b. Sellâm, Kitâbu’l-Emvâl, (thk. Muhammed Hamid Fıki), (b.y.y.),1353.
• Ebû Zehra, Muhammed, İslâm’da Toplum Düzeni, (çev. Nurettin Demir, Vesim Taylan), İstanbul, Kayıhan Yay., 1993.
• Eraslan, Sadık, Sosyal ve Politik Sonuçları İtibariyle Hz. Ömer Dönemi Fetih Hareketleri, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara, 1997. el- Ezdî, Muhammed b. Abdullah, Târîhu Futûhu’ş-Şâm, (thk. Abdulmünim Abdullah Amir), Kahire, 1970.
• Ebû Yusuf, Yakub b. İbrahim b. Habib el-Kûfi, Kitâbu’l Harâc, (neşr. Muhibbuddin el-Hatib), Kahire, Matbaatu’s-Selefiyye, 1397.
• Fayda, Mustafa, “Fetih”, DİA, c. XII, İstanbul, 1995. ss. 467-470.
• _____, “Cerîb”, DİA, c. VII, İstanbul, 1993. ss. 402.
• _____, Allah'ın Kılıcı Halid b. Velid, İstanbul, Çağ Yay., 1990.
• Gazali, Muhammed, et-Taassub ve’t-Tesâmuh Beyne'l-Mesîhiyye ve’l-İslâm, Mısır, Dâru'l-Kütübi'l-Arabiyye [t.y.]. Halife b. Hayyât, Ebû Amir eş-Şeybani, Târîhu Halîfe b. Hayyât, (thk. Ekrem Ziyaeddin Umeri), Rıyad, Dâru Taybe, 1985.
• Hamidullah, Muhammed, el-Mecmûatu’l-Vesâiku’s-Siyâsiyye, Beyrut, Dâru'n- Nefâis, 1985.
• Başmil, Muhammed Ahmed, el-Kadisiyye ve Ma’ariku’l Irak, Kahire, Dâru't- Türas, (t.y.). Belâzurî, Ebû'l-Abbas Ahmed b. Yahya b. Cabir, Fütûhu'l-Buldân, (thk. Rıdvan Mısriyye,1932. Rıdvan), Kahire, el-Matbaatu’l- el- Buhâri, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahîh-i Buharî, ( I-VI), İstanbul, Çağrı Yay., 1992.
• Chaudhry, Muhammad Sharif, Taxation in Islâm and Modern Taxes, Lahor, Impact Publications Internatio, 1992.
• Dahlan, Ebû'l-Abbas Ahmed b. Zeyni Mekkî Şafii, el-Futûhâtu’l-İslâmiyye Ba‘de Mudiyyi’l- Futûhâti’n-Nebeviyye, I-II, Beyrut, 1997.
• Derveze, M. İzzet, Allah Yolunda Cihad, (çev. Ali Aslan), İstanbul, İlkbahar Yay., 1998.
• Dûrî, Abdülaziz, İslâm İktisat Tarihine Giriş, (çev. Sabri Orman), İstanbul, Endülüs Yayınları, 1991.
• Ebû Ubeyd, el-Kasım b. Sellâm, Kitâbu’l-Emvâl, (thk. Muhammed Hamid Fıki), (b.y.y.),1353.
• Ebû Zehra, Muhammed, İslâm’da Toplum Düzeni, (çev. Nurettin Demir, Vesim Taylan), İstanbul, Kayıhan Yay., 1993.
• Eraslan, Sadık, Sosyal ve Politik Sonuçları İtibariyle Hz. Ömer Dönemi Fetih Hareketleri, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara, 1997. el- Ezdî, Muhammed b. Abdullah, Târîhu Futûhu’ş-Şâm, (thk. Abdulmünim Abdullah Amir), Kahire, 1970.
• Ebû Yusuf, Yakub b. İbrahim b. Habib el-Kûfi, Kitâbu’l Harâc, (neşr. Muhibbuddin el-Hatib), Kahire, Matbaatu’s-Selefiyye, 1397.
• Fayda, Mustafa, “Fetih”, DİA, c. XII, İstanbul, 1995. ss. 467-470.
• _____, “Cerîb”, DİA, c. VII, İstanbul, 1993. ss. 402.
• _____, Allah'ın Kılıcı Halid b. Velid, İstanbul, Çağ Yay., 1990.
• Gazali, Muhammed, et-Taassub ve’t-Tesâmuh Beyne'l-Mesîhiyye ve’l-İslâm, Mısır, Dâru'l-Kütübi'l-Arabiyye [t.y.]. Halife b. Hayyât, Ebû Amir eş-Şeybani, Târîhu Halîfe b. Hayyât, (thk. Ekrem Ziyaeddin Umeri), Rıyad, Dâru Taybe, 1985.
• Hamidullah, Muhammed, el-Mecmûatu’l-Vesâiku’s-Siyâsiyye, Beyrut, Dâru'n- Nefâis, 1985.
• Hasan, Hasan İbrahim, İslâm Tarihi (Siyasi-Dini-Kültürel-Sosyal), (I-VII), (çev. İsmail Yiğit- Sadreddin Gümüş), İstanbul, Kayıhan Yayınevi, 19 Heykel, Muhammed Hüseyin, el-Farûk-u Ömer, (I-II), Mısır, Dâru’l-Maârif, 19 Hidâyât, Surahman, et-Teâyüşü’s-Silmî Beyne’l-Müslimîn ve Gayrihim: Dâhile Devletin Vâhidetin, Kahire, Dârü’s-Selâm, 2001.
• Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi, (çev. Salih Tuğ), İstanbul, Boğaziçi Yay., 1980.
• İbn Abdirabbih, Ahmed b. Muhammed, el-Endelûsî, el-Ikdu’l-Ferîd, (I-IX), (thk. Müfid Muhammed Kumeyha), Beyrut, Mektebetu’l- Meârif, 1983.
• İbn A‘sem, Ebû Muhammed Ahmed el-Kufi, Futûh, I-VIII, Beyrut, Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, 1986.
• İbn Âsâkir, Ebû'l-Kâsım Sikatüddîn Ali b. Hasan b. Hibetullah, Târîh’u Medînet-i Dımeşk, (I-LXXX), (thk. Muhibüddîn Ebû Saîd Amrevî), Beyrut, Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbnu'l-Esîr, Ebû'l-Hasan İzzeddin Ali b. Muhammed b. Abdülkerim, el- Kâmil fi't-Târîh (I-XI), thk. Ebû’l-Fidâ Abdullah el-Kâdî, I. Baskı, Beyrut, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• İbn Hibban, Ebû Hatim Muhammed b. Ahmed Et-Temimi (ö. 354/965), es- Siretu’n-Nebeviyye ve Ahbâru’l-Hulefa, (thk. Seyyid Aziz Beg), I- II, Beyrut 1987.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Şemseddin Ebû Abdillah, Ahkâmu Ehli’z- Zimme, (I-II), (thk. Subhî es-Salih), Beyrut, Dâru’l-İlmi lil-Melâyîn, İbn Kesîr, Ebû'l-Fidâ İmadüddîn İsmail b. Ömer, el-Bidâye ve’n-Nihâye (I- XXI), ( thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki), Cîze, Dâru Hicr, 1997.
• İbn Manzur, Ebû'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî, Lisânu'l- Arab, (I-XVIII), thk. Emin Muhammed Abdul-Vehhab, Muhammed es-Sadık el-Ubeydi, Beyrut, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l- Arabî, 1999.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed, Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kübrâ, (I-XI), (thk. Ali Muhammed Ömer), Kahire , Mektebetu’l-Hanci, 2001.
• İsrafil Balcı, İlk İslâm Fetihleri, Savaş-Barış İlişkisi, İstanbul, Pınar Yay., 2011.
• Kare, Abdülazîz Abdurrahman el-İslâm ve'l-Unsûriyye, Cidde, Dâru'l-Beşir, 19 Khan, Majid Ali, The Truthful Caliphs al-Khulafa al-Rashidin, Delhi, İdare-i Edebiyat-ı Delhi, 1986.
• Kelpetin, Mahmut, Hz. Ebû Bekir Döneminde Irak Fetihleri, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, 2010.
• Kennedy, Hugh, The Prophet and the Age of The Caliphate, Malaysia, Pearson Educatıon Lımıted, 1986.
• Komisyon, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, (I-XIV), (ed. Kenan Seyithanoğlu ), İstanbul, Çağ Yay., 1986. el-Kureşî, Yahya b. Adem, Kitâbu’l-Harâc, (thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Kahire 1347.
• Mantran, Robert, İslâm’ın Yayılış Tarihi, (çev. İsmet Kayaoğlu), Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1981.
• Mecdelavî, Faruk Said, el-İdaretu’l-İslâmiyye fî Ahd-i Ömer İbn Hattab, Beyrut, Dâru'n-Nehdati'l-Arabiyye, 1991.
• Miquel, Andre, İslâm ve Medeniyeti-Doğuştan Günümüze- (çev. Ahmet Fidan- Hasan Menteş), Ankara, Birleşik Dağıtım Kitabevi, 1991.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn b. el-Haccâc, Sahîh-i Müslim, İstanbul, Çağrı Yay., 19 en-Nuveyrî, Şihabuddin Ahmed b. Abdulvehhab, Nihayetu’l Ereb fî Funûni’l- Edeb, (I-XXXIV), (thk. Abdulmecid Turhaynî, Imad Ali Hamza, Mufîd Kumeyha), Beyrut, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Reyyis, Muhammed Ziyauddîn, el-Harac ve’n-Nizâmu’l- Maliye, Kahire, Dâru'l-Ensâr, 1977, 100.
• Sallâbi, Muhammed, Birinci Halife Hz. Ebû Bekir: Hayatı, Şahsiyeti ve Dönemi (çev. Şerafettin Şenaslan, Faruk Aktaş), İstanbul, Ravza Yay., 2009.
• Samed, Mehami Hamed Muhammed, Nizamü'l-Hükm fî Ahdi’l-Hulefai’r- Raşidîn, Beyrut, Müessesetü'l-Câmiiyye, 1994.
• Sarıcık, Murat, Bütün Yönleriyle Dört Halife Dönemi, İstanbul, Nesil Yay., 20 Savvâ, Ali, “Mevkıfu’l-İslâm min Gayri’l-Müslimîn fi’l-Muctemai’l-İslâmî”, Muâmeletu Gayri’l -Müslimin f’il-İslâm, Amman, Müessesetu Âl-i'l-Beyt, 19 Seâlibî, Abdulaziz, Hilâfetu’s-Sıddîk ve’l-Fâruk, (thk. Salih el-Herfi) , Dımeşk, Dâru İbn Kesîr, 1998.
• Kare, Abdülazîz Abdurrahman el-İslâm ve'l-Unsûriyye, Cidde, Dâru'l-Beşir, 19 Khan, Majid Ali, The Truthful Caliphs al-Khulafa al-Rashidin, Delhi, İdare-i Edebiyat-ı Delhi, 1986.
• Kelpetin, Mahmut, Hz. Ebû Bekir Döneminde Irak Fetihleri, EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -, 2010.
• Kennedy, Hugh, The Prophet and the Age of The Caliphate, Malaysia, Pearson Educatıon Lımıted, 1986.
• Komisyon, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, (I-XIV), (ed. Kenan Seyithanoğlu ), İstanbul, Çağ Yay., 1986. el-Kureşî, Yahya b. Adem, Kitâbu’l-Harâc, (thk. Ahmed Muhammed Şâkir), Kahire 1347.
• Mantran, Robert, İslâm’ın Yayılış Tarihi, (çev. İsmet Kayaoğlu), Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1981.
• Mecdelavî, Faruk Said, el-İdaretu’l-İslâmiyye fî Ahd-i Ömer İbn Hattab, Beyrut, Dâru'n-Nehdati'l-Arabiyye, 1991.
• Miquel, Andre, İslâm ve Medeniyeti-Doğuştan Günümüze- (çev. Ahmet Fidan- Hasan Menteş), Ankara, Birleşik Dağıtım Kitabevi, 1991.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyn b. el-Haccâc, Sahîh-i Müslim, İstanbul, Çağrı Yay., 19 en-Nuveyrî, Şihabuddin Ahmed b. Abdulvehhab, Nihayetu’l Ereb fî Funûni’l- Edeb, (I-XXXIV), (thk. Abdulmecid Turhaynî, Imad Ali Hamza, Mufîd Kumeyha), Beyrut, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Reyyis, Muhammed Ziyauddîn, el-Harac ve’n-Nizâmu’l- Maliye, Kahire, Dâru'l-Ensâr, 1977, 100.
• Sallâbi, Muhammed, Birinci Halife Hz. Ebû Bekir: Hayatı, Şahsiyeti ve Dönemi (çev. Şerafettin Şenaslan, Faruk Aktaş), İstanbul, Ravza Yay., 2009.
• Samed, Mehami Hamed Muhammed, Nizamü'l-Hükm fî Ahdi’l-Hulefai’r- Raşidîn, Beyrut, Müessesetü'l-Câmiiyye, 1994.
• Sarıcık, Murat, Bütün Yönleriyle Dört Halife Dönemi, İstanbul, Nesil Yay., 20 Savvâ, Ali, “Mevkıfu’l-İslâm min Gayri’l-Müslimîn fi’l-Muctemai’l-İslâmî”, Muâmeletu Gayri’l -Müslimin f’il-İslâm, Amman, Müessesetu Âl-i'l-Beyt, 19 Seâlibî, Abdulaziz, Hilâfetu’s-Sıddîk ve’l-Fâruk, (thk. Salih el-Herfi) , Dımeşk, Dâru İbn Kesîr, 1998.
• Sherwani, Mohammad Habibur Rahman Khan, (çev. Syed Moinul Haq), Hazrat Abu Bakr : The First Caliph Of Islam, Delhi, Adam Publishers, 19 es-Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekir, Târîhu’l-Hulefâ, (thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd), Mısır, Matbaatu’s-Seâde, 1952.
• Şakir, Mahmut, Hz. Adem’den Bugüne İslâm Tarihi, (çev. Ferit Aydın), İstanbul, Kahraman Yay., 1993. et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr, Târihu’t-Taberî; Tarîhu’r-Rusûl ve’l
• Mulûk, (I-XI), (thk. Muhammed Ebû’l- Fazl İbrahim), Kahire, Daru’l- Mearif, (t.y). Tantavî, Ali, Naci Tantavî, Ahbaru Umer ve Abdullah b. Umer, Beyrut, el- Mektebü’l-İslâmî, 1983. el-Umerî, Ekrem Ziya, Asru’l-Hilâfeti’r-Râşide, Medine, 1414.
• _____, Madinan Society At The Time Of The Prophet,(I-II) (çev. Hudâ Khattab), Herndon, ISTAC [International Institute of Islamic Thought and Civilization], 1991.
• Walter, E. Kaegi, Bizans ve İlk İslâm Fetihleri, çev. Mehmet Özay, İstanbul, Kaknüs Yay., 2000.
• Wellhasuen, Julius, Arap Devleti ve Sukûtu, (çev. Fikret Işıltan), Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1963.
• Vakıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer , Kitâbu’l-Meğâzi, I-III, (thk. Marsden Jones) Beyrut, Âlemu'l-Kütüb, 1984.
• _____, Kitabu’r-Ridde, (thk. Mahmud Abdullah Ebû’l Hayr), Amman, [t.y.]. Zeydan, Abdülkerim, Ahkâmu'z-Zimmiyyîn ve’l-Müste’menîn fî Dâril-İslâm, Bağdat, Mektebetü'l-Kudüs, 1982.
• Zuhayli, Vehbe, “Mevkıfu’l İslâm min Gayri’l-Müslimin Harici’l- Muctemai’l-İslâmi”, Muameletu Gayri’l-Müslimin fi’l-İslâm, Amman, Müessesetu Al-i'l-Beyt, 1989.
• _____, Asâr’u-l Harb fi'l-Fıkhi'l-İslâmî, Dımaşk, Dâru'l-Fikr, 1983.