Çîroka O. Henry The Gift of Magi û ya Firat Cewerî Bîsîklêt ji hêla Rengvedana Îronîyê ve

Year 2025, Issue: 19, 1 - 16, 30.03.2025

Sami Çeliktaş

https://doi.org/10.35859/artuklukurdology.1640574

Abstract

Di vê lêkolînê de, çîroka bi navê The Gift of Magi ya çîroknûsê Amerîkî O. Henry û çîroka bi navê Bîsîklêt a çîroknûs û romanûsê Kurd Firat Cewerî di çarçoveya têgeha îronîyê de wekî mijareke di biwarê edebîyata berawirdî de hatin nirxandin. Bi dahûrandina du nivîskar û berhemên wan ên ku xwedî paşxaneyeke cuda ya edebî, dîrokî û civakî ne, hat armanckirin bê ka li dor mijareke lêkolînê ya hevpar, kîjan daneyên edebî dibe bên dabînkirin. Hêmanên gotinî yên îronîk ên her du çîrokan, ku mijar û temayên wan dişibin hev, di çarçoveya îronîya gotinî, îronîya rewşê û îronîya dramatîk de hatin analîzkirin. Di lêkolîna xwe de me hewl da ku em zelal bikin bê ka îronîyê çawa di nav vegotina her du çîrokan de cihê xwe girtîye û bi hêmanên bingehîn ên çîrokê ve bi çi awayî girêdayî ye. Di encama dahûrandinan de dîyar bû ku her du nivîskaran îronî bi kar anîne da ku pirsgirêkên civakî û takekesî yên karakterên xwe derxînin pêş û bêtir berbiçav bikin. Di vê peywendîyê de van nivîskaran îronî wekî amûreke vegotinê û wekî hêmaneke bingehîn a çîroksazîyê ji bo îfadekirina hest û serpêhatîyên mirovî yên balkêş kardar kirine. Her wiha, di encamê de derket holê ku îronî di plana çîroka O. Henry de xwedî cihekî navendî ye û hêmaneke serdest e, lê ji bo Firat Cewerî bi awayekî sînordar û sergirtî bûye tercîh ku bi şîroveyên xwîner û ezmûnên xwendinê bêtir berbiçav dibe.

Keywords

Edebîyata berawirdî, îronîya gotinî, îronîya rewşê, îronîya dramatîk, O. Henry, Firat Cewerî.

O. Henry'nin The Gift of Magi ve Firat Cewerî'nin Bîsîklêt Öykülerinde İronik Yansımalar

Abstract

Bu çalışmada Amerikalı öykü yazarı O. Henry ve Kürt öykü ve roman yazarı Firat Cewerî'nin The Gift of Magi ve Bîsîklêt adlı öyküleri ironi kavramı bağlamında karşılaştırmalı edebiyat alanına konu olabilecek şekilde karşılaştırılmıştır. Farklı edebi, tarihsel ve toplumsal arka planlara sahip olan iki yazar ve söz konusu eserlerinin, ortak bir inceleme teması etrafında yapılacak analizlerinin ne tür edebi veriler sağlayabileceği irdelenmiştir. Benzer konu ve temaları olan her iki öykünün ironik söylemleri başlıca sözel ironi, durumsal ironi ve dramatik ironi türleri çerçevesinde analiz edilmiş ve ironinin her iki öykünün söyleminde nasıl bir yer edindiği ve öykünün temel öğeleri ile nasıl ilişkilendiği aydınlatılmaya çalışılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, her iki yazarın da karakterlerinin yaşadıkları sosyal ve bireysel sorunları yansıtmak için ironiden yararlandıkları ve vurgulamak istedikleri çarpıcı insani duygu ve yaşantıları dile getirmek için ironiden bir anlatım aracı ve olay örgüsünün bir parçası olarak istifade ettikleri görülmüştür. Ayrıca ironinin O. Henry'nin söz konusu öyküsünde merkezi bir konumda ve öykü planının temelinde başat bir öğe iken, Firat Cewerî için sınırlı bir şekilde tercih edildiği ve okurun yorumları ile açığa çıkabilecek şekilde örtük olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

Karşılaştırmalı edebiyat, sözel ironi, durumsal ironi, dramatik ironi, O. Henry, Firat Cewerî.

Reflection of Irony in O. Henry's The Gift of Magi and Firat Cewerî's Bîsîklêt Stories

Abstract

In this study, an analysis was conducted of the stories of the American short-story writer O. Henry and the Kurdish short-story and novel writer Firat Cewerî, The Gift of Magi and Bîsîklêt, in the context of irony. Such an approach is well-suited to the field of comparative literature. This study examined the literary data that could be provided by analysing two writers and their works, who have different literary, historical and social backgrounds, around a common theme of examination. An analysis of the ironic discourses in the two stories, both of which featured similar subjects and themes, was conducted within the framework of the main types of verbal irony, including situational and dramatic irony, with the aim of explaining how irony functioned in the discourse of each story and how it was connected to the fundamental elements of the narrative. Following a thorough analysis, it was determined that both writers employed the literary device of irony to shed light on the social and personal challenges faced by their characters. Irony functioned as both a narrative tool and a key plot element, allowing for the expression of deep human emotions and experiences. In addition, it was determined that while the use of irony was identified as a central feature of O. Henry's narrative structure, its employment by Firat Cewerî was found to be limited, and implicit rather than explicit, allowing readers to interpret it through the medium of their own experiences and perspectives.

Keywords

Comparative literature, verbal irony, situational irony, dramatic irony, O. Henry, Firat Cewerî

References

• Alkhidir, A. Y. A. (2024). Irony in storytelling of two short stories, "Rip van Winkle" and "The story of an hour". International Journal of Linguistics, Literature and Translation. DOI:10.32996/ijllt. Journal Homepage: www.al- kindipublisher.com/index.php/ijllt
• Cewerî, Firat. (1986). Girtî. Weşanên Nûdem.
• Colebrook, C. (2005). Irony. The new critical idiom. Routledge Taylor & Francis Group.
• Colston & Gibbs (2007). A brief history of irony. In Irony in language and thought. Edt. Raymond W. Gibbs, Jr. and Herbert L. Colston. Lawrence Erlbaum Associates, Taylor & Francis Group. pp. 3-24.
• Farrell, Edmund J., Ruth S. Cohen, Christensen, L. Jane. (1987). Discoveries in Literature. America Reads Seventh Edition. Scott, Foresman and Company.
• Kostenko, A. P. (2014). The concept of irony in the study of literature. Science and Education a New Dimension. Philology, II (4), Issue: 24, 2014. pp. 9-13.
• Long, E. Hudson. (1949). O. Henry- the man and his work. University of Pennsylvania Press.
• Lucariello, J. (2007). Situational irony: A concept of events gone awry. In Irony in language and thought. Edt. Raymond W. Gibbs, Jr. and Herbert L. Colston. Lawrence Erlbaum Associates, Taylor & Francis Group. pp. 467-497.
• Mavlanova, U. K., & Ruziyeva, D. S. (2020). The use of irony in literature. ISJ Theoretical &Applied Science, 04 (84), 362-364. Doi: http://dx.doi.org/10.15863/TAS.2020.04.84.63
• McArthur, T. (1992). The Oxford companion to the english language. Oxford University Press. Muecke, D. C. (1986). Irony and the ironic. The Critical Idiom Series. Methuen & Co. Ltd.
• O. Henry. (1995). 100 Selected stories of O. Henry. Wordsworth Classics.
• Peck Peck, J., Coyle, Martin. (1984). Literary terms and criticism. Macmillan Publishers Ltd.
• Pfordresher, John; Veidemanis V. Gladys; McDonnel, Helen. (1989). England in literature. America Reads Classic Edition. Scott Foresman Edition.
• Scalbert Yücel, Clemence. (2018). Kürt edebiyatının anatomisi. Ayrıntı Yayınları.
• Scofield, M. (2006). The Cambridge introduction to the American short story. Cambridge University Press.
• Tittler. J. (1984). Narrative irony in the contemporary Spanish-American novel. Cornell University Press.
• Uzun, M. (1995). Antolojiya edebiyata kurdî, C.2. Tümzamanlar Yayıncılık.
• Wilson, D., Sperber, D. (2007). On verbal irony. In Irony in language and thought. Edt. Raymond W. Gibbs, Jr. and Herbert L. Colston. Lawrence Erlbaum Associates, Taylor & Francis Group. pp. 35-56.
• Wright, Andrew H. (1953). Irony and fiction. The journal of aesthetics and art criticism, Vol. 12, No. 1, Special Issue on Symbolism and Creative Imagination (Sep., 1953), pp. 111-118. URL: http://www.jstor.org/stable/426306.