The Semiotic Analysis of Theatre Costumes: The Case of “Rumuz Goncagül” Plays

Year 2024, Volume: 30 Issue: 52, 33 - 48, 31.03.2024

İnci Seda Kıvılcımlar Şahin

https://doi.org/10.32547/artvision.1441517

Abstract

Tiyatro Kostümlerinin Göstergebilimsel Analizi “Rumuz Goncagül” Oyunları Örneği

Abstract

Tiyatro sanatı, birçok görsel parametreyi bir araya getirerek bir sanat eseri oluşturmaktadır. Bu sanat eserinin beklediği övgüyü alması ve başarılı olması için görsel parametrelerin seyirciye tam olarak ulaşması gerekmektedir. Kostüm, görsel parametrelerin başında gelmektedir. Karakterin sosyal statüsünü, demografik özelliklerini ve yönetmenin karakterde vurgulamak istediği özellikleri kostüm yoluyla verilebilmektedir. Bu çalışmanın amacı; karakter oluşumunda ve karakterlerin seyirciye iletilmesinde kostümün önemini ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşmak için çalışma grubu olarak seçilen Rumuz Goncagül oyunlarının kostümlerinin görsel araştırma yöntemlerinden biri olan göstergebilimsel çözümlemesi yapılmıştır. Rumuz Goncagül oyunu birçok kez farklı devlet tiyatrolarınca sahnelenmiş ve yıllarca gösterimde kalmayı başarmıştır. Bu nedenle çalışma grubu olarak bu oyun tercih edilmiştir.
Devlet tiyatrolarının resmi web sitesinde oyunun kostümlerine dair daha çok görsel verisi bulunan ve analize uygun bulunan 1997-1998, 2008-2009, 2016-2017, 2022-2023 sezonlarıdır. Bu sezonlarda sahnelenen “Rumuz Goncagül” karakterlerinden; Gülsün, İnsaf Hanım, Sıtkı, Ayşen, Halet Rezaki, Dursun Ali, Refik Mayısoğlu ve Müfit Mürted karakterleri ile sınırlandırılan oyunların kostümleri; Pierce ve Barthes’ın görsel analiz metodları ile analiz edilmiştir. Pierce’nin; gösterge, gösteren ve gösterilen parametreleri kostümün; giysi parçaları, renk, form ve desen bağlamında analiz edilirken, Barthes’ın anlam boyutunda düz anlam ve yan anlamları irdelenmiştir. Araştırmacının yorumu ile ortaya çıkarılan analiz sonucunda ise; yönetmenin karakter oluşumunda kostümdeki görsel kodlardan yararlandığı, kendi perspektifini ve yorumunu kostümlere yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Rumuz Goncagül,, kostüm,, karakter analizi

References

• Ağaç, S., & Ünlü Çaylak, Ö. (2022). Kostüm tasarımı sürecinin ’Lilith’ karakter örneği kapsamında uygulaması. STAR Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 3(4), 154-171. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2035086
• Ambrose, G., & Harris, P. (2012). Görsel moda tasarımı sözlüğü (Ç. Sirkeci, Çev.). Literatür Yayınları.
• Arayıcı, O. (2012). Bütün oyunları (3. Baskı). Mitos Boyut Yayınları.
• Bedir Erişti, S. D. (2023). Görsel araştırma yöntemleri teori, uygulama ve örnek (9.Baskı). Pegem Akademi.
• Bircan, U. (2015). Roland Barthes ve göstergebı̇lim. SBARD, 13(26), 17-41. https://www.coursehero.com/file/120546116 /ROLAND-BARTHES-VE-GOSTERGEBILIMpdf/
• Brockett, O. G., & Ball, R. J. (2018). Tiyatronun temelleri (M. Akşehir, Çev.). Karakalem Yayınları.
• Civelek M., & Türkay, O. (2020). Göstergebilimin kuramsal açıdan incelenmesine yönelik bir araştırma. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 771-784. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/954756
• Demir, E., Kandemir, B., & Temür, C. (2022). Parag Khanna “Yeni dünya düzeni: Yeni yükselen güçler 21. yüzyılda dünyayı nasıl belirliyor?” kitap kapağının göstergebilimsel analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 187-199. https://doi.org/10.47948/efad.1149432
• Devlet Tiyatroları. (2024). Rumuz goncagül. https://www. devtiyatro.gov.tr/DevletTiyatro/tr/oyundetay/2832?a=rumuz-goncagul
• Ertan , G., & Sansarcı, E. (2016). Görsel sanatlarda anlam ve algı (1. Baskı). Alternatif Yayıncılık.
• İri, E. C. (2022). Oktay Arayıcı’nın rumuz goncagül oyununda metinlerarasılık: Sanatsal Yaratı mirasının yeniden üretimi. Millî Folklor, 17(135), 107-118. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=135&Sayfa=109
• Jablon, S. (2016). Historical accuracy in costume design: experiences and perceptions of Broadway costume designers (Publication No. 15-302) [Doctoral Dissertation, Iowa State University]. İAState. https://dr.lib.iastate.edu/server/api/core/bitstreams/900f4c68-1ef1-4750-b58f-791a2220a94b/content
• Kalkan Kocabey, H. (2008). Tiyatroda göstergebilim (1. Baskı). E Yayınları.
• Karacaoğlu, Ç. (2019). Hildebrands tarafından 1900’lerı̇n başında bastırılan görsellerı̇n göstergebı̇lı̇msel açıdan ı̇ncelenmesı̇ (Tez No. 587303) [Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karaman, E. (2017). Roland Barthes ve Charles Sanders Peirce’in göstergebilimsel yaklaşımlarının karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(2), 25-36. https://doi.org/10.17932/IAU.IAUD.13091352.2017.9/34.25-36
• Kınay, K. (2019). Nostalji reklamlarinin göstergebilimsel analizi (Tez No. 622882) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Kıvılcımlar Şahin, İ. S. (2019). Tiyatro kostüm tasarım sürecinde web tabanlı bir iletişim modeli geliştirme (Tez No. 571666) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Koca, E., & Kırkıncıoğlu, Z., (2016). Denizli ili gelin giyim kuşamının göstergebilimsel açıdan çözümlenmesi. Journal of Turkish, 11(8), 247-270. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.9569
• Mutlu, E. (2017). İletişim sözlüğü (1. Baskı). Ütopya Yayınevi.
• Öztay, H. (2012). Özel tiyatrolarda kostüm temin süreçlerinin incelenmesi (Tez No. 310978) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Pala, B. Ç. (2009). Oktay Arayıcı’nın oyunlarında geleneksel tı̇yatronun ve epı̇k tı̇yatronun i̇zlerı̇ bı̇r rejı̇ çalışması “Rumuz Goncagül” (Tez No. 257043) [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Ruşan, T. C. (2019). Bir iletişim dizgesi olarak giyim ve giyime yönelik göstergebilimsel çözümlemelerdeki değişkenler. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 81-96. https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.440581.
• Şener, T., & Dündar, N. (2018). Tiyatro için kostüm tasarım sürecinin analizi. İdil Dergisi, 7(41), 61-70. https://doi.org/10.7816%20/idil-07-41-09
• Şengezer, O. (1999). Bence dekor ve kostüm. ISBN 975-94181-0-X
• Ünal, M. F. (2012). Roland Barthes’da mitlerin okunuşu (Tez No. 324965) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Yağız, N. (2006). 1950-1975 dönemı̇ Türk sı̇nemasında karakter ve tı̇pler: Türk sı̇nemasının Türk toplumuna bakışI (Tez No.204433) [Sanatta Yeterlilik Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.