Güvenlikçi Devletin Güçlenmesi Örneği: Türkiye’de 1980 Sonrasında Askeri İdarenin Büyümesi

Yıl 2023, , 178 - 195, 30.03.2023

Baki Erken

https://doi.org/10.11616/asbi.1206123

Öz

Bu makale, Türkiye’de 1980 sonrasında ordu ve daha geniş kapsamda askeri idare konusunda güvenlikçi devlet anlayışı bakış açısı ile kurumsal boyutta bir incelemeyi kapsamaktadır. 20. yüzyılda Batı’da güvenlikçi devletin güçlenmesi söz konusudur. Güvenlikçi devletin en önemli yansıması kurumsal boyutta orduda görülmektedir. Türkiye’de 1980 sonrasında askeri idarenin büyümesi güvenlikçi devletin güçlenmesinin önemli bir örneğidir. Bu makale, güvenlikçi devlet anlayışı doğrultusunda Türkiye’de 1980 sonrasında askeri idarenin büyüdüğünü göstermek ve büyümenin nasıl gerçekleştiğini açıklamak amacındadır. Türkiye’de 1980 sonrasında askeri idarenin kurumsal büyümesi üç boyutta ya da alanda gerçekleşmiştir: askeri kurumlar, ordu yapılanması ve askeri personel. Askeri kurumlar çoğalırken ordu yapılanması büyümüş ve askeri personelin statüsü güçlenmiştir. Sonuçta, güçlü devlet geleneği devam etmiş ve sivil siyasal iktidarın gücü ordu karşısında azalmıştır. Yöntemler olarak, makalede kaynak taraması ve veri analizi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Güvenlikçi devlet, Askeri idare, Türk ordusu, 1980 sonrası siyaset

An Example To Strengthening Of Security State: Expansion Of Military Administration İn Turkey After 1980

Öz

This article contains analyzing of the army, in broad context, the military administration in Turkey after 1980 through security state mentality in institutional level. There is strengthening of security state in the West in 20’th century. The most important sign of the security state can be seen in army in institutional level. The expansion of the the military administration, in Turkey after the year of 1980, is an important sign of the strengthening of security state. This article purposes to demonstrate that the military administration in Turkey after 1980 has expanded through security state mentality and to explain that how this expansion has happened. The expansion of the military administration in Turkey after the year of 1980, realized in three dimensions or spheres: military institutions, army organization and military personnel. While military institutions increased in numbers, military organization expanded and the statute of military personnel strengthened. In conclusion, the strong state tradition has continued and civil political power has weakened against the military.

Anahtar Kelimeler

Güvenlikçi devlet, Askeri idare, Türk ordusu, 1980 sonrası siyaset

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı (1990). TBMM Açılış Raporu.
• Aybay, R. (1978). Milli Güvenlik Kavramı ve Milli Güvenlik Kurulu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 33(1), s.59-82.
• Bendix, R. (1984). Max Weber: An Intellectual Portrait, Los Angeles: University of California Press.
• Berlin, D. P. (1992). Military Autonomy and Emerging Democracies in South America, Comparative Politics, 25(1), s.83-102.
• Cantenar, Ö. F. ve Tümlü, F. (2016). PKK Terör Örgütünün Eylemlerinin Güvenlik Güçleri Zayiatı Açısından Analizi, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26(1), s.1-22.
• Carnoy, M. (2013). Devlet ve Siyaset Teorisi (Çev. S. Coşar vd.), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Erişim adresi: https://www.dzkk.tsk.tr, (Erişim tarihi: 14.06.2021).
• Erken, B. (2020). Siyasal Düzen Üzerine Kavramsal Bir İnceleme, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(22), s.208-229.
• Friedrich C. J. (1999). Sınırlı Devlet (Çev. M. Turhan), Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Friedrich C. J. ve Brzezinski, Z. K. (1964). Totaliter Diktatörlük ve Otokrasi (Çev. O. Onaran), Ankara: Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Genelkurmay Başkanlığı, Basın Açıklaması, Erişim adresi: https://www.tsk.tr, (Erişim tarihi: 21.11.2011).
• Giddens, A. (2008). Ulus Devlet ve Şiddet (Çev. C. Atay), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Hale, W. (2014). Türkiye’de Ordu ve Siyaset (Çev. A. Fethi), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Erişim adresi: https://www.hvkk.tsk.tr, (Erişim tarihi: 14.06.2021).
• Hobbes, T. (2012). Leviathan (Çev. S. Lim), Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• Huntington, S. P. (2004). Asker ve Devlet (Çev. K. U. Kızılaslan), İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Hürriyet, 5 Haziran 2018, PKK'nın 20 Yılda Türkiye’ye Zararı 240 Milyar Dolar.
• Jandarma Genel Komutanlığı, Erişim adresi: https://www.jandarma.gov.tr, (Erişim tarihi: 14.06.2021).
• Janowitz, M. (1964). The Military in the Political Development of New Nations, Chicago - London: The University of Chicago Press.
• Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Erişim adresi: www.kkk.tsk.gov.tr, (Erişim tarihi 16.7.2022)
• Kelsen, H. (2016). Saf Hukuk Kuramı (Çev. E. Uzun), İstanbul: Nora Kitap.
• Lerner, D. and Robinson, R. D. (1960). Swords and Ploughshares: The Turkish Army as a Modernizing Force, World Politics, 13(1), s.19-44.
• Locke, J. (2012). Yönetim Üzerine İkinci İnceleme (Çev. F. Bakırcı), İstanbul: Ebabil Yayıncılık.
• Machiavelli, N. (2014). Hükümdar (Çev. N. Adabağ), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, 20 Nisan 1992 Tarihli MGK Toplantısı Basın Açıklaması, Erişim adresi: https://www.mgk.gov.tr, (Erişim tarihi: 4.06.2012).
• Milli Savunma Bakanlığı, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 Yılları Faaliyet Raporu.
• Mills C. W. (2017). İktidar Seçkinleri (Çev. Ü. Oskay). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Özbudun E. (2000). Contemporary Turkish Politics, London: Lynne Rienner Publishers.
• Özcan, N. A. (1999). PKK (Kürdistan İşçi Partisi): Tarihi, İdeolojisi ve Yönetimi, Ankara: ASAM Yayınları.
• Rousseau, J. J. (2013). Toplum Sözleşmesi (Çev. V. Günyol), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rustow, D. A. (1964). The Military, Turkey Modernization in Japan and Turkey (Ed. R. E. Ward and D. A. Rustow), Political Princeton: Princeton University Press, s.352-388.
• Schmitt, C. (2014). Siyasi İlahiyat: Egemenlik Kuramı Üzerine Dört Bölüm (Çev. A. E. Zeybekoğlu), Ankara: Dost Yayınları.
• Tilly, C. (2020). Zor Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu (Çev. K. Emiroğlu) Ankara: İmge Kitabevi. Wright, Q. (1983). A Study of War. Chicago: University of Chicago Press.