TÜRKİYE’DE BORSA ENDEKSİNİN SEÇİLİ DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 25, 102 - 122, 31.01.2022

Nurşen Çomaklı Duvar , Hakan Eygü

Öz

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile birlikte hisse senedi piyasalarını etkileyen ekonomik olaylara ve gelişmelere daha çabuk bir şekilde ulaşılabilmektedir. Bu nedenle, yerli ve yabancı sermayede önemli bir role sahip olan borsanın, ekonomik değişkenler ile nasıl bir etkileşim halinde olduğu her zaman merak edilen bir konu olmuştur. Bu ekonomik değişkenlerdeki herhangi bir gelişme ülke ekonomisine katkı sağlayabilmektedir. Çalışmada Ocak 2009 – Aralık 2019 dönemine ait aylık veriler kullanılmıştır. Bu çalışmada, BİST 100 Endeksi ile altın fiyatları, döviz kuru, petrol fiyatları ve korku endeksi değişkenleri arasındaki ilişkinin yönü incelenmiştir. Bu amaçla ilk olarak aylık veriler kullanılarak VAR modeli kurulmuştur ve kurulan modelin anlamlı bir model olduğuna karar verilmiştir. Daha sonra serilerin durağanlığına Augmented Dickey Fuller (ADF) yöntemiyle bakılmış serilerin birinci farkında durağan hâle geldikleri görülmüştür. Daha sonra değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiyi tespit edebilmek için Engle – Granger
ve Johansen Eşbütünleşme analizleri uygulanmıştır. BİST 100 Endeksi ile belirlenmiş değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Granger, VAR nedensellik ve Toda – Yamamoto testleri ile incelenmiştir. Analizler sonucunda üç nedensellik yaklaşımı da birbirinden farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Test sonuçları birlikte değerlendirildiğinde ortaya çıkan sonuç, borsa endeksi değeri ile petrol fiyatları ve korku endeksi arasında bir nedensellik ilişkisinin olmadığını, döviz kuru ve altın fiyatları ile tek yönlü bir nedensellik ilişkisine sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Altın, Döviz, BİST 100, Nedensellik, VAR model

Kaynakça

• referans1 Alola, A. A., Uzuner, G. (2019). “The Housing Market and Agricultural Land Dynamics: Appraising With Economic Polciy- Uncertainty Index”. International Journal of Finance & Economics, 25(2), 274-285.
• referans 2 Canbaş, S., Doğukanlı, H. (2017). Finansal Pazarlar: Finansal Kurumlar ve Sermaye Pazarı Analizleri. Altıncı Baskı: Karahan Kitabevi
• referans3 Engle, R.F., Granger, C. (1987). “Co-Integration And Error Correction: Representation, Estimation, and Testing”. Econometrica: Journal of The Econometric Society, 251-276.
• referans4 Gilmore, C. G., McManus, G. M., Sharma, R. ve Tezel, A. (2009). “The Dynamics of Gold Prices, Gold Mining Stock Prices and Stock Market Prices Comovements”. Research in Applied Economics, 1(1), 1-19.
• referans5 Granger, C. (1969). “Investigating Casual Relationship By Econometric Models and Cross Sprectal Methods”. Econometrica, 37(3), 424-458.