MADEN İŞLETMELERİNDE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNİN ALINMADIĞINA DAİR TESPİT DAVASININ HUKUKİ YARARI- KARAR İNCELEMESİ

Year 2023, Volume: 5 Issue: 1, 487 - 540, 26.06.2023

Rumeysa Çevik

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1282105

Abstract

Maden işletmeleri iş kazalarının en sık meydana geldiği sektörlerin başında gelmektedir. Bu nedenle, işçilerin tehlikelerden arındırılmış, güvenli ve sağlıklı bir ortamda çalışabilmesinin amaçlandığı iş sağlığı ve güvenliği önlemleri, maden işletmelerinde ayrı bir önem taşır. Çalışmada ele alınan Yargıtay kararında maden işyerinde kuyu giriş ve çıkış kapılarının kilitlenmesi uygulamasının iş sağlığı ve güvenliği hükümlerine aykırılığının tespitine ilişkin bir dava açılmıştır. İlk derece mahkemesi, kuyu giriş ve çıkış kapılarının kilitlemesi uygulamasının iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlike yaratmadığı sonucuna vararak davanın reddine karar vermiştir. Ancak Yargıtay, ilk derece mahkemesinin kararını eksik inceleme nedeniyle bozmuştur. Çalışmamızda öncelikle davaya konu olan olayda iş sağlığı ve güvenliği hükümlerine uygun hareket edilip edilmediği mevzuat hükümleri çerçevesinde incelenmektedir. Ardından, incelemenin asıl konusunu oluşturan iş sağlığı ve güvenliği hükümlerine aykırılık tespitinin hukuki yararı üzerinde durulmaktadır. Son olarak, işçi sendikasının davayı açmaktaki ehliyeti ve topluluk davası hakkında açıklamalarda bulunulmaktadır.

Keywords

İş Sağlığı ve Güvenliği, Maden İşletmesi, Tespit Davası, Hukuki Yarar, Topluluk Davası

THE LEGAL INTEREST OF THE DECLARATORY ACTION OF THE NON-TAKING OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY MEASURES IN MINING-A REVIEW OF JUDGMENT

Abstract

Mining is one of the sectors that occupational accidents occur most frequently. For this reason, occupational health and safety measures which aim to ensure that workers can work in a safe and healthy environment that is free from hazards have great importance in the mining industry. In the Court of Cassation decision that is discussed in this study, a lawsuit has been filed regarding the determination of the violation of the occupational health and safety provisions of the locking of the mine shaft entrance and exit doors in the mine. The court of first instance concluded that the locking of the mine shaft entrance and exit doors did not pose a danger in terms of occupational health and safety and decided to the dismissal of an action. However, the Court of Cassation made an annulment decision to the first instance court due to an incomplete examination. In this study, firstly, whether it has been acted in accordance with the occupational health and safety provisions in the event subject to the case is examined within the framework of the provisions of the legislation. Then, emphasis is put on the legal interest of the detection of the violation of occupational health and safety provisions, which is the main focus of the study. Finally, explanations are made on the trade union’s capacity and the group action.

Keywords

Occupational Health and Safety, Mining, Declaratory Action, Legal interest, Group action.

References

• Akçın, Nuri Ali ve Vedat Didari. “Maden İşyerlerinde Acil Durdurmayı Gerektiren Durumların Değerlendirilmesi ve Öneriler.” Adana: Uluslararası Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu’2017, 2-3 Kasım.
• Akın, Levent. “Çimento Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Sorumluluklar.” Çimento Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği, İstanbul: Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası, 2011.
• Akın, Levent. “İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Cezai Sorumluluğu.” TİSK Akademi 1, 2008: 210-231.
• Akın, Levent. “Sendikaların İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sağlanmasına Katkısı.” Çalışma Ve Toplum Dergisi 34, no. 3, 2012: 101-124.
• Akkoşoğlu, Şeyma. “İşçi ve İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin İş Sözleşmesine Etkisi.” iç Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Yazıları, ed. Aydın Başbuğ ve Mehmet Bulut. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Akpınar, Teoman. İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. Ankara: Ekin Basın Yayım, 2018.
• Akyel, Harun Serdar. “6331 Sayılı Kanun Kapsamında Yeraltı Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri ile İdari Yaptırımlar” Yüksek Lisans Tezi, Ankara: 2020.
• Alpagut, Gülsevil. “İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından İşçinin Hak ve Yükümlülükleri” Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları Sempozyumu, İstanbul, 2004.
• Arıcı, Kadir. İş Sağlığı ve Güvenliği Dersleri. Ankara: Tes-İş Eğitim Yayınları, 1999.
• Arslan, Çetin. “Maden İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle İşveren ve İşveren Vekilinin Cezai Sorumluluğu.” Adana: Uluslararası Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu’2017, 2-3 Kasım.
• Arslan, Selin ve Hüseyin Ekrem Cünedioğlu. Madenlerde Yaşanan İş Kazaları ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme. (TEPAV Değerlendirme Notu, 2010).
• Artuk, Mehmet Emin, Ahmet Gökçen, M. Emin Alşahin ve Kerim Çetin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet, 2020.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin, 2018.
• Atanur Karaahmetoğlu. “Maden İşçilerinin Çalışma Koşulları ve Madenlerde Alınması Gereken Önlemler.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa: 2019.
• Aydın, Gökhan ve İzzet Karakurt, “Yeraltı Maden İşletmeciliğinde Sağlık ve Güvenlik Sorunları.” Teknik Bilimleri Dergisi 11, no. 1 (2021): 1-12.
• Aydınlı, İbrahim. İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk. Ankara: Seçkin, 2015.
• Balcı, Mesut, Birol Soner, Bahri Aydoğan ve Ahmet Yener. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan Manevi Tazminat Davaları. Ankara: Yetkin, 2019.
• Baloğlu, Cem. Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği. İstanbul: Beta, 2013.
• Başboğa Şahbaz, Zübeyde. İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Hukuki Sorumluluğu İle Maddi Zararın Hesaplanmasına İlişkin Esaslar. İstanbul: Beta, 2010.
• Başbuğ, Aydın ve Mehtap Yücel Bodur. İş Hukuku. İstanbul: Beta, 2021.
• Başbuğ, Aydın. “İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkı ve Geliştirilmesi.” iç. Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Yazıları ed. Aydın Başbuğ ve Mehmet Bulut. Ankara: Seçkin, 2016.
• Başbuğ, Aydın. İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara: Şeker-İş, 2013.
• Baycık, Gaye. “Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler.” Ankara Barosu Dergisi 3, 2013.
• Baycık, Gaye. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Maden İşçileri. Ankara: Yetkin, 2006.
• Bayraktar, Beril, Hakan Uyguçgil ve Adnan Konuk. “Türkiye Madencilik Sektöründe İş Kazalarının İstatiksel Analizi” Adana: Uluslararası Maden İşletmelerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu’2017, 2-3 Kasım.
• Bayram, Fuat. Türk İş Hukukunda İş Sağlığı ve Güvenliği Denetimi. İstanbul: Beta, 2008.
• Demircioğlu, Murat, Doğan Korkmaz ve Hasan Ali Kaplan. Sorularla İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. İstanbul: Beta, 2020.
• Dursun, Salih. İş Güvenliği Kültürü. İstanbul: Beta, 2012.
• Eyrenci, Öner, Savaş Taşkent, Devrim Ulucan, Esra Baskan. İş Hukuku. İstanbul: Beta, 2020.
• Gerek, H. Nüvit. “Yeraltı Maden İşletmelerinde Çalışanlarla İlgili Yeni Düzenlemelerin Düşündürdükleri.” Kamu-İş 14, no. 2 (2015): 1-27.
• Gündüz, Selim. 4857 Sayılı İş Kanunu Döneminde İşveren ve İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Görev Ve Sorumlulukları. İstanbul: Hiperlink, 2019.
• Kabakçı, Mahmut. Avrupa Birliği İş Hukukunda İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Temel Yükümlülükleri ve Türk Mevzuatının Uyumu. İstanbul: Beta, 2009.
• Karaahmetoğlu, Atanur. “6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamında Soma Madenlerinin İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi.” Siyaset Konfersansları Dergisi, no. 76 (2019): 89-128.
• Karakaş, İsa. Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği El Kitabı. Ankara: Seçkin, 2013.
• Kılkış, İlknur. İş Sağlığı ve Güvenliği. Bursa: Dora Yayıncılık, 2018.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin, 2021.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi, Muhittir Astarlı ve Ulaş Baysal. İş Hukuku. Ankara: Lykeion Yayınları, 2014.
• Narmanlıoğlu, Ünal. Toplu İş İlişkileri. İstanbul: Beta, 2016.
• Nurşen Caniklioğlu, “İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Yükümlülüğü.” Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları Sempozyumu, İstanbul, 2004.
• Ocak, Saim. “6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun Taraflara Getirdiği Yükümlülükler”. İş Sağlığı Güvenliği’ne Hukuki Bakış Paneli, Tebliğler ve Görüşler, İstanbul: 2012.
• Orhan, Kamil. “İş(çi) Sağlığını ve Güvenliğini Etkileyen Sosyo-Kültürel Faktörler.” iç Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Yazıları, ed. Aydın Başbuğ ve Mehmet Bulut. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Orhan, Sadettin. “İş Sağlığı ve Güvenliğinde Denetim Modelleri” iç. Hukuki ve Sosyal Boyutlarıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Yazıları, ed. Aydın Başbuğ ve Mehmet Bulut. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Öney, Özcan, Selçuk Samanlı ve Sümeyye Özmen. “Madencilik Sektöründeki Ölümlü İş Kazalarını İş Analizi.” Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi 2, no.2 (2018): 53-61.
• Özdemir, Erdem. İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Öztuna, Barış. "176 Sayılı Madenlerde Sağlık ve Güvenlik Hakkında ILO Sözleşmesi ile 6552 Sayılı Kanunun Madencilik Sektöründe Çalışma Hayatı Kalitesi Üzerine Etkileri." Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi 3 (2015).
• Özveri, Murat. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ve İş Cinayetleri. İstanbul: Birleşik Metal İş Yayınları, 2015. Pekcanıtez Usul. Medeni Usul Hukuku. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık, 2017.
• Sarıbay Öztürk, Gizem. İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari ve Cezai Sonuçları. İstanbul: Beta, 2015.
• Selek, Hasan Selçuk. İş Sağlığı ve Güvenliği Temel Konular. Ankara: Seçkin, 2020.
• Senyen-Kaplan, E. Tuncay. Bireysel İş Hukuku. Ankara: Gazi Kitapevi, 2018.
• Sümer, Haluk Hadi. İş Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018.
• Sümer, Haluk Hadi. İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2021.
• Süzek, Sarper. İş Güvenliği Hukuku. Ankara: Savaş Kitapevi, 1985.
• Süzek, Sarper. İş Hukuku. İstanbul, Beta, 2019.
• TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Madencilikte Yaşanan İş Kazaları Raporu (2010-2020), Mart 2021.
• Topaloğlu, Mustafa. “Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinden Doğan Hukuki Sorumluluk.” Adana: Uluslararası Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu’ 2017.
• Tuncay, Can. “Avrupa Birliğine Üyelik Sürecinde İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının Uyumu ve Yeni Yönetmelikler.” İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatındaki Değişiklikler ve İşveren Yükümlülükleri Semineri, İstanbul, 2004.
• Türkiye Barolar Birliği. Soma Maden Faciası Benzeri Kazaların Önlenmesine Yönelik Sistem ve Temel Mevzuat Önerileri Hakkında Rapor. Ankara: TBB. Ya. No :288, 2014.
• Uğur, Suat ve Özgür Topkaya, "Kömür Madenciliği Sektörü ve Uluslararası Çalışma Örgütü’ nün 176 Sayılı Sözleşmesi ile Bu Sektöre Yönelik Yürürlüğe Konan İş Sağlığı ve Güvenliği Düzenlemeleri" Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi 3 (2015).
• Yaşar, Serdar, Serkan İnal, Özüm Yaşar ve Serkan Kaya, “Türkiye’de Meydana Gelen Maden Kazalarının İstatistiksel Olarak İncelenmesi.” Adana: Maden İşletmelerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu’2015, 21-22 Aralık.
• Yılmaz, Fatih. “Önleyici Yaklaşım ve İşverenlerin Yükümlülükleri” TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi 24, no. 6, 2013: 44-69.