LIBERALISM, NEOLIBERALISM AND THE TRANSFORMATION IN TURKEY AFTER THE SEPTEMBER 12 COUP

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 286 - 304, 31.01.2023

Umut Erdoğan

Öz

In order to understand and explain the transformation of the 1980s and after in Turkey, it is necessary to understand the period before 1980. The emergence of liberalism, its meaning and interpretation at global and local scales, its economic and political differences, as well as the phase of transformation into neoliberalism and its reasons should be investigated and informed. Liberalism can be defined as one of the gateways to the modern world from a world ruled by kingdoms in general. The liberal system, which defended the social equality of individuals on the one hand and the free market economy on the other, began to enter into various setbacks and deadlocks with the Great Depression of 1929. Neoliberalism, which is based on the opposing view that Keynesian economics, in which the state plays a regulatory role in the free market economy, is an obstacle to the free market economy approach, started to settle in the 1980s with the attitude of the state to withdraw from the economy management. Neoliberalism, in a sense, stands out as a new concept, separating it from classical liberalism with its unique structural features, as an economic movement that aims to make the market suitable for the market, not the state. In this study, liberalism, keynesian economic management and neoliberalism are discussed; It has been tried to analyze how the transformation took place in the axis of neoliberalism in Turkey in the 1980s and after.

Anahtar Kelimeler

Liberalism, Liberty, Keynesian Economics, Neoliberalism, Globalization, Free Market, State, Society, Individua

LİBERALİZM, NEOLİBERALİZM VE TÜRKİYE’DE 12 EYLÜL ASKERİ DARBESİ SONRASI DÖNÜŞÜM

Öz

Türkiye’de 12 Eylül 1980 darbesi ile birlikte 80’ler ve sonrası dönüşümü anlayabilmek ve anlatabilmek için 1980 yılının öncesinin anlaşılması gerekmektedir. Liberalizmin ortaya çıkışı, küresel ve yerel ölçeklerde taşıdığı anlamı ve yorumu, iktisadi ve siyasi farklılıkları ile neoliberalizme dönüşüm evresini ve sebeplerini araştırıp bilgi sahibi olmak gerekmektedir. Liberalizm, genel itibarı ile krallıklarla yönetilen bir dünyadan, modern dünyaya geçiş kapılarından biri olarak tanımlanabilir. Bir yandan bireylerin sosyal eşitliklerini, diğer yandan serbest piyasa ekonomisini savunan liberal sistem 1929 Büyük Buhran’ı ile birlikte çeşitli aksamalara ve açmazlara girmeye başlamıştır. Devletin serbest piyasa ekonomisinde regülatif rol üstlendiği keynezyen iktisatın, serbest piyasa ekonomisi yaklaşımının önünde engel olduğu karşıt görüşüne dayanan neoliberalizm, devletin ekonomi yönetiminde çekilmesi tavrıyla 1980’li yıllar ile birlikte yerleşmeye başlamıştır. Neoliberalizm bir anlamda piyasayı devlete değil, devleti piyasaya uygun hale getirmeyi amaçlayan iktisat akımı olarak kendisine has yapısal özellikleri ile klasik liberalizmden ayrılarak, yeni bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada liberalizm, keynezyen iktisat yönetimi ve neoliberalizm ele alınarak; Türkiye’de 1980’ler ve sonrası dönüşümün neoliberalizm ekseninde nasıl gerçekleştiği analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liberalizm, Keynezyen İktisat, Neoliberalizm, Küreselleşme, Serbest Piyasa, Devlet, Toplum, Birey

Kaynakça

• Ataay, F. (2006). Neoliberalizm Ve Devletin Yeniden Yapılandırılması Türkiye’de Kamu Reformu Üzerine İncelemeler. Ankara: De Ki Basım Yayım Ltd. Şti.
• Çolak, Ö. F. (2001). Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı ve 2002 Yılı Bütçesi. İşveren Dergisi.
• Durmaz, F. (2021). Turgut Özal Döneminde Türkiye’nin Ortadoğu Politikalarının Liberalizm Çerçevesinden İncelenmesi (1983-1993). Liberal Düşünce Dergisi.
• Erdoğan, M. (2009). Liberalizmin Tarihi ve Felsefi Temelleri. Eskiyeni.
• Evren, K. (1990). Kenan Evren’in Anıları 1 1990: Bayrak Harekatının Başlaması. istanbul: Milliyet Yayınları.
• Halil Altıntaş, B. Ö. (2008). Gelişmekte Olan Ülkelerde Stand-By Anlaşmaları ve Ekonomik Belirleyicilere Yönelik Bir Logit Yöntem Uygulaması. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar.
• Karluk, R. (2002). Avrupa Birliği Ve Türkiye. İstanbul: Betaş Yayınları.
• Longley, R. (2021). What Is Neoliberalism? Definition and Examples. https://www.thoughtco.com/social-sciences-4133522.
• Özkan, D. (2013). Aristokratik Liberalizmde Modern Devlet ve Demokratik Toplum. Liberal Düşünce Dergisi.
• Sambur, B., Canan, S., & Akın, B. (2009). Liberalizm Üzerine Soruşturma. Eskiyeni.
• Şinasi Öztürk, F. N. (2008). 24 Ocak Kararları, Neo-Liberal Politikalar Ve Türkiye Tarımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Talas, C. (1992). Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Taş, M. (2004). Menderes Döneminin Ekonomi Politiği Ve 1958 İstikrar Programı. Mevzuat Dergisi.
• TCMB. (2022). TCMB 2001 Yıllık Rapor. Ankara: TCMB. https://www.tcmb.gov.tr/. adresinden alındı
• Yaman, S. (2017). Liberalizmin Çatışan Ekolleri: Liberteryenizm ve Evrimci Liberalizm. Amme İdaresi Dergisi.
• Yayla, A. (2011). Türkiye’nin Liberal Geleceği. Liberal Düşünce Dergisi.
• Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, C. (2019). Dünyada Ve Türtiye’de Neoliberalizm. İstanbul: Ketebe Kitap Ve Dergi Yayıncılığı.
• Yılmaz, K. E. (2018). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt-7 Liberalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.