OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÖĞRETMENLERİNİN KÖK DEĞERLERE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 22, 29 - 44, 31.12.2022

Adem Arslan

https://doi.org/10.31455/asya.1187127

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kök değerler hakkındaki görüşlerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma, nitel yöntemin olgubilim deseninde tasarlanmıştır. Gümüşhane il merkezinde 44 okul öncesi eğitim öğretmeni ile kök değerlere yönelik görüşmeler yapılmıştır. İçerik analizinin kullanıldığı çalışma sonucuna göre; öğretmenlerin değerlere, en çok Türkçe ve drama etkinliklerinde, en az ise fen etkinliklerinde yer verdiği görülmüştür. Değerleri kazandırmada en önemli faktörlerin aile, model olma ve yaparak yaşayarak öğrenme olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin en çok sevgi, saygı ve sabır kök değerlerine, en az ise yardımseverlik değerine önem verdiği görülmüştür. Sabır, adalet ve öz denetim değerlerini ise öğretmenlerin kazandırmakta zorlandığı tespit edilmiştir. Bazı öğretmenlerin sabır, adalet, vatanseverlik ve sorumluluk değerlerinin, okul öncesi dönem çocuklarına uygun olmadığına yönelik görüşleri bulunmuştur. Çoğu öğretmenin kök değerlere etkinliklerde yer verdiği anlaşılmıştır. Özel gereksinimli çocuklar için en çok sevgi, saygı, sorumluluk ve öz denetim kök değerlerinin önemli olduğu görülmüştür. Kök değerlere yönelik aile katılım çalışması yapmadıkları belirlenmiştir. Çocuklara kök değer kazandırmada somutlaştırma, dikkat süresinin kısalığı, ailede süreklilik sağlama gibi sorunlar yaşadıkları elde edilmiştir. Ayrıca model olma, tutarsız davranışlar, ihmal, ön yargı, ödün verme, teknolojinin yanlış kullanımı, empati kuramama, çocuğun yaşı gibi sorunlar yaşadıkları belirlenmiştir. Okul öncesi öğretmenleri okul aile iş birliğinin artırılması, model olmanın sağlanması, yaparak yaşayarak öğrenme etkinlikleri oluşturulması, dramanın etkin kullanımı, teknolojinin doğru kullanımı, empati becerilerinin geliştirilmesi, yetkinliğin sağlanması ve gelişim özelliklerinin dikkate alınması önerilerinde bulunmuşlardır. 

Anahtar Kelimeler

Kök Değer, Okul Öncesi, Çocuk

INVESTIGATION OF PRESCHOOL EDUCATION TEACHERS' VIEWS ON ROOT VALUES

Öz

In this study, it was aimed to examine the views of preschool teachers about root values. The research was designed in the phenomenological pattern of the qualitative method. In the city center of Gümüşhane, interviews were held with 44 preschool teachers about root values. According to the results of the study using content analysis; It was seen that teachers included values mostly in Turkish and drama activities, and least in science activities. It has been determined that the most important factors in gaining values are family, being a model and learning by doing. It was observed that the teachers gave importance to the root values of love, respect and patience the most, and the value of benevolence the least. It has been determined that teachers have difficulties in gaining the values of patience, justice and self-control Some teachers' opinions were found that the values of patience, justice, patriotism and responsibility are not suitable for preschool children. It was understood that most of the teachers included the root values in the activities. It has been seen that the root values of love, respect, responsibility and self-control are most important for children with special needs. It was determined that they did not conduct family participation studies for root values. It has been obtained that children experience problems such as concretization, short attention span, and continuity in the family in gaining root value. In addition, it has been determined that they experience problems such as modeling, inconsistent behaviors, neglect, prejudice, compromise, misuse of technology, inability to empathize, and the age of the child. Preschool teachers made suggestions to increase school-family cooperation, to be a model, to create learning activities by doing, to use drama effectively, to use technology correctly, to develop empathy skills, to provide competence and to consider developmental features.

Anahtar Kelimeler

Root Value, Preschool, Child

Kaynakça

• Acar Başeğmez, D. ve Er, K. O. (2017). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Değer Öğretimine İlişkin Görüşleri. Electronic Turkish Studies, 12(33), 1-34.
• Akay, İ. (2018). Ahmet Yılmaz Boyunağa'nın Çocuk Romanlarında Yer Alan Kök Değerler. Electronic Turkish Studies, 13(28), 1-30.
• Akhan, N. E.; Subaşı, E. ve Açıl, F. B. (2020). Öğretmen Adaylarının Kök Değerlere İlişkin Görüşleri. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 115-134.
• Akıtürk, H. K. ve Bağçeli Kahraman, P. (2019). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Değerler Eğitimine Yönelik Görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 267-294.
• Akman, S. (2020). Türkçe Eğitiminde Değerler Eğitimi Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmaların Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Cem Şems Tümer), Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akpınar, B. ve Özdaş, F. (2013). İlköğretimde Değer Eğitimine İlişkin Öğretmen Görüşleri: Nitel Bir Analiz. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113.
• Aktan, O. (2014). 100 Temel Eserlerde Yer Alan Değerlerle Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programındaki Değerlerin Uyumu. Asya Öğretim Dergisi, 2(1 (Özel)), 64-76.
• Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Yardımseverlik Değerinin Etkinlik Temelli Öğretimi ve Öğrencilerin Tutumlarına Etkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Bekir Buluç), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aktepe, V. ve Tahiroğlu, M. (2016). Değerler Eğitimi Yaklaşımları ve Etkinlik Örnekleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 42, 361-384.
• Aral, N. ve Kadan, G. (2018). 2013 Okul Öncesi Eğitim Programının Değerler Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 113-131.
• Aslan, S. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Değerler Eğitimi ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences,7(25), 203-227.
• Aydın, M. Z. (2010). Okulda Değerler Eğitimi. Eğitime Bakış, 6(18), 16-19.
• Bartan, S. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Değerler ve Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri ile Sınıf İçi Uygulamalarının İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Banu Özkan), Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baş, M. (2017). 2009 ve 2015 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programları ile 2017 İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı Karşılaştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1219-1258.
• Batmaz, O. ve Erdoğan, T. (2019). Sınıf Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine Yönelik Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2681-2692.
• Bekdemir, Ü. ve Işkın, P. (2017). Sosyal Bilgiler 6. ve 7. Sınıf Çalışma Kitabı Etkinliklerinin Doğrudan Verilmesi İstenen Değerleri Karşılama Düzeyinin İncelenmesi. Turkish Studies, 12(4), 71-90.
• Berkant, H. G.; Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler Eğitimine Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. Turkish Studies, 9(5), 427-440.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun Merhaba Sevgi Adlı Çocuk Romanının Değerler Eğitimi ve On Kök Değer Açısında İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(57), 248-272.
• Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün, Ö. E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can-Aran, Ö. ve Demirel, Ö. (2013). Dördüncü ve Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 151-168.
• Çağlar, A. (2005). Okul Öncesi Dönemde Değerler Eğitimi. (Ed. M. Sevinç). Erken Çocuklukta Gelişim ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar İçinde (s. 304-311). İstanbul: Morpa Yayınları.
• Çelikkaya, T. ve Yılmaz, T. (2017). Değerler Eğitimine İlişkin Öğretmen, Öğrenci ve Velilerin Karşılıklı Beklentileri. Researcher, 5(2), 395-416.
• Çengelci, T.; Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul Ortamında Değerler Eğitimi Konusunda Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri, Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, (5. Baskı). Trabzon: Erol Ofset.
• Demir, Ş. (2019). Feridun Oral'ın Resimli Öykü Kitapları Üzerine Bir Doküman İncelemesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Bahar İş Güzel), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dereli- İman, E. (2014). Değerler Eğitimi Programının 5-6 Yaş Çocuklarının Sosyal Gelişimine Etkisi: Sosyal Beceri, Psiko Sosyal Gelişim ve Sosyal Problem Çözme Becerisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 249-268.
• Dinçer, B. ve Gözel, Ü. (2019). İlkokul Programlarında (1-4) Yer Alan ve Kazandırılması Hedeflenen Değerlere İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin ve Öğrenci Velilerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(38), 207-234.
• Duran, M. ve Solak, E. (2018). Hayat Bilgisi Dersi 1. Sınıf Öğretim Programındaki Kazanımların Değerler Açısından İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(19), 1345-1360.
• Genç, S. (2018). Görsel Sanatlar Eğitiminde Kök Değerler. Turkish Studies Educational Sciences, 13(11), 543-560.
• Gönen, M. (2017). Çocuk Edebiyatı Yazarı ve Çizeri Olarak Feridun Oral’ın Çocuk Edebiyatımızdaki Yeri ve Eğitsel Değerler, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Mehmet Hilmi Uçan), Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, M. ve Bağcı, M. (2019). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Kök Değerler Hakkındaki Farkındalıkları ve Değerleri Öğretme Yöntemleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 5(2), 184-197.
• Gündüz, M.; Aktepe, V.; Uzunoğlu, H. ve Gündüz, D. D. (2017). Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklara Eğitsel Oyunlar Yoluyla Kazandırılan Değerler. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 62-70.
• Gürgil, F.; Kılcan, B.; Kılıçoğlu, G. ve Kurtoğlu, F. S. (2019). Hünkar Hacı Bektaş Velî Velayetnamesi’nin Kök Değerler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(1), 446-461.
• Gürültü, E.; Bildik, C. ve Erişen, Y. (2019). İlkokul Öğretim Programlarında Yer Alan ”Saygı” Kök Değerinin Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Eğitimde Elli Yıl (Prof. Dr. Mehmet Ali Kısakürek’e Armağan) İçinde (s. 231-258). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Güven, F. (2018). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Milliyetçilik ve Yurtseverlik Değerleri Açısından Analizi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Mesut Aydın), Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hökelekli, H. (2013). Ailede, Okulda, Toplumda Değerler Psikolojisi ve Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Jafarı, K. K. ve Demirel, M. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4(1), 13-35.
• Karatay, H. (2011). Karakter Eğitiminde Edebi Eserlerin Kullanımı. Turkish Studies International Periodical for the Languages Literatüre and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1439-1454.
• Karatekin, N.; Ekşi, H.; Durmuş, A.; Otrar, M. ve Işılak Durmuş, H. (2013). Değerler Eğitimi Öğretmen Kitabı: Öz Denetim. İstanbul: Edam.
• Kart. M. ve Şimşek, H. (2020). Türk Eğitim Sisteminde Değer Arayışı: Yenilenen (2017) İlköğretim Programları Hangi Değerleri Kazandırıyor? Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 9-44.
• Kaya, Y.; Günay, R. ve Aydın, H. (2015). Okul Öncesi Eğitimde Drama Yöntemi ile İşlenen Değerler Eğitimi Derslerinin Farkındalık Düzeyindeki Etkisi. Sakarya Üniversitesi Journal of Education, 6(1), 23-37.
• Kılcan, B. (2016). Ignác Kúnos‟Un Kırk Dört Türk Peri Masalı Adlı Eserinin Değerler Açısından İncelenmesi. Turkish Journal of Education, 5(3), 144-156.
• Kılcan, T. (2020). Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerlerin Önem Sırasına ve Eğitimine İlişkin Görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 134-145.
• Kolukısa, E. A.; Oruç, Ş.; Akbaba, B. ve Dündar, H. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Gizem.
• Kozikoğlu, İ. (2018). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Tutum ve Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2698-2720.
• Kurtdede Fidan, N. (2016). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Geleceğe Yönelik Değerler Eğitimi Tasarıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(22), 161-180.
• Kuru, H. ve Ünlü Kuru, B. (2020). İncilâ Çalışkan’ın Babamın Kitap Sandığı Adlı Çocuk Kitabında Değerler ve Dil Zenginliği. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-117.
• MEB (2012). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara.
• MEB (2017). Türkçe Dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Memduhoğlu, H. B. ve Yüce, T. (2020). Değerler Eğitiminde Drama Yönteminin Uygulanmasına İlişkin Nitel Bir Çözümleme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51(51), 116-130.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mindivanlı, E.; Küçük, B. ve Sosyal, E. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerlerin Aktarımında Atasözleri ve Deyimlerin Kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 93-101.
• Mutlu, H. H. ve Dinç, S. (2019). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Temalardaki Metinlerin Kök Değerlerle İlişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 1048-1062.
• Narin, D. (2007). İlköğretim Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programının Vatandaşlık Bilgi, Beceri ve Değerlerini Kazandırmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Yrd. Doç. Dr. Dilek Belet), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ogelman, H. G. ve Sarıkaya, H. E. (2015). Okul Öncesi Eğitimi Öğretmenlerinin Değerler Eğitimi Konusundaki Görüşleri: Denizli İli Örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(29), 81-100.
• Onat-Sayın, N. (2020). İlkokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Değerler Eğitimi İle İlgili Görüşleri (Merkezefendi İlçe Örneği), (Yayımlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Projesi), (Danışman: Prof. Dr. Abdurrahman Tanrıöğen), Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Otmar, Ö. (2017). Yalvaç Ural’ın Çocuk Yapıtlarının Evrensel Değerler Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Aliye erdem Harbelioğlu), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Önlen, M. (2017). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Sevgi-Saygı ve Hoşgörü Değerlerinin Ulusal Gazete Haberlerine Yansımaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Ömer Faruk Sönmez), Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özet, İ. (2014). Kent Araştırmaları ve Nitel Yöntem. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özmen, C.; Er, H. ve Gürgil, F. (2012). İlköğretim Branş Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 297-311.
• Silverman, D. (2015). Interpreting Qualitative Data. Sage.
• TDEDÖP (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayıncılık.
• Topaç, N.; Bardak, M.; Kirişci, M. ve Mertoğlu, E. (2020). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Değer Kavramlarını Tanımlamalarının İncelenmesi: Nitel Bir Çalışma. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 447-487.
• Topal, Y. (2019). Değerler Eğitimi ve On Kök Değer. Mavi Atlas, 7(1), 245-254.
• Trawick-Smith, J. (2014). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim (Çok Kültürlü Bir Bakış Açısı), (Ed. ve Çev: B. Akman). Ankara: Nobel.
• TTKB (2017). Müfredat Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2020). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Türk, İ. (2009). Değerler Eğitiminde Saygı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Aslı Yazıcı), Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uçar, F. H. ve Çetinkaya, S. (2021). İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291.
• Ulusoy, K. ve Arslan, A. (2014). Değerli Bir Kavram Olarak “Değer ve Değerler Eğitimi”. (Ed. R. Turan ve K. Ulusoy). Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi İçinde (s. 1-16). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2015). Değerler Eğitimi, (3. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Uzun. M. ve Köse, A. (2017). Okul Öncesi Eğitimde Değerler Eğitiminin Uygulanmasına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim Programlarında Değerler: Hayat Bilgisi Dersi Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725–733.
• Yazar, T. ve Erkuş, S. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Öncesi Eğitim Programındaki Değerler Eğitimine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(20), 196-211.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Tarzları ile Demokratik Değerlere İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 147-170.