Türkiye’de Derinleşen Eşitsizlik ve Sürdürülebilir Kalkınma

Year 2025, Volume: 29 Issue: 1, 108 - 119, 25.03.2025

Seher Suluk

https://doi.org/10.53487/atasobed.1473173

Abstract

Dünyada geçmişten günümüze süregelen gelir eşitsizliği ve gelir eşitsizliğinin yol açtığı problemler en kritik sosyo-ekonomik sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Gelir dağılımı adaletsizliği Türkiye’de de göz ardı edilemeyecek kadar büyük ve çözülmesi gereken en önemli problemlerden biridir. Bu bağlamda, yoksulluk, adaletsizlik, çevresel sorunlar, doğal kaynakların tükenmesi, eşitsizlik gibi küresel sorunlarla mücadele etmek amacıyla 2015 yılında Birleşmiş Milletler tarafından 2030 yılına kadar gerçekleştirilmesi planlanan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri belirlenmiştir. Söz konusu küresel hedefler arasında
eşitsizliklerin azaltılması hedefi de mevcuttur. Dolayısıyla bu çalışma, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında Türkiye’de gelir eşitsizliğini incelemeyi amaçlamaktadır. Elde edilen sonuçlar Türkiye’de gelir eşitsizliğinin arttığını göstermektedir.

Keywords

Eşitsizlik, Gelir Dağılımı, Gelir Eşitsizliği, Sürdürülebilir Kalkınma, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri

Deepening Inequality and Sustainable Development in Turkey

Abstract

Income inequality has persisted from past to present in the world, and the problems caused by income inequality appear to be the most critical socio-economic problems. Income distribution injustice is one of the most important problems that cannot be ignored and needs to be solved in Turkey. In this context, in order to fight global issues such as poverty, injustice, environmental problems, depletion of natural resources, and inequality, the Sustainable Development Goals, which are planned to be achieved by 2030, were determined by the United Nations in 2015. The goal of reducing inequality is also among the global targets. Accordingly, this study aims to examine income inequality in
Turkey within the scope of Sustainable Development Goals. The results obtained show that income inequality is increasing in Turkey.

Keywords

Inequality, Income Distribution, Income Inequality, Sustainable Development, Sustainable Development Goals

References

• Akın, C. S. & Aytun, C. (2018). Gelir dağılımının makroekonomik belirleyicileri: Türkiye örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(42), 52-81.
• Akyıldız, Y. & Şeşen, E. (2022). The brutal face of the violent game of the capitalist competition: Squid game. SineFilozofi, 7(14), 279-299.
• Ayhan, E. E. (2022). Gelir dağılımı ve yoksulluk. In: Yoksulluk, farklı boyutlarıyla, G. Cerev & B. Yenihan (Eds.), 2. Edition, Bursa: Dora publishing, 233-251.
• Balcı İzgi, B. & Alyu, E. (2018). Yoksulluk ve gelir dağılımı eşitsizliği: OECD ve AB ülkeleri panel veri analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 988-996.
• Bauman, Z. (2013). Azınlığın zenginliği hepimizin çıkarına mıdır?. Translator: Hakan Keser, İstanbul: Ayrıntı publishing.
• Bilgin, R. & Erbuğ, E. (2021). Eğitimde fırsat eşitsizliği üzerine eleştirel bir değerlendirme. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, 4(2), 231-239.
• Bolatito, A-O, S. & Madinah, N. (2023). The impacts of (SDGs 10) - Reduce inequality within and among countries: An exploratory discourse. Journal of Harbin Engineering University, 44(10), 247-257.
• Bresser-Pereira, L. C. (2014). Inequality and the phases of capitalism. Forum for Social Economics, 43(3), 199-222. https://doi.org/10.1080/07360932.2014.887589
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, 59, 89-132.
• Çalışkan, A. (2022). Gelir dağılımında adaletin sağlanmasına yönelik yaklaşımlar: Teorik bir bakış. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 214-229.
• Çelik, S., Künç, S. & Acar, S. (2019). Türkiye’de gelir dağılımında adalet ve yoksullaşma sorunu: 2000 sonrası dönem üzerine bir analiz. Turkish Studies – Economics, Finance, Politics, 14(3), 761-780.
• Çobanoğlu, F. & Yılmaz, H. İ. (2019a). Türkiye’de hanehalkı sorumlusunun yıllık toplam gelirindeki eşitsizliğin ölçülmesi. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-43.
• Çobanoğlu, F. & Yılmaz, H. İ. (2019b). Türkiye’de yıllık hanehalkı kullanılabilir gelir eşitsizliğinin ölçümü. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(42), 2633-2646.
• Danmarks Statistik. (2019). Ulighedsmål: Gini-koefficient.
• Derin, M. (2018). Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında Türkiye’nin sağlık alanına ilişkin mevcut durum analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 558-568.
• Dev, S. M. (2016). The problem of inequality.
• Doğan, C. & Tek, M. (2007). Türkiye’de gelir dağılımının toplanma oranı yöntemiyle analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 93-119.
• Erdoğan, Ş. (2004). 1980-2000 yılları arasında Türkiye’de gelir dağılımı. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(8), 47-57.
• Erikli, S. & Yücel, A. (2019). Gelir eşitsizliği bireylerin refahını etkiler mi? Türkiye’den bulgular. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 243-260.
• Eurostat. (2023). Material and social deprivation rate by number of items of deprivation. Retrieved from: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ILC_SIP8 custom_7497690/default/table?lang=en (Accessed: 18.09.2023).
• Evcim, N., Güneş, S. & Karaalp-Orhan, H. S. (2019). Yoksulluk, eşitsizlik ve büyüme arasındaki ilişki: Türkiye düzey-1 örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(4), 145-164.
• Filho, W. L., Wolf, F., Salvia, A. L., Beynaghi, A., Shulla, K., Kovaleva, M. & Vasconcelos, C. R. P. (2020). Heading towards an unsustainable world: Some of the implications of not achieving the SDGs. Discover Sustainability,1:2. https://doi.org/10.1007/s43621-020-00002-x
• Göksu, S. & Kılıç, R. (2020). Gelir dağılımındaki eşitsizliğin belirleyicilerine yönelik panel nedensellik analizi: OECD ülkeleri örneği. Maliye Dergisi, 178, 82-97.
• Guo, Y., Rosland, A., Ishak, S. & Senan, M. K. A. M. (2023). China’s pattern of growth moving to sustainability and reducing inequality. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 36(1).
• Güzel, S. (2018). Gelir eşitsizliği, refah ve mutluluk. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 389-394.
• Hopwood, B., Mellor, M. & O’Brien, G. (2005). Sustainable development: Mapping different approaches. Sustainable Development, 13(1), 38-52. https://doi.org/10.1002/sd.244
• Human Rights Council. (2023). Inequality, social protection and the right to development.
• ILO. (2023). Çocuk işçiliği ile mücadele programı. Retrieved from: https://www.ilo.org/ankara/projects/child-labour/lang-- tr/index.htm (Accessed: 18.12.2023).
• İnan, M. & Demir, M. (2018). Eğitimde fırsat eşitliği ve kamu politikaları: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 337-359.
• Juul, J. S. (2015). Udvikling i økonomisk ulighed i Danmark. Samfundsøkonomen, 3, 12-17.
• Karaboğa, F. (2022). Sürdürülebilirliğin üç temel boyutu: On birinci kalkınma planı içerik analizi. Sürdürülebilir Çevre Dergisi, 2(2), 76-84.
• Kaya, S. (2020). İnsana yakışır iş açığı: Çalışan yoksulluğu açısından bir değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 79, 55-106.
• Kubar, Y. (2011). Bir iktisat politikası amacı olarak gelir dağılımı: Türkiye örneği (1994-2007) analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-246.
• Mathers, A. & Deonandan, R. (2018). Are the Sustainable Development Goals realistic and effective: A qualitative analysis of key informant opinions. OIDA International Journal of Sustainable Development, 11(03), 11-16.
• Mayda, F. A. & Vurkun, S. (2018). Gelir dağılımı eşitsizliğinin toplumsal cinsiyet bağlamında değerlendirilmesi. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 4(2), 214-228.
• OECD. (2024). Income inequality. Retrieved from: https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/income- inequality/indicator/english_459aa7f1-en (Accessed: 27.01.2024).
• Özdemir, Ö. (2021). Kamu eğitim harcamaları ve gelir dağılımı eşitsizliği üzerine bir nedensellik analizi: Türkiye örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 576-592.
• Öztürk, N. & Göktolga, Z. G. (2010). Yoksulluk ve gelir bölüşümünü belirlemede kullanılan ölçütler. Bütçe Dünyası Dergisi, 34, 3-25.
• Piketty, T. (2015). The economics of inequalities. Translated by Arthur Goldhammer. Cambridge: Harvard University Press.
• Sedefoğlu, G. (2019). Sürdürülebilir kalkınma hedefleri çerçevesinde yoksulluk ve gelir eşitsizliği. Poedat Akademisi: 2. Buluşma, 31 Temmuz-4 Ağustos, Gümüşlük Akademisi.
• Soubbotina, T. P. (2004). Beyond economic growth: An introduction to sustainable development. The World Bank, Washington D.C.
• Stiglitz, J. E. (2014). The price of inequality: How today’s divided society endangers our future. Sustainable Humanity, Sustainable Nature: Our Responsibility.
• Stiglitz, J. E. (2016). Eşitsizliğin bedeli. 4. Edition, İstanbul: İletişim publishing.
• Şerbetçi, G. (2014). Türkiye’de uygulanan finansal politikaların gelir dağılımı üzerindeki etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 93-116.
• Trapeznikova, I. (2019). Measuring income inequality. IZA World of Labor, Institute of Labor Economics (IZA), Bonn.
• TÜİK. (2018). Kazanç yapısı araştırması, 2018. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kazanc-Yapisi- Arastirmasi-2018- 30580#:~:text=Bu%20e%C4%9Fitim%20d%C3%BCzeyinde%20y%C4%B1ll%C4%B1k%20ortalama,62%20bin%20051 %20TL%20oldu.&text=%C3%9Ccretli%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fanlar%C4%B1n%20br%C3%BCt%20kazan%C3% A7lar%C4%B1%2C%20ekonomik,ekonomik%20faaliyet%20kolunda%20oldu%C4%9Fu%20g%C3%B6zlemlendi. (Accessed: 23.12.2023).
• TÜİK. (2021). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2021. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve- Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2021-45581 (Accessed: 23.12.2023). TÜİK. (2022). Yoksulluk ve yaşam koşulları istatistikleri, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yoksulluk-ve-Yasam-Kosullari-Istatistikleri-2022-49746 18.09.2023). Retrieved from: (Accessed:
• TÜİK. (2024). Gelir dağılımı istatistikleri, 2023. Retrieved from: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi- Istatistikleri-2023-53711 (Accessed: 29.01.2024).
• Türkkan, A. (2019). Sürdürülebilir kalkınma hedeflerindeki ölümlülük göstergelerine göre Türkiye’de bölgesel eşitsizlikler. Sağlık Yönetimi Dergisi, 3(2), 16-22.
• UNDP. (2022). Reducing inequality in the decade of action to achieve the SDGs and accelerate post-pandemic recovery. from:
• United Nations. (2015a). UN adopts new global goals, charting sustainable development for people and planet by 2030. Retrieved https://www.un.org/en/development/desa/news/sustainable/un-adopts-new-global- goals.html#more-15178 (Accessed: 19.12.2023).
• United Nations. (2015b). Concepts of inequality. Retrieved from: https://www.un.org/en/development/desa/policy/wess/wess_dev_issues/dsp_policy_01.pdf (Accessed: 14.12.2023).
• United Nations. (2015c). Inequality measurement, Development issues No. 2. https://www.un.org/en/development/desa/policy/wess/wess_dev_issues/dsp_policy_02.pdf 13.12.2023). Retrieved from: (Accessed: 13.12.2023).
• United Nations. (2023a). Goal 10: Reduce inequality within and among countries. Retrieved from: https://www.un.org/sustainabledevelopment/inequality/ (Accessed: 24.12.2023).
• United Nations. (2023b). The 17 goals. Retrieved from: https://sdgs.un.org/goals (Accessed: 24.12.2023).
• United Nations. (2023c). SDG country profile: Türkiye. https://unstats.un.org/sdgs/dataportal/countryprofiles/tur#goal-10 (Accessed: 07.12.2023).
• World Bank. (2023). https://databank.worldbank.org (Accessed: 18.09.2023).
• World Inequality Lab. (2021). Dünya eşitsizlik raporu 2022.
• https://globalis.dk/tema/fattigdom/baeredygtig-udvikling (Accessed: 24.12.2023).
• https://www.kureselamaclar.org/amaclar/esitsizliklerin-azaltilmasi/ (Accessed: 07.12.2023).