Internal Control System of Enterprises in Fruit Vegetable Sector and Sectoral Problems: A Field Research in Edirne and Çanakkale

Year 2020, Volume: 34 Issue: 3, 769 - 788, 15.07.2020

Seda Yavuzaslan Söylemez İlknur Eskin

https://doi.org/10.16951/atauniiibd.596777

Abstract

Hal İşletmelerinin İç Kontrol Sistemi ve Sektörel Sorunları: Edirne ve Çanakkale’de Bir Alan Araştırması

Abstract

İçkontrol sistemi,
işletme faaliyetlerinin etkenliğini ve verimliliğini, kârlılık hedeflerine ulaşmasını,
varlıklarının korunmasını, finansal tabloların güvenirliğini sağlanmasını ve
yasal düzenlemelere uyumunu sağlamaktadır. Ülke ekonomimizde önemli bir yere
sahip olan tarım sektöründe pazarlama kanalı rolünü üstlenen ve tarımsal
ürünleri üreticiden alıp ya doğrudan tüketiciye ya da toptancılar aracılığıyla
tüketiciye satan meyve ve sebze ticaretini yapan hal işletmelerinin iç kontrol
yeterliliği sektörün dinamik bir yapı kazanması açısından çok önemlidir.  Çalışmanın amacı Edirne ve Çanakkale ili meyve-
sebze hallerindeki işletmelerin iç kontrol sistemlerinin test edilmesi ve hal
işletmelerinin sorunlarının tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda anket ve
yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi uygulanarak, elde edilen bulgular
değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda işletmelerde eğitim düzeyi arttıkça iç
kontrol etkinliğinin arttığı, daha fazla personel çalıştıran işletmelerin iç
kontrol puanının daha yüksek olduğu; şirket faaliyet sürelerine göre iç kontrol
sistemi puanları arasında farklılık olmadığı, şirketlerin hukuki yapılarına
baktığımızda da sermaye şirketlerinin iç kontrol sistemi puanının daha yüksek
olduğu belirlenmiştir. Yarı yapılandırışmış görüşme yöntemi ile de sektör
içinde yaşanan sorunlar tespit edilerek, çözüm önerileri sunulmuştur

Keywords

Sebze ve Meyve Hallerindeki İşletmeler, İç Kontrol Sistemi, Hal kayıt sistemi

References

• Referans 1 : Adanacıoğlu,H ve Yercan,M. (2012). “Yeni hal Kanununun Tarım Kesiminde Olan Muhtemel Etkilerinin Değerlendirilmesi”10.Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi,Konya, ss.845-847.Referans 2: Aksoy, T.(2005).“Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler bağlamında İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliği:Analitik İnceleme”,Mali Çözüm Dergisi,72,ss.139.Referans 3 Akyel, R. (2010). “Türkiye’de İç Kontrol Kavramı, Unsurları ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 1(17),ss. 86.Referans 4 Atmaca, M. (2012). “Muhasebe Skandallarının Önlenmesinde İçKontrol Sisteminin Etkinleştirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1),ss.198.Referans 5 Baskıcı, Ç.(2015).“ Kurumsal Yönetim Uygulamalarında İç Kontrol Sisteminin Önemi: Borsa İstanbul Şirketleri Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(25),ss. 167.Referans 6 Ceyhan, İ. ve Apan, M. (2014),“COSO İç Kontrol Modeli’ nin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi: Bir Hastane Uygulaması”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,5(10),ss.182.Referans 7 Creswell,J.W. (2003). Researchdesign: Qualitative, quantitative, andmixed methodsapproaches (2nd ed.). ThousandOaks, CA: Sage.Referans 8 Creswell, J.W. (2006)Understanding Mixed MethodsResearch, (Chapter 1). http://www.sagepub.com/upm-data/10981_Chapter_1.pdf (08.11.2018)Referans 9 Çetin, B. (2009). Yeni Perakendecilik Sisteminde Toptancı Hallerinin İzlemesi Gereken Stratejileri. İstanbul Ticaret Odası Yayınları, No:2009- 44,İstanbul.Referans 10 Gönen, S. (2009).“İç Kontrol Sisteminin Unsurlarından Kontrol Ortamının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 11(1),ss.182-200.Referans 11 Güney, S. ve Sarı, S. (2015). “Muhasebe Denetiminin Etkinliğini Sağlamada İç Kontrolün Rolü”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 5, ss. 62-80.Referans 12 Hatunoğlu, Z, Koca, N.ve Kıllı, M. (2012).“İç Kontrolün Muhasebe Sistemindeki Hata Ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü Üzerine Bir Alan Çalışması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Dergisi, 9(9),ss.173. Referans 13 İbiş, C. ve Çatıkkaş, Ö, (2012), “İşletmelerde İç Kontrol Sistemine Genel Bakış”, Sayıştay Dergisi, 85,ss.98-99.Referans 14 Kazan, K. ve Kazan, S. (2016).“ Internal Control andCompliance- Control As EffectiveMethonds of Management, DetectionandPrevention of Financial StatementFraud”, Academy of Strategic Management Journal, 1(5),ss.255-256.Referans 15 Kızılboğa, R.ve Özşahin, F.(2013). “Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İç Denetim Faaliyetine ve İç Denetçilere Katkısı”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), ss.221-223.Referans 16 Ömürbek, V. ve Altay, S.(2011).” Turizm İşletmelerinde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi ve Manavgat Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (1), ss.383-388.Referans 17 Şaşmaz, E. ve Çiftçi, Y.(2017). “İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin Sağlanması: Mermer Sektöründe Bir İşletme Uygulaması”, International Journal of Academic Value Studies,3(9), ss.113.Referans 18 Topçu, M. (2013).”Kamuda İç Kontrol Sisteminin Coso Modeli Bağlamında Taşrada Uygulanabilirliği: İhalelerde Uygulanmasına Yönelik İki Vaka Analizi, Sayıştay Dergisi, 91, ss.10.Referans 19 5957 sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, 26.03.2010 Tarih, 27533 Sayılı Resmi Gazete.Referans 20 Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik, 07.07.2012 Tarih, 28346 sayılı Resmi Gazete.Referans 21 The 2013 COSO Framework & SOX Compliance: https://www.coso.org/documents/COSO%20McNallyTransition%20Art icle-Final%20COSO%20Version%20Proof_5-31-13.pdf(erişim :17.08.2018)
• Referans 22 https:www.coso.org, (erişim: 10.02.2017).Referans 23 https://www.coso.org/Pages/aboutus.aspx (erişim: 01.11.2018)Referans 24 www.tusiad.org.tr./yapisal-sorunlar-perspektifinde-gıda-enflasyonu-pdf (erişim 09.05.2019).Referans 25 www.deloitte.com,Alpman, Gökhan,”İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin Sağlanması”, http://, (erişim: 10.02.2016).Referans 26 www.ibb.gov.tr/sites/haller/HaberResimleri/552.doc. (erişim: 04.10.2018)Referans 27 https://hks.hal.gov.tr/Media/Documents/HKSKullan.pdf( erişim:01.11.2018)Referans 28 https://www.mevzuatdergisi.com/2006/12a/02.htm (erişim: 09.11.2018)