İkinci Meşrutiyet Devrinde Meclis-i Mebucan’ca Düşürülen İlk Kabine: Kâmil Paşa Hükümeti

Year 2009, Volume: 13 Issue: 1, 11 - 24, 19.04.2010

Yaşar Özüçetin Sıddık Yıldız

Abstract

II. Meşrutiyet, 23 Temmuz 1908 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin tazyikiyle ilan
edilmiş ve Cemiyet, devlet işlerinde söz sahibi olmak istemiştir. Ancak, atanan hükümet üyelerinin
II. Meşrutiyet öncesi kadrolardan olduğu dikkate alınılırsa İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin henüz
gerekli kadrolara sahip olmadığı görülmektedir. Said Paşa’nın istifası ile birlikte Kâmil Paşa,
Hükümet kurmakla görevlendirilmiştir. 05.08.1908 ile 14.02.1909 tarihleri arasında yaklaşık yedi
aylık bir sadaret döneminin başlangıcında Cemiyet, Kâmil Paşa ile ilişkilerine özen göstermiş ve
ilişkilerin zarar görmemesi için gayret etmiştir. Ancak bu ilişkiler, Cemiyet’in Hükümet üyelerinin
atanması ile ilgili müdahalesi ve Avcı Taburları meselesi ile zedelenmiş, bu durum Ocak 1909’dan
itibaren daha belirgin hale gelmiştir. Kâmil Paşa tarafından Harbiye ve Bahriye Nâzırları’nın gö-
revden alınması; Cemiyet ile Kâmil Paşa arasındaki ipleri koparmış ve 14 Şubat 1909 tarihinde
Meclis-i Mebusan’da yapılan toplantıya Kâmil Paşa’nın iki kez davet edilmesine rağmen Kâmil
Paşa, bu toplantılara katılmamıştır. Mecliste hararetli tartışmalar neticesi yapılan güven oylaması
ile II. Meşrutiyet devrinde ilk kez bir kabine, büyük bir çoğunluğun verdiği güvensizlik oyu ile
düşürülmüştür.

Keywords

Kâmil Paşa, İttihat ve Terakki, Ali Rıza Paşa, Avcı Taburları, Meclis-i Mebusan

References

• Ahmet İzzet Paşa. (1992). Feryadım. C. I. İstanbul: Nehir Yay.
• Akşin, S. (2003). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. (3. Bsk.), İstanbul: İmge Kitabevi.
• Ali Cevat. (1991). İkinci Meşrutiyetin İlânı ve Otuzbir Mart Hadisesi; II. Abdülhamid’in Son
• Mabeyn Başkâtibi Ali Cevat Bey’in Fezlekesi. (Haz.: Faik Reşit Unat). Ankara: TTK Yay. Alkan, A. T. (2001). İkinci Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset. İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Armaoğlu, F. (1999). 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914. Ankara: TTK Yay.
• Bayur, H. K. (1954). Sadrazam Kâmil Paşa -Siyasi Hayatı-. Ankara: Sanat Basımevi.
• Bayur, Y. H. (1983). Türk İnkılâbı Tarihi. C. I, k. 2, (3. Bsk.), Ankara: TTK. Yay.
• BEYDİLLİ, K. (1989). “Ahmet Tevfik Paşa”, DİA, C. II, İstanbul.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 86–32, Gömlek No: 3139.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 32, Gömlek No: 3183.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 34, Gömlek No: 3367.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 86–34, Gömlek No: 3368.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 34, Gömlek No: 3372.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE. KP, Dosya No: 86–34, Gömlek No: 3373.
• Boa, Fon Kodu: Y.EE., Dosya No: 94, Gömlek No: 40, Tarih: 19/M/1327.
• British Documents On Foreing Affaird: Reports And Papers From The Foreing Office Confidential Print. (1985). (Ed.: BOURNE, K. ve D. C. WATT) Part, I, Series B, Volume , The Otoman Empire Under The Young Turks, 1908–1914, University Publications of America.
• British Documents On Foreing Affaird: Reports And Papers From The Foreing Office Confidential Print. (1985). (Ed.: BOURNE, K. ve D. C. WATT) Part, I, Series B, Volume , The Otoman Empire Under The Young Turks, 1908–1914, University Publications Of America.
• İnönü, İ. (1969). Hatıralarım; Genç Subaylık Yılları (1884–1918), (Haz.: Selahattin Se- lek). İstanbul: Burçak Yay.
• İrtem, S. K. (2003). 31 Mart İsyanı ve Hareket Ordusu; Abdülhamid’in Selanik Sürgünü,
• (Haz: Osman Selim Kocahanoğlu). İstanbul: Temel Yay. Karabekir, K. (1995). İttihat ve Terakki Cemiyeti (1896–1909). İstanbul: Emre Yay.
• Mmzc, (1982). C. I, Ankara: TBMM Basımevi.
• Mc Culagh, F. (1990). Abdülhamid’in Düşüşü, (Çev: Nihal Önol), İstanbul: İstanbul Ki- taplığı.
• Soy, H. B. (2004). Almanya’nın Osmanlı Devleti Üzerinde İngiltere İle Nüfuz Mücadele- si. Ankara: Phoenix Yay.
• Turfan, M. N. (2005). Jön Türklerin Yükselişi, (Çev: Mehmet Moralı). İstanbul: Alkım Yay.
• Volkan Gazetesi, Nu: 45, 14 Şubat 1909; Nu: 43, 12 Şubat 1909; Nu: 47, 16 Şubat 1909.
• Yalçın, H. C. (1935, 24 Ağustos). “Meşrutiyet Hatıraları…”, Fikir Hareketleri 96.