Urartu Yerleşimlerindeki Kanalizasyon Sistemleri / Sewage Systems at Urartian Settlements

Year 2012, Volume: 16 Issue: 1, 0 - , 23.05.2012

Mehmet Ali Yılmaz

Abstract

Özet: Yerleşik hayata geçişle (Neolitik Dönem) birlikte ortaya çıkan, kentleşme ve uygarlaşmayla
sistemli olarak gelişme gösteren kanalizasyon sistemleri Doğu Anadolu’da ilk
siyasi birliği sağlayarak bir devlet kuran Urartulara ait birçok iç kale yerleşiminde de kendini
göstermiştir. Yerleşimlerin tümünde malzemesine göre dört kanal tipi tespit edilmiştir; taş
örgü kanallar, ana kayaya oyulmuş kanallar, yekpare taş bloklara oyulmuş kanallar ve pişmiş
toprak kanallar. Bu tiplerin arasında en çok kullanılan taş örgü kanallardır. Malzemesine göre
sınıflandırdığımız kanalları kullanım amacına göre de iki tipe ayırmak mümkün olmuştur;
Dini amaçlı kanallar ve atık su amaçlı kanallar. Yerleşimlerin hemen hepsinde karşılaşılan
atık su amaçlı kanallar, iç kaledeki tüm yapıların altından geçmektedir. Bazı kalelerde yapılara
uzanan kanaletlerden gelen atık suların tek bir ana kanalizasyonda toplanıp sur dışına
atıldığı görülmüştür. Ancak bu ana kanalizasyonun boşaldığı bir fosseptik çukuru henüz hiçbir
Urartu Kalesinde açığa çıkarılamamıştır. Bu sistemlerin olasılıkla yerleşim alanından uzaktaki
bir fosseptik çukurunda veya Assur’daki gibi bir nehirde sonlandığı ileri sürülmektedir.
Kanalizasyon sistemleri, Urartu dönemine ait kalelerin belli bir plana göre yapıldığının en
somut kanıtlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Urartu, Kanalizasyon Sistemleri, Uygarlaşma, Planlama, Mimarlık
Sewage Systems at Urartian Settlements
Abstract: Emerging with the transition of settled life and showing development with
urbanization and civilization, sewage systems also manifested in a lot of citadel settlements
that pertained to Urartian which had established a state by achieving first political unity in
East Anatolia. Four canal types have been identified according to their material; Masonrying
Canals, The Main Rock-Cut Canals, Carved in Monolithic Stone Blocks, and Terra Cotta
Canals. The most widely used type of these was Masonrying Canals. Canals that we had
classified according to their materials were also possible to be distinguished two types
according to intended use; Religious Purpose Canals, Canals for Waste Water. Canals for
waste water encountered in almost all settlements go beneath all of the structures in the
citadel. It was seen in some fortress that waste watercoming from flumes extending towards
edifices had been accumulated in a main sewage, and then had been thrown out. However, a
sewage pit which this main sawage pour down, hasn’t been revealed in any Urartian Fortress
yet. It has been suggested that these systems probably had ended with a sewage pit, or such as
in Assur, had ended with a river. Sewage systems appears as one of the most concrete proofs
that fortress during Urartian period were constructed according to a specific plan.
Keywords: Urartian, Sewage Systems, Civilization, Planning, Architecture

Keywords

-