Okul Müdürlerinin Hizmetkâr Liderlik Davranışlarının Okul Kültürüne Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 200 - 209, 02.04.2024

İbrahim Temiz , Hasan Kılıç , Zeynep Çelik , Hasan Altunboğa , Orhan Demirtaş , Mustafa Kırmızı , Ümmetullah Demir

Öz

Bu araştırmanın hedefi, okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının okul kültürüne etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın evreni 2023-2024 eğitim öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerinde görev yapan 11254 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise evrenden tesadüfî örnekleme yoluyla belirlenen 160 öğretmenden oluşmaktadır. Bu araştırmanın verileri Demir ve Karakuş (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan ‘Hizmetkâr Liderlik Ölçeği’ kullanılmıştır. 5 alt boyut 20 maddeden oluşmaktadır. Diğer ölçek ise Terzi’nin (2005) geliştirdiği “Okul Kültürü Ölçeği’ kullanılmıştır. 29 madde ve 4 alt faktör bulunmaktadır. Hizmetkâr liderlik davranışları ile okul kültürü düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon ölçeklerin birbirine etkisini ölçmek için ise regresyon analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; okul müdürlerin kültürel liderlik davranışlarının ile iş tatmini arasında 0,03 seviyesinde pozitif yönlü (0, 741) kuvvetli bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan hizmetkâr liderlik özellikleri ile okul kültürüne etkisini gösteren regresyon sonucuna göre, her iki ölçeğin alt boyutlarında da pozitif yönde anlamlı olarak etkilediği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Müdür, Hizmetkâr liderlik, Okul, okul kültürü

Investigation of the Effect of School Principals' Servant Leadership Behaviours on School Culture

Öz

The aim of this study is to examine the effect of school principals' servant leadership behaviours on school culture. The population of the study consists of 11254 teachers working in the central districts of Diyarbakır in the 2023-2024 academic year. The sample of the study consists of 160 teachers determined by random sampling from the population. The data of this study were collected using the 'Servant Leadership Scale' adapted into Turkish by Demir and Karakuş (2015). It consists of 5 sub-dimensions and 20 items. The other scale is the "School Culture Scale" developed by Terzi (2005). There are 29 items and 4 sub-factors. In order to determine the relationship between servant leadership behaviours and school culture levels, regression analysis was used to measure the effect of correlation scales on each other. As a result of the analyses, it was found that there was a strong positive relationship (0, 741) at the level of 0.03 between school principals' cultural leadership behaviours and job satisfaction. In addition, according to the regression result showing the effect of school principals' servant leadership characteristics perceived by teachers on school culture, it was found that both of the sub-dimensions of both scales had a significant positive effect.

Anahtar Kelimeler

Education, Principal, Servant leadership, School, school culture

Kaynakça

• Akyüz, B., & Eren, M. Ş. (2013). Hizmetkâr liderlik davranışlarının eğitim sektörü üzerindeki etkisine yönelik teorik bir çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8 (2), 191-205.
• Balcı, A. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Pegem Akademi.
• Basrı, S. (2017). Örgüt kültürü algısı ile örgütsel çeviklik arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi: Kırşehir il örneği [Yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi]. Yök Tez.
• Canaslan, A. (2022). Ortaöğretim kurumlarında örgüt kültürü ile öğretmenlerin öğrenme çevikliği arasındaki ilişkinin incelenmesi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yök Tez.
• Cesur, A., & Evrim, E. (2020). Okul yönetiminde kayırmacılık ve örgütsel adalet arasındaki ilişki: Afyonkarahisar ili örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 15 (25), 3467-3496.
• Çelik, V. (2012). Okul Kültürü ve Yönetimi. Pegem.
• Dalgıç, E. (2015). Okul yöneticilerinin algılanan liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin çok boyutlu incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. Yök Tez.
• Dursun, İ., E. (2019). Okul Müdürlerinin Paternalist Liderlik Davranışlarının Okul Kültürü Oluşturmadaki Etkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Yök Tez.
• Greenleaf, R. K. (1977). Servant Leadership: A Journey Into the Nature of Legitimate Power and Greatness. Paulist Press.
• Kafalı, U. (2022). Okul Yöneticilerinin Okul Kültürünün Oluşturulmasındaki Rolü. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8 (1). 48-56.
• Kahraman, Ü. (2020). Okul müdürlerinin kayırmacılık davranışları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (3), 90-106.
• Kahveci, H. ve Aypay, A. (2013). Hizmetkar Liderlik ve Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin İlköğretim Okullarında İncelenmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 2 (1), 43-59.
• Karaavcı, M., F. (2021). Öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve okul kültürü algıları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. Yök Tez.
• Karaavcı, M., F. (2021). Öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve okul kültürü algıları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. Yök Tez.
• Kavak, P.B. (2019). Hizmetkâr Liderlik Tarzının Örgütsel Öğrenmeye Etkisi-Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma [Yüksek lisans tezi, Nişantaşı Üniversitesi]. Yök Tez.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: Kuramsal bir çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1 (2), 86-115.
• Özdemir, N., & Çetin, M. (2019). Çevik liderlik ölçeğinin geliştirilmesine yönelik güvenilirlik ve geçerlilik çalişmasi: Eğitim örgütleri üzerine bir uygulama. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 2 (7), 312-332.
• Özuylası, A. (2021). Okul Yöneticilerinin Paylaşılan Liderlik Davranışları ile Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi]. Yök Tez.
• Polat, M., & Arabacı, İ. B. (2015). Liderliğin kısa tarihi ve açık liderlik. Route Educational and Social Science Journal, 2 (1), 207-232.
• Recepoğlu, E. (2014). Okul Kültüründe Liderlik. N. Güçlü (Ed). (205-240). Okul Kültürü, Pegem.
• Yaprak Kaya, Ö. (2015). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi (Balıkesir İli Merkez İlçe Örneği) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yök Tez.
• Yiğit, Ş. (2018). Sporcularda Hizmetkâr Liderlik ile Sporcu Tatmin Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yök Tez.
• Yüzer, B. (2019). Okul Müdürlerinin Karizmatik Liderlik Özellikleri ile Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Kültürü Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yök Tez.