Türkiye-Egypt relations in the context of delimitation of maritime jurisdiction areas in the eastern Mediterranean

Year 2025, Volume: 23 Issue: 1, 312 - 343, 29.04.2025

Gökhan Topçu , Pınar Yürür , Arda Özkan

https://doi.org/10.33688/aucbd.1603101

Abstract

The seas have been the scene of wars between major naval powers at different period of history. One of the most important results of these wars was the birth of maritime law. Over time, the demands of states regarding the use of the seas increased. As a result of such developments, the UNCLOS emerged in 1982 as a result of the conferences on the law of the sea. As a result of the expansion of the areas of activity in the seas and the increasing energy needs in the world, the importance of the Eastern Mediterranean, as in other strategic seas, has started to increase gradually. This situation has made the issue of the delimitation on the maritime areas in the region important and in this study, the relations between two important states of the region, Turkey and Egypt, are discussed in the context of maritime jurisdiction areas. The aim of the study is to provide an informative perspective and contribute to the determination of the suitable road map to be followed pro-actively in order to achieve results based on the equitable principles within the framework of the rights and interests of the two states. In the study, in which the content analysis method is used, it is predicted that the period in which political relationsbetween the states are re-established and open-door diplomacy is carried out will continue in a positive direction.

Keywords

law of the sea , Eastern Mediterranean , maritime jurisdiction areas , Türkiye , Egypt

Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Bağlamında Türkiye - Mısır İlişkileri

Abstract

Denizler tarihin farklı dönemlerinde büyük deniz güçleri arasında savaşlara sahne olmuştur. Bu savaşların en önemli sonuçlarından biri deniz hukukunun doğuşudur. Zamanla devletlerin denizlerin kullanımına ilişkin talepleri artış göstermiştir. Bu türden gelişmelerle düzenlenen deniz hukuku konferansları sonucunda 1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ortaya çıkmıştır. Denizlerdeki faaliyet alanlarının genişlemesi ve dünyada artan enerji ihtiyaçlarıyla, diğer stratejik denizlerde olduğu gibi, Doğu Akdeniz’in de önemi giderek artmaya başlamıştır. Bu durum, Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşımı konusunu önemli hale getirmiş ve bu çalışmada bölgenin iki önemli devleti olan Türkiye ve Mısır arasındaki ilişkiler deniz yetki alanları bağlamında ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, Doğu Akdeniz’de iki devletin hak ve menfaatleri temelinde hakkaniyete dayalı sonuçlara ulaşmak için bilgisel açılım sağlamak ve pro-aktif olarak izlenmesi gereken uygun yol haritasının tespit edilmesine katkı sağlamaktır. İçerik analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, iki devlet arasındaki siyasi ilişkilerin yeniden tesis edildiği ve açık kapı diplomasisinin yürütüldüğü dönemin olumlu yönde devam edeceği öngörülmektedir.

Keywords

deniz hukuku , Doğu Akdeniz , deniz yetki alanları , Türkiye , Mısır

References

• Acer Y. ve Şimşek S.Ş. (2020). İsrail-Lübnan Deniz Sınırı Antlaşması, SETA, Sayı 379, 1-17.
• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanaları ve Türkiye-Libya Mutabakatı. SETA Analysis, No 301, 7-15.
• Acer, Y. (2021). Ege ve Doğu Akdeniz’de Sınırlandırma Sorunları. İstanbul: Seta Yayınları.
• Akgün, M. ve Gündoğar, S.S. (2014). Mısır Türkiye İlişkilerinde Daha İyi Bir Geleceğe Doğru, TESEV, İstanbul.
• Avcı, H.İ. (2021). Doğu Akdeniz'de Enerji Sorununun Bölgesel Güvenlik Ortamına Etkilerinin Analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Boutros, E. (2018). Natural Gas in East-Mediterranean Basin–Changing the Energy Landscape. Energy Paper–Situation Analysis. Doha.
• Braudel, F. (2002). Memory and the Mediterranean. New York: Vintage.
• Cable, J. (2016). Gunboat Diplomacy, 1919-79: Political Applications of Limited Naval Force. Springer. doi: 10.1007/978-1-349-08917-8
• Cleveland, W. L. (2008). Modern Ortadoğu Tarihi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Fahmy, W. (2020). The conundrum of delimitation of maritime boundaries in the Eastern Mediterranean: The Greece-Egypt agreement in the face of Turkey-Libya agreement. Pro Justitia: Ηλεκτρονική Επετηρίδα Νομικής Σχολής ΑΠΘ, 3(3), 109-137.
• Güçyetmez, F. (2021). Doğu Akdeniz’de Güç-Denge ve Güvenlik. T.Arı ve M. H. Caşın. (Ed.), Doğu Akdeniz Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası iç. (67-94), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Gürel, A., Mullen, F., Tzimitras, H. (2013). The Cyprus hydrocarbons issue: Context, positions and future scenarios. Oslo: Peace Research Institute Oslo (PRIO).
• Highet, K. (1993). The use of geophysical factors in the delimitation of maritime boundaries. International Maritime Boundaries, 1, 163-202.
• Hochberg, M. (2014). Egypt’s Least Option for Addressing Energy Trouble, Middle East Institute.
• Kuran, S. (2021). Uluslararası Deniz Hukuku (7.baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Özgen, C. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Güvenliğine Yönelik Bir Girişim: Akdeniz Kalkanı Harekâtı, Akademik Orta Doğu Dergisi, 8(1), 101-114.
• Özkan, A. (2020). Türkiye-Mısır İlişkileri. Yürür, P., Tüysüzoğlu, G. ve Özkan, A. (Ed.), Soğuk Savaş Sonrası Türkiye'nin Orta Doğu ve Kuzey Afrika Siyaseti. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özkan, A., ve Kırval, L. (2023). Continuity of Maritime Disputes in Turkish Foreign Policy in Retrospect. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1-19. doi: 10.33458/uidergisi.1284168
• Parlar, D. S. (2022). Doğu Akdeniz Enerji Rekabetinde Libya. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 12(23), 87-111.
• Poulos, S. E. (2023). Water masses of the Mediterranean Sea and Black Sea: an Overview. Water, 15(18), 3194. doi: 10.3390/w15183194.
• Pipes, D. (1990). Greater Syria: The History of an Ambition. Oxford University Press on Demand.
• Scovazzi, T. (2000). The Evolution of İnternational Law of The Sea: New İssues, New Challenges. Lahey: Hague Academy of International Law. doi: 10.1016/0964-5691(94)90053-1
• Tagliapietra, S. (2017). Enerji Doğu Akdeniz’de İstikrarı Şekillendirici Bir Faktör Olabilir Mi?, (Ed. Feyzi Özcan) İstanbul: İyi Düşün Yayınları.
• Tanaka, Y. (2015). The international Law of the Sea. Cambridge: Cambridge University Press. doi: 10.1017/9781009025393
• Tekinalp, O. (2019). Stratejiye Giriş ve Deniz Stratejisi, İstanbul: Doruk Yayınları.
• Telci, İ. N. (2018). Devrim Sonrası Mısır Dış Politikası: Dönüşüm Arayışından Meşruiyet Çıkmazına. İstanbul: SETA Kitapları.
• Telci, İ. N. (2020). Türkiye’nin Mısır Politikası 2019. Duran, B., İnat, K. ve Caner M. (Ed.), Türk Dış Politikası Yıllığı 2019, SETA.
• Turan, İ, ve Çelikoğlu, Ş. (2023). Enerji Güvenliği Açısından Sakarya Gaz Sahası. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Turhan A. (2016). Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de Meydana Gelen Jeopolitik Kırılmalar ve Türkiye Jeopolitiği, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 1(2), 19-25.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının paylaşılması sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji, 4(6), 1-70.
• Yaycı, C. (2023). Mavi Vatan: “Bir Harita ve Bir Doktrin Kitabı” Türkiye’nin Denizlerdeki Misak-ı Milli’si, İ İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi. doi: 10.26650/B/SS25.2022.01
• Yıldız, D. (2008). Akdeniz’in Doğusu (Tarihi Geçmişi, Stratejik Önemi ve Su Sorunu Açısından), İstanbul: Bizim Yayınlar Kitabevi.
• Yıldız, D. ve Yaşar, D. (2012). Doğu Akdeniz’de Küresel Satranç, İstanbul: Truva Yayınları.
• Yürür, P. (2016). Yakın Geçmiş Perspektifinden Türkiye’nin Komşu Siyasetine Kısa Bir Bakış. Pınar Yürür ve Arda Özkan (Ed.), Soğuk Savaş Sonrası Türkiye’nin Komşu Siyaseti, Ankara: Detay Yayıncılık.
• İnternet Kaynakları
• Aljazeera (2023, 11 January). Egyptian pound has lost half of its value since March, 12 Kasım 2024 tarihinde https://www.aljazeera.com/news/2023/1/11/egyptian-pound-has-lost-half-of-its-value-since-march adresinden alındı.
• Anadolu Ajansı (2024, 4 Eylül). Mısır Cumhurbaşkanı Sisi: Ziyaretim iki ülke arasındaki köklü ilişkilerin çok daha gelişeceğinin göstergesi. 12 Kasım 2024 tarihinde Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/politika/misir-cumhurbaskani-sisi-ziyaretim-iki-ulke-arasindaki-koklu-iliskilerin-cok-daha-geliseceginin-gostergesi/3321311 adresinden alındı.
• Arab Center Washington DC (2022, 7 Eylül). An Update on the Lebanon-Israel Border Dispute. 12 Kasım 2024 tarihinde Arab Center Washington DC. https://arabcenterdc.org/resource/an-update-on-the-lebanon-israel-border-dispute/ adresinden alındı.
• Arbitration (1977). Case concerning the delimitation of the continental shelf between the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, and the French Republic. Reports of International Arbitral Awards. Vol. XVIII. https://legal.un.org/riaa/cases/vol_XVIII/3-413.pdf.
• BBC (2023, 28 Şubat). Mısır Dışişleri Bakanı Şükrü 10 yıl sonra Türkiye'de: Normalleşme süreci hızlanacak mı?. 12 Kasım 2024 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/articles/cglj3x0kv94o adresinden alındı.
• Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, 2024 Review of Maritime Transport, 28 Şubat 2025 tarihinde https://unctad.org/system/files/official-document/rmt2024_en.pdf adresinden alındı.
• Çavuşoğlu, M. (2021, 12 Mart). Mısır-Türkiye ilişkileri - Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu'ndan açıklama: Diplomatik düzeyde temaslarımız başladı. 12 Kasım 2024 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56371942 adresinden alındı.
• Dendias, N. (2020, 6 Ağustos). Statement of the Minister of Foreign Affairs, Nikos Dendias, following the signing of the agreement on the delimitation of EEZ between Greece and Egypt. 12 Kasım 2024 tarihinde mfa.gr. https://www.mfa.gr/missionsabroad/en/egypt-en/news/statement-of-the-minister-of-foreign-affairs-nikos-dendias-following-the-signing-of-the-agreement-on-the-delimitation-of-eez-between-greece-and-egypt-cairo-august-2020.html adresinden alındı.
• ENI (2024). Zohr, the giant oil field in Egypt's offshore. 12 Kasım 2024 tarihinde ENI, https://www.eni.com/en-IT/actions/global-activities/egypt/zohr.html adresinden alındı.
• EIA (2023). Eastern Mediterranean Energy. 12 Kasım 2024 tarihinde EIA, https://www.eia.gov/international/content/analysis/regions_of_interest/Eastern_Mediterranean/pdf/eastern-mediterranean.pdf adresinden alındı.
• Egypt Presidency Official Website (2023, 29 Mayıs). President El-Sisi Speaks with Turkish President Erdoğan. 12 Kasım tarihinde https://www.presidency.eg/en/%D9%82%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D8%A3%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A9/news2952023-1/ adresinden alındı.
• Ekathimerini (2020, 10 Ekim). Egypt ratifies maritime deal with Greece. 1 Ekim 2024 tarihinde Ekathimerini. https://www.ekathimerini.com/news/257942/egypt-ratifies-maritime-deal-with-greece/ adresinden alındı.
• Euro News (2022, 28 Kasım). Erdoğan-Sisi görüşmesi sonrasında diplomatik kanallar açılmaya başladı: Büyükelçi atanabilir. 13 Kasım 2024 tarihinde https://tr.euronews.com/2022/11/28/erdogan-sisi-gorusmesi-sonrasinda-diplomatik-kanallar-acilmaya-basladi-buyukelci-atanabili adresinden alındı.
• Haaretz (2015, 9 December). Israel Won't Forgo Its $1.8b Billion Compensation Over Egyptian Gas Dispute, 09 Aralık 2015 tarihinde https://www.haaretz.com/israel-news/business/2015-12-09/ty-article/israel-wont-forgo-its-1-8-billion-compensation-from-egypt/0000017f-f01d-dc28-a17f-fc3f56880000 adresinden alındı.
• ICJ (1969). North Sea Continental Shelf, Judgement, ICJ Reports. https://www.icj-cij.org/case/52. International Hydrographic Organization. (1953). Limits of oceans and seas No. 23. 1 Ekim 2024 tarihinde https://epic.awi.de/id/eprint/29772/1/IHO1953a.pdf adresinden alındı.
• Manoli, Κ. (2020). Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών. [Ηλεκτρονικό] 19 Ağustos 2023 tarihinde https://www.pentapostagma.gr/ethnika-themata/kypros/7135288_giati-i-symfonia-israil-libanoy-apotelei-prokrima-gia-tin adresinden alındı.
• Pompeo M. R. (2020, 20 Ekim). Framework Agreement for Israel-Lebanon Maritime Discussions”, 6 Ekim 2024 tarihinde https://lb.usembassy.gov/framework-agreement-for-israel-lebanon-maritime-discussions/ adresinden alındı.
• Sovereignlimits (2007). Cyprus-Lebanon.10 Aralık 2024 tarihinde https://sovereignlimits.com/boundaries/cyprus-lebanon-maritime adresinden alındı.
• Şen, S. M. (2023, 1 Haziran). Türkiye’nin Kahire Maslahatgüzarı Büyükelçi Şen: Erdoğan ile Sisi 6 ay içinde görüşebilir. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/dunya/turkiyenin-kahire-maslahatguzari-buyukelci-sen-erdogan-ile-sisi-6-ay-icinde-gorusebilir-42277273 adresinden alındı.
• Türkiye Dışişleri Bakanlığı. (2021, 6 Mayıs). Türkiye-Mısır İstikşafi İstişareleri Hk. Ortak Açıklama. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.mfa.gov.tr/turkiye-misir-istiksafi-istisareleri-hk-ortak-aciklama.tr.mfa adresinden alındı.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (2024, 4 Eylül). Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile düzenlediği ortak basın toplantısında konuştu. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-misir-cumhurbaskani-sisi-ile-duzenledigi-ortak-basin-toplantisinda-konustu adresinden alındı.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2022, 20 Kasım). Cumhurbaşkanı Erdoğan Katar’da. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/141745/cumhurbaskani-erdogan-katar-da adresinden alındı.
• UN Delimitation Treaties Infobase (2003). Agreement between The Republic of Cyprus and The Arab Republic of Egypt on The Delimitation of The Exclusive Economic Zone. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/EGY-CYP2003EZ.pdf adresinden alındı.
• UN Delimitation Treaties Infobase (2004). Law to Provide for the Proclamation of the Exclusive Economic Zone by the Republic of Cyprus. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/cyp_2004_eez_proclamation.pdf adresinden alındı.
• UN Treaty Collection (UNTC) (2010). Agreement Between the Government of the State of Israel and the Government of the Republic of Cyprus on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone. 6 Ekim 2024 tarihinde https://treaties.un.org/pages/showDetails.aspx?objid=08000002802d12b7 adresinden alındı.
• UN Treaty Collection (UNTC) (2019). Memorandum of Understanding Between the Government of the Republic of Turkey and the Government of National Accord-State of Libya on Delimitation of the Maritime Jurisdiction Areas in the Mediterranean. 6 Ekim 2024 tarihinde https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/Turkey_11122019_(HC)_MoU_Libya-Delimitation-areas-Mediterranean.pdf adresinden alındı.
• UN Treaty Collection (UNTC) (2020). Agreement Between The Government of the Arab Republic of Egypt and The Government of the Hellenic Republic on The Delimitation of the Exclusive Economic Zone between the two countries. 11 Kasım 2024 tarihinde https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/GRCEGY.pdf adresinden alındı.
• UN Treaty Collection (UNTC) (2020). Letter dated 18 March 2020 from the Permanent Representative of Turkey to the United Nations addressed to the Secretary-General, 3 Aralık 2024 tarihinde https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n20/071/59/pdf/n2007159.pdf adresinden alındı.
• US Energy Information Administration (2013). Eastern Mediterranean Region. 13 Kasım 2024 tarihinde https://www.eia.gov/international/analysis/regions-of-interest/Eastern_Mediterranean adresinden alındı.
• US Geological Survey (2010). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Basin Province. 06 Ekim 2024 tarihinde https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/pdf/FS10-3014.pdf adresinden alındı.
• Yiallourides, C. (2020, 25 Ağustos). Part I: Some Observations on the Agreement between Greece and Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone. Ejiltalk. 06 Ekim 2024 tarihinde https://www.ejiltalk.org/18969-2/ adresinden alındı.
• Yunanistan Dışişleri Bakanlığı (2014, 9 Kasım). Egypt-Greece-Cyprus Trilateral Summit Cairo Declaration. 1 Ekim 2024 tarihinde https://www.mfa.gr/en/current-affairs/kahire denews-announcements/egypt-greece-cyprus-trilateral-summit-cairo-declaration.html adresinden alındı.
• Yunanistan Dışişleri Bakanlığı (2015, 30 Nisan). Cyprus-Egypt-Greece, 2nd Trilateral Summit Nicosia Declaration. 1 Ekim 2024 tarihinde https://www.mfa.gr/en/current-affairs/news-announcements/cyprusegyptgreece-2nd-trilateral-summit-nicosia-declaration-29-april-2015.html alındı.