İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinde Okuma Motivasyonu

Year 2022, Volume: 55 Issue: 2, 447 - 484, 01.08.2022

Kayhan Bozgün Meltem Akın Kösterelioğlu

Abstract

Bu araştırmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının alt boyutlarına göre ve bazı demografik değişkenlere göre değişiminin incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama deseninin kullanıldığı araştırmanın örneklem grubu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan bir il merkezinin şehir merkezi, köy ve beldelerinde öğrenim gören 582 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde öğrencilerden İlkokul Öğrencileri Motivasyon Ölçeğini ve bazı demografik bilgileri yanıltmaları istenmiştir. Araştırma verilerinin analizi SPSS 23 programından yararlanılmıştır. Öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerini belirlemek amacıyla betimsel istatistiklerden; okuma motivasyonu puan ortalamalarındaki farklılıkları incelemek amacıyla t-testi ve tek yönlü ANOVA analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın temel amacına yönelik bulgulara göre okumada içsel motivasyon puan ortalamalarının dışsal motivasyondan daha yüksek olduğu görülmüştür. Okuma motivasyonunun alt boyutlarının birbiri ile doğrudan ve pozitif yönde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden ve günlük çok kitap okuyan öğrencilerin biraz okuyan ve hiç okumayanlardan okuma motivasyonu düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Okul öncesi eğitim alma ve anne-baba eğitimi düzeyine göre bir değişim bulunmamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışmaya göre ilkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarında içsel motivasyonlarının dışsal motivasyonlarından yüksek olduğu anlaşılmıştır. Günlük kitap okumanın okuma motivasyonu üzerinde önemli bir etkisi olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

ilkokul öğrencileri, okuma motivasyonu, içsel motivasyon, dışsal motivasyon, kitap okuma

İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okumaya Güdülenmelerinin İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının alt boyutlarına göre ve bazı demografik değişkenlere göre değişiminin incelenmesi amaçlanmıştır. Tarama deseninin kullanıldığı araştırmanın örneklem grubu, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin Orta Karadeniz Bölgesinde yer alan bir il merkezinin şehir merkezi, köy ve beldelerinde öğrenim gören 582 ilkokul dördüncü sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde öğrencilerden İlkokul Öğrencileri Motivasyon Ölçeğini ve bazı demografik bilgileri yanıltmaları istenmiştir. Araştırma verilerinin analizi SPSS 23 programından yararlanılmıştır. Öğrencilerin sosyo-demografik özelliklerini belirlemek amacıyla betimsel istatistiklerden; okuma motivasyonu puan ortalamalarındaki farklılıkları incelemek amacıyla t-testi ve tek yönlü ANOVA analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın temel amacına yönelik bulgulara göre okumada içsel motivasyon puan ortalamalarının dışsal motivasyondan daha yüksek olduğu görülmüştür. Okuma motivasyonunun alt boyutlarının birbiri ile doğrudan ve pozitif yönde ilişkili olduğu belirlenmiştir. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden ve günlük çok kitap okuyan öğrencilerin biraz okuyan ve hiç okumayanlardan okuma motivasyonu düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Okul öncesi eğitim alma ve anne-baba eğitimi düzeyine göre bir değişim bulunmamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışmaya göre ilkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarında içsel motivasyonlarının dışsal motivasyonlarından yüksek olduğu anlaşılmıştır. Günlük kitap okumanın okuma motivasyonu üzerinde önemli bir etkisi olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

ilkokul öğrencileri, okuma motivasyonu, içsel motivasyon, dışsal motivasyon, kitap okuma

References

• Adelson, J. L., Dickinson, E. R. & Cunningham, B. C. (2015). Differences in the reading-mathematics relationship: A multi-grade, multi-year statewide examination. Learning and Individual Differences, 43(2015), 118-123.
• Akkaya, N. & Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi: İzmir-Buca örneği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 75-96.
• Akyol, H. (2010). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arıcı, A. (2008). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydemir, Z. İ. ve Öztürk, E. (2013). Reading Motivation Scale for Texts: A validity and reliability study. İlköğretim Online, 12(1), 66-76.
• Aydın, B. (2007). Fen bilgisi dersinde içsel ve dışsal motivasyonun önemi (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Baki, Y. (2020). The effect of 8th graders’ reading motivation on their motivation to write. International Online Journal of Educational Sciences, 12(2), 302-323.
• Bolat, Ö. (2017). Beni ödülle cezalandırma: Çocuk eğitimi anlayışını değiştiren kitap (93. Baskı). İstanbul: Doğan Kitap.
• Bozgün, K. & Akın Kösterelioğlu, M. (2020). İlkokul Öğrencileri Motivasyon Ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 209-236.
• Bozkurt, M. & Memiş, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of Kirsehir Education Faculty, 14(3), 147-160.
• Budak, H. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz düzenleme, motivasyon, biliş üstü becerileri ve matematik dersi başarılarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155–159.
• Deci, E. L. & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Durmuş, G. (2014). Okuma Motivasyonu Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 16-40.
• Durualp, E., Durualp, E. & Çiçekoğlu, P. (2013). 6-8. sınıftaki öğrencilerin okumaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 159-174.
• Emre, Y. (2014). Farklı akademik seviyedeki 4. sınıf öğrencilerinin okuma stratejilerini kullanma durumları (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Ertuğrul, H. (2011). Kitap okumada yeni teknikler (16. Baskı). İstanbul: Nesil Yayıncılık.
• Evans, M. D., Kelley, J., Sikora, J. & Treiman, D. J. (2010). Family scholarly culture and educational success: Books and schooling in 27 nations. Research in Social Stratification and Mobility, 28(2), 171-197.
• Göktaş, Ö. (2010). Okuduğunu anlama becerisinin ilköğretim ikinci kademe matematik dersindeki akademik başarıya etkisi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Guay, F., Marsh, H. W., Dowson, M. & Larose, S. (2005). Assessing academic motivation among elementary school children: The Elementary School Motivation Scale (ESMS). Australian Association for Research in Education, conference papers. Retrieved March 11, 2019, from https://www.aare.edu.au/data/publications/2005/gua05378.pdf.
• Guthrie, J. T. (2004). Teaching for literacy engagement. Journal of Literacy Research, 36(1), 1-30.
• Guthrie, J. T. (2013). Best practices in motivating students to read. In L. Morrow and L. Gambrell (Eds.), Best practices in literacy instruction (5th ed, p. 177-198). New York: Guilford Press.
• Hallam, S. (2009). An evaluation of the Social and Emotional Aspects of Learning (SEAL) programme: Promoting positive behaviour, effective learning and well‐being in primary school children. Oxford Review of Education, 35(3), 313-330.
• Hamilton, E. W., Nolen, S. B. & Abbott, R. D. (2013). Developing measures of motivational orientation to read and write: A longitudinal study. Learning and Individual Differences, 28(2013), 151-166.
• Hinton, P. R., McMurray, I. & Brownlow, C. (2014). SPSS explained (2nd ed.). New York: Routledge.
• Işıtan, S., Saçkes, M. & Biber, K. (2020). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 284-298.
• Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 49-62.
• Kocaarslan, M. (2015). Zihinsel imaj oluşturma öğretiminin 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerini geliştirmeye etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Koçyiğit, S. (2003). İlköğretim I. kademedeki öğrencilerin okuduğunu anlama becerisinin öğrencilere kazandırılmasının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kurnaz, H. & Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(3), 53-70.
• Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. (2013). Türkiye Okuma Kültürü Haritası. http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/55,yonetici-ozetipdf.pdf?0 adresinden 09.12.2019 tarihinde edinilmiştir.
• Lau, K. L. (2009). Reading motivation, perceptions of reading instruction and reading amount: A comparison of junior and senior secondary students in Hong Kong. Journal of Research in Reading, 32(4), 366-382.
• Mata, L. (2011). Motivation for reading and writing in kindergarten children. Reading Psychology, 32(3), 272-299.
• O'Neal, C. R., Boyars, M. Y. & Riley, L. W. (2019). Dual language learners' grit, engagement, and literacy achievement in elementary school. School Psychology International, 40(6), 598-623.
• Pintrich, P. R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of Educational Psychology, 95(4), 667-686.
• Pituch, K. A. & Stevens, J. (2016). Applied multivariate statistics for the social sciences, analyses with SAS and IBM’S SPSS (6th ed.). New York: Routledge.
• Ryan, R. M. & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78.
• Santrock, J. W. (2018). Life-span development (17th ed.). New York: McGraw-Hill Education.
• Schunk, D. H. & Rice, J. M. (1993). Strategy fading and progress feedback: Effects on self-efficacy and comprehension among students receiving remedial reading services. The Journal of Special Education, 27(3), 257-276.
• Sekman, M. (2011). Kesintisiz öğrenme (16. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Slavin, R. E. (2015). Educational psychology: Theory and practice (10th ed.). Boston: Pearson Education.
• Smith, J. P. (1996). Efficacy and teaching mathematics by telling: A challenge for reform. Journal for Research in Mathematics Education, 27(4), 387–402.
• Solomon, D., Battistich, V., Watson, M., Schaps, E. & Lewis, C. (2000). A six-district study of educational change: Direct and mediated effects of the Child Development Project. Social Psychology of Education, 4(1), 3-51.
• Şeflek Kovacıoğlu, N. (2006). İlköğretim ikinci sınıflarında aile çevresi ve çocuğun okumaya karşı tutumu ile okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkiler (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Tracey, D. H. & Morrow, L. M. (2019). Lenses on reading. Okumaya genel bir bakış: Kuram ve modellere giriş (2. Baskı).(Çev. H. Ülper). Ankara: Pegem Akademi.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2019). http://sozluk.gov.tr/ adresinden 05.08.2019 tarihinde edinilmiştir.
• Vansteenkiste, M., Lens, W. & Deci, E. L. (2006). Intrinsic versus extrinsic goal contents in self determination theory: Another look at the quality of academic motivation. Educational Psychologist, 41(1), 19-31.
• Wigfield, A. (2000). Facilitating children’s reading motivation. In L. Baker, M. Dreher and J. Guthrie (Eds.), Engaging young readers—promoting achievement and motivation (p. 140–158). New York: Guilford Press.
• Yavuzer, H. & Demir, İ. (2016). Yeni kuşak anne-babalar ve çocukları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlığı arasındaki ilişki (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldız, M. & Akyol, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
• Yıldız, M. & Kaman, Ş. (2016). İlköğretim (2-6. sınıf) öğrencilerinin okuma ve yazma tutumlarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(2), 507-522.