The Issue of the Confidential Investigator’s Testimony in Criminal Procedure

Yıl 2024, Cilt: 73 Sayı: 1, 703 - 733, 22.04.2024

Fulya Korkmaz

https://doi.org/10.33629/auhfd.1445820

Öz

Ceza Muhakemesinde Gizli Soruşturmacının Tanıklığı Meselesi

Öz

Klasik koruma tedbirlerinin dünyada giderek yaygınlaşan örgütlü suçların araştırılmasında yetersiz kalması, devletlerin bu suçlarla mücadelede başkaca yöntemleri benimsemelerini gerekli hâle getirmiştir. Bunlardan biri olan gizli soruşturmacı görevlendirilmesi, bugün için ülkemizde de uygulanan bir koruma tedbiridir. Ne var ki bu tedbirin düzenlendiği Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 139. maddesi ilk günlerden itibaren çokça eleştirilmiş, birkaç kez değişikliğe uğramış ve çeşitli zamanlarda bu maddeye bazı eklemeler yapılmıştır. Yapılan bu değişikliklerin veya eklemelerin söz konusu tedbire ilişkin sorunlara bir çözüm getirdiğini ifade etmek oldukça güçtür. Hatta aksine, 2018 yılında 139. maddenin 3. fıkrasına eklenen bir cümleyle gizli soruşturmacının gizli tanık olarak dinlenmesinin öngörülmesi, bu sorunlara yeni bir boyut kazandırmıştır. Gerçekten de savcı adına soruşturmayı gizli olarak yürüten, suç işlemek dışında adeta bir örgüt üyesi gibi hareket etmesi beklenen, örgüt içerisine sızan bir kişinin tanıklığı adil yargılanma hakkı bakımından nasıl değerlendirilmelidir? Gizli soruşturmacının klasik yöntemlerle yürütülen bir soruşturmada savcının emri altında görevini yerine getiren adli kolluktan bir farkı var mıdır? Gizli soruşturmacının delillerini topladığı bir olayda bir de tanıklık etmesi tanıklığa ilişkin hükümler ve muhakemenin temel ilkeleri bakımından nasıl yorumlanmalıdır? Bu makalenin amacı bu sorulara bir cevap bulmaya çalışarak gizli soruşturmacının tanıklığı meselesini ele almaktır.

Anahtar Kelimeler

Gizli soruşturmacı, tanıklık, gizli soruşturmacının tanıklığı, organize suçlar, gizli koruma tedbirleri

Kaynakça

• Alacakaptan, Uğur. “Çıkar Amaçlı Suç Örgütü Kurma Suçu.” İçinde Prof. Dr. Çetin Özek Armağanı, 45-60. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Aydın, Devrim. “Adil Yargılanma İlkeleri Açısından Türk Ceza Yargılamasında Gizli Tanıklık Kurumu.” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, y. 6, s. 2021/2 (2021): 1– 38.
• Aydın, Devrim. Ceza Muhakemesinde Deliller. Ankara: Yetkin Hukuk Yayınları, 2014.
• Badem, Semiyet. “Ceza Muhakemesi Hukukunda Tanık.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, y. 12, s. 45 (Ocak 2021): 289-326.
• Centel, Nur ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2020.
• Dönmezer, Sulhi. “Organize Suçlulukla Mücadele.” İçinde Prof. Dr. Kemal Oğuzman’a Armağan, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, y.1, s.1. Ocak 2002: 3-9.
• Erdem, Mustafa Ruhan. Ceza Muhakemesinde, Organize Suçlulukla Mücadelede Gizli Soruşturma Tedbirleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2001.
• Feyzioğlu, Metin. Ceza Muhakemesi Hukukunda Tanıklık. Ankara: US-A Yayıncılık, 1996.
• Gökcen, Ahmet, Murat Balcı, Mehmet Emin Alşahin ve Kerim Çakır. Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi, 2023.
• Güngör, Devrim. “Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Delil Değeri Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 6, s. 2 (2015): 307-318.
• Hafızoğulları, Zeki ve Günal Kurşun. “Türk Ceza Hukukunda Örgütlü Suçluluk.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (2007): 25-80.
• Işık, Mehmet. “Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, s. 110 (2014): 383-398.
• Karakehya, Hakan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Eskişehir: Nisan Kitabevi, 2022.
• Keyman, Selâhattin. Ceza Muhakemesinde (Asıl Ceza Muhakemesinde) Savcılık. Ankara: Sevinç Matbaacılık, 1970.
• Kleemans, Edward R. “Organized Crime and the Visible Hand: A Theoretical Critique on the Economic Analysis of Organized Crime.” Criminology & Criminal Justice, 13(5): 615–629.
• Köksal, Atacan. “Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4), (2016): 2133-2176.
• Köse, Metin. “Ceza Muhakemesinde Tanık Beyanının Delil Olarak Değerlendirilmesi.” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. XIV, s. 1 (2019): 175-209.
• Kunter, Nurullah. Muhakeme Hukuku dalı olarak Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık, 1989.
• Maviş, Volkan. “Ceza Muhakemesi Hukukunda Dolaylı Tanık.” Suç ve Ceza, s. 2 (2022): 249-290.
• Meran, Necati. İletişimin Denetlenmesi& Gizli Soruşturmacı ve Teknik Takibin Hukuki Boyutu. Ankara: Adalet Yayınevi, 2013.
• Merle, Roger ve André Vitu. Traité de Droit Criminel. Paris: Editions Cujas, 1997. Nuhoğlu, Ayşe. “Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi.” İçinde Sulhi Dönmezer Armağanı, c. II, 1057-1067. Ankara: 2008.
• Okuyucu Ergün, Güneş. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Gizli Soruşturmacının Tanıklığı Sorunu.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 71, s. 2 (2022): 803-818.
• Özbek, Veli Özer, Koray Doğan ve Pınar Bacaksız, Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Özbek, Veli Özer. Organize Suçluluk ile Mücadelede Kullanılan Gizli Görevlinin Görevin Gerektirdiği Suçlar Bakımından Cezalandırılabilirliği. Ankara: Yetkin Hukuk Yayınları, 2003.
• Özbek, Veli Özer. “Türk Hukuku’nda Gizli Soruşturmacının Ceza Sorumluluğu.” Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, c. 2, s. 1-2: 135-155.
• Özek, Çetin. “Organize Suç.” İçinde Prof. Dr. Nurullah Kunter’e Armağan,195-297. İstanbul: 1998.
• Öztürk, Bahri, Behiye Eker Kazancı ve Sesim Soyer Güleç, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2017.
• Öztürk, Bahri, Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem, Özge Sırma Gezer, Yasemin F. Saygılar, Esra Alan, Özdem Özaydın, Efser Erden Tütüncü, Derya Altınok Villemin ve Mehmet Can Tok. Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022.
• Schroeder, Friedrich-Christian. “Ceza Muhakemesinde “Dürüst Yargılama” İlkesi,” çev. Cumhur Şahin. İçinde Prof. Dr. Şakir Berki’ye Armağan, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, s. 1-2 (1996): 269-283.