Sri Lanka ve Türkiye’deki Çözüm Süreçlerinin Karşılaştırmalı Analizi

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 86 - 100

Mücahit Dizman

https://doi.org/10.25294/auiibfd.1612087

Abstract

Çatışma çözümü, barış çalışmalarından temelini alan önemli bir uluslararası ilişkiler alt disiplinidir. Bu çalışmada, Sri Lanka’nın Tamil Kaplanları ile yürüttüğü barış süreci, Türkiye’nin Kürdistan İşçi Partisi (PKK)’yle gerçekleştirdiği çözüm süreciyle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmektedir. Nitel araştırma tekniklerinin tercih edildiği çalışmada, bilimsel çalışmalar birincil kaynak olarak ele alınmaktadır. Sri Lanka’da Tamil Kaplanları ile yürütülen müzakereler, hükümetlerin siyasi istikrarsızlıkları ve askeri çözüm odaklı stratejileri nedeniyle başarısız olmuştur. Türkiye’de ise 2013-2015 arasındaki çözüm süreci, PKK’nın sürece farklı çıkarlar doğrultusunda yaklaşması nedeniyle kesintiye uğramıştır. Sonuç olarak, Sri Lanka ve Türkiye’deki müzakerelerin başarısızlıkları, yalnızca hükümetlerin değil etnik gruplar ve bu perspektifi güden sivil toplum ile uluslararası aktörlerin koordineli bir şekilde çalışmasının önemini ortaya koymaktadır. Her iki süreçte de güven inşasının başarısız olması ve sürdürülebilir diyalogun geliştirilememesi, kalıcı barışın sağlanmasını engellemiştir. Bu araştırma, barış süreçlerinin başarısında şeffaflık, taraflar arasında eşit katılım, karşılıklı güven inşası ve sürdürülebilir müzakere mekanizmalarının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Sri Lanka ve Türkiye örnekleri, bu unsurların eksik olduğu süreçlerin başarısızlıkla sonuçlandığını göstermektedir.

Keywords

Çatışma Çözümü , Çözüm/Barış Süreci , Tamil Kaplanları , Sinhala , PKK , Ontolojik Güvenlik

A Comparative Analysis of the Resolution Processes in Sri Lanka and Türkiye

Abstract

Conflict resolution is an important sub-discipline of international relations based on peace studies. In this study, the peace process conducted by Sri Lanka with the Tamil Tigers is evaluated in comparison with the settlement process conducted by Türkiye with the Kurdistan Workers’ Party (PKK). In this study, where qualitative research techniques are preferred, scientific studies are considered as the primary source. The negotiations conducted with the Tamil Tigers in Sri Lanka have failed due to the political instability of the governments and their strategies focused on a military solution. On the other hand, the deconfliction process in Türkiye between 2013 and 2015 was interrupted due to the PKK approaching the process in line with different interests. As a result, the failures of the negotiations in Sri Lanka and Türkiye reveal the importance of coordinated work not only by governments but also by ethnic groups and civil society pursuing this perspective as well as international actors. The failure of trust-building in both processes and the inability to develop sustainable dialogue prevented the achievement of lasting peace. This research reveals the necessity of transparency, equal participation between the parties, mutual trust deconstruction and sustainable negotiation mechanisms in the success of peace processes. The examples of Sri Lanka and Türkiye show that the processes in which these elements are missing have ended in failure.

Keywords

Conflict Resolution , Resolution/Peace Process , Tamil Tigers , Sinhalas , PKK , Ontological Security

References

• Ahmad, M. (2017). Sri Lanka and the political dilemma of the Tamil Tigers: A comprehensive analysis of peace processes. South Asian Review, 25(1), 66-80.
• Akkaya, A. H. & Jongerden, J. (2011). The PKK in the 2000s: Continuity through breaks?. In Nationalisms and politics in Türkiye: political Islam, Kemalism and the Kurdish issue (ss. 143-162). Routledge.
• Alptekin, H. & İlhan, B. (2018). Kayyum atanan belediyelerin PKK terörü ile mücadeledeki rolü. Ankara: SETA Yayınları.
• Axelrod, R. (1967). Conflict of interest: An axiomatic approach. The Journal of Conflict Resolution, 11(1), 87–99. http://www.jstor.org/stable/172933.
• Balasingham, A. (2004). War and peace: armed struggle and peace efforts of Liberation Tigers. Mitcham, England: Fairmax Pub. https://archive.org/details/warpeacearmedstr0000pala/page/n1/mode/2up.
• Bayar, E. (2022). Different organizations similar processes: Tamil Tigers and PKK. Multidisciplinary Studies 2022-2 (ss.37-65), İstanbul: Legal Yayınevi.
• BBC News. (2013). Öcalan: Silahlı unsurlarımız sınır ötesine çekilsin. (21 Mart 2013). https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/03/130321_ocalanin_mesaji, (E.T: 18.12.2024).
• Bercovitch, J. & Jackson, R. (2001). Negotiation or mediation?: An exploration of factors affecting the choice of conflict management in ınternational conflict. Negotiation Journal, 17(1), 59-77.
• Bercovitch, J. & Jackson, R. (2020). Yirmi birinci yüzyılda çatışma çözümü. Ankara: Adres Yayınları.
• Beren, F. (2012). The action profile of PKK/KCK terrorist organization. Rev. Int'l L. & Pol. 8, 87.
• Birleşmiş Milletler. (2024). Peace, dignity and equality on a healthy planet. https://www.un.org/en/global-issues/peace-and-security, (E.T: 19.11.2024).
• Botes, J. (2003). Conflict transformation: A debate over semantics or a crucial shift in the theory and practice of peace and conflict studies?. International Journal of Peace Studies, 8(2), 1–27. http://www.jstor.org/stable/41852899.
• Boulding, K. E. (1978). Future directions in conflict and peace studies. The Journal of Conflict Resolution, 22(2), 342–354. http://www.jstor.org/stable/173804.
• Chakma, A. (2020). What determines the implementation of civil war peace agreements? E-International Relations (16 Ağustos 2020). https://www.e-ir.info/2020/08/16/what-determines-the-implementation-of-civil-war-peace-agreements/ (E.T: 01.07.2025).
• Chelvadurai M. (1987). Ethnic conflict and reconciliation in Sri Lanka. Honolulu: University of Hawaii Press.
• Coleman, P. T. (2006). Intractable conflict. The handbook of conflict resolution: Theory and practice, 2, (ss. 533-559). Jossey-Bass: A Willet Imprint.
• Coşkun, V. (2015). Çözüm süreci: Kazanımlar ve tehditler. Londra: Democratic Progress Institute.
• Çınar, Y. (2014). Barışa giden yolda başarısız müzakere örneği: Sri Lanka hükümeti – LTTE görüşmeleri. Liberal Düşünce Dergisi, 19(75), 31-50.
• Çoban Öztürk, E. Çatışma çözümü, uzlaşma ve diasporanın rolü açısından Türkiye Ermenistan ilişkileri. Ermeni Araştırmaları, 75, 125-153. https://doi.org/10.36542/erma.1430692.
• Dar, S. S. (2017). Disciplinary evolution of peace and conflict studies: An overview. International Journal on World Peace, 34(1), 45–79. http://www.jstor.org/stable/45014364.
• Darby, J. & Mac Ginty, R. (2008). Contemporary peacemaking: conflict, peace processes and post-war reconstruction. Springer.
• Demir, C. K. (2008). Öğrenen örgütler ve terör örgütleri bağlamında PKK. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(9), 57-88.
• DeVotta, N. (2000). Control democracy, ınstitutional decay, and the quest for eelam: explaining ethnic conflict in Sri Lanka. Pacific Affairs, 73(1), 55–76. https://doi.org/10.2307/2672284.
• DeVotta, N. (2004). Blowback: linguistic nationalism, ınstitutional decay, and ethnic conflict in Sri Lanka. Redwood City: Stanford University Press. https://doi.org/10.1515/9781503624566.
• Dinç Ş. & İpek V. (2015). Doğu ve Güneydoğu’da özyönetim yıkımı. Habertürk. https://www.haberturk.com/gundem/haber/1166304-ozyonetim-yikimi, (E.T:12 Ekim 2024).
• Dizman, M. (2024). Terör örgütlerinin finansman ihtiyacı. G.Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 7(7), 13-34.
• Drago, A. (2012). Peace studies and the peace movement. Peace Research, 44/45(2/1), 163–191. http://www.jstor.org/stable/24429464.
• Eisenlohr, P. (2006). Review of blowback: linguistic nationalism, ınstitutional decay, and ethnic conflict in Sri Lanka. Language in Society, 35(5), 747–750. http://www.jstor.org/stable/4169542.
• Ercinler, S. (2020). Terörizmin Finansman Kaynakları ve Yöntemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: MEF Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdem, N. & Kavanoz S. E. (2020). Türkiye'de belediyelere yapılan kayyım atamalarına ilişkin bir değerlendirme. Ombudsman Akademik, 6(12), 155-179.
• Ersoy, E. (2017). Hendeklerdeki ihanet Cizre hendek operasyonları’nın perde arkası. Ankara: Bence Kitap Yayınları.
• Galtung, J. (2007). Peace by peaceful conflict transformation – the TRANSCEND Approach. Charles Webel ve Johan Galtung (ed.), Handbook of Peace and Conflict Studies, Routled¬ge, USA.
• Globalsecurity.org, (2024). Tamils. https://www.globalsecurity.org/jhtml/jframe.html#https://www.globalsecurity.org/military/world/para/images/tamilnad.gif|||, (E.T: 24.11.2024).
• Güven, A. & Metin A. (2022). Terörle mücadele bağlamında "Kamu düzeni ve güvenliği" ilkesi gereği yapılan düzenlemeler/müdahaleler. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 16-27.
• Harris, E. J. (2006). Theravāda Buddhism and the British encounter: Religious, missionary and colonial experience in nineteenth-century Sri Lanka. London: Routledge Press.
• Hauter, J. (2019). Delegated interstate war: Introducing an addition to armed conflict typologies. Journal of Strategic Security, 12(4), 90–103. https://www.jstor.org/stable/26851262.
• Hoffman, B. (2006). Inside terrorism. New York: Columbia University Press
• Ikle, F. (1964). How nations negotiate. New York: Harper & Row.
• İçişleri Bakanlığı. (2017a). PKK/KCK terör örgütünün Suriye kolu: PYD-YPG. https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K/pyd_tr_fr.pdf, (E.T: 12.04.2024).
• İçişleri Bakanlığı. (2017b). Uluslararası Af Örgütü’nün raporuna ilişkin basın açıklaması. https://www.icisleri.gov.tr/uluslararasi-af-orgutunun-raporuna-iliskin-basin-aciklamasi, (E.T: 1212.2024).
• İçişleri Bakanlığı. (2019). Belediyelerdeki kayyum sistemi ve mevcut durum raporu. https://www.icisleri.gov.tr/illeridaresi/belediyelerdeki-kayyum-sistemi-ve-mevcut-durum-raporu-yayinlandi, (E.T: 20.9.2024).
• İçişleri Bakanlığı. (2024). Terörden arananlar. https://www.terorarananlar.pol.tr/, (E.T: 01.10.2024).
• İnci, B. (2019). Diyarbakır Sur-Hendek Olayları, öncesi, sonrası ve sonuçları. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 567-608.
• İrdem, İ. (2021). Terrorist organizations exploiting religion within the scope. Security Issues in the Context of Political Violence and Terrorism of the 21st Century, 176.
• Jeong, Ho-Won. (2008). Understanding conflict and conflict analysis, London: SAGE Publications.
• Kearney, R. N. (1986). Tension and conflict in Sri Lanka. Current History, 85(509), 109-128.
• Kıyıcı, H. (2017). Bölgesel güvenlik kompleksi bağlamında. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 14(51), 121-137.
• Kıyıcı, H.; Arslan Ö. & Soner B. A. (2017). PKK'nin bölgesel terör ağı yapılanması. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Köse, T. (2017). Çözüm sürecinin yükseliş ve düşüşü. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları, 4(1), 13-40.
• Kumar, D. (2014). The Tamil Tigers: Ethnic conflict and the rise of armed struggle in Sri Lanka. South Asian Politics Review, 16(1), 22-38.
• Kumar, S. (2005). Suicide bombers in Sri Lanka. World Affairs: The Journal of International Issues 9(3), 96-106.
• Küçükali, A. & Balıkçılar M. (2019). Hendek Terörü Olaylarının Nusaybin’deki Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Etkisi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 8(22), 356-374.
• Lederach, J. P. (1997). Sustainable reconciliation in divided societies. Washington, DC: USIP. https://pestuge.iliauni.edu.ge/wp-content/uploads/2017/12/John-P.-Lederach-Building-Peace.-Sustainable-Reconciliation-in-Divided-Society.pdf, (E.T: 02.05.2025).
• Licklider, R. (1995). The Consequences of negotiated settlements in civil wars, 1945-1993. The American Political Science Review, 89(3), 681–690. https://doi.org/10.2307/2082982.
• McGrath, J. (1966). Peace operations and common sense. In managing Global Chaos: In Studies on Behaviour in Organisations, ed. R. V. Bovers, 34-101, Athens: University of Georgia Press.
• McGregor, L. (2006). Beyond the time and space of peace talks: Re-appropriating the peace process in Sri Lanka. International Journal of Peace Studies, 11(1), 39–57.
• Merrils, J. (1998). International dispute settlement, 2nd ed. Cambrige: Cambridge University Press.
• Morley, I. ve Maoz, Z. (1977). The Social psychology of bargaining. London: Allen and Unwin.
• Muruganandan, S. (2021). Assasins. Lucknow: BFC Publications.
• Mushtaq, S. (2012). Identity conflict in Sri Lanka: A case of Tigers of Tamil. International Journal of Humanities and Social Science, 2(15), 202-210.
• Nadarajah, S. & Sriskandarajah, D. (2005). Liberation struggle or terrorism? The politics of naming the ltte. Third World Quarterly, 26(1), 87–100. https://doi.org/10.1080/0143659042000322928.
• Nicolson, Sir H. (1950). Diplomacy. London: Oxford University Press.
• Öztürk, T. (2022). Tamil Kaplanları: Mağlubiyetin jeopolitik analizi. Akademik Hassasiyetler, 9(20), 309-335.
• Pruitt, D. G. & Carnevale, P. J. (1993). Negotiation in social conflict. Thomson Brooks/Cole Publishing Co.
• Rajasingham, K. T. (2000). Sri Lanka: The Untold Story, Bölüm 44. https://sangam.org/sri-lanka-the-untold-story-chapter-44/. (E.T: 07.06.2025)
• Richards, J. (2014). An Institutional history of the liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE), Graduate Institute of International and Development Studies-CCDP.
• Richmond, O. (2012). A post-liberal peace. Routledge Press.
• Roberts, M. (2009). Killing Rajiv Gandhi: Dhanu's sacrificial metamorphosis in death. South Asian History and Culture. 1(1), 25–41.
• Sabah. (2016). En geniş operasyon. https://www.sabah.com.tr/gundem/2016/03/13/en-genis-operasyon, (E.T: 12.9.2024).
• Saha, S. (2024). Statecraft and sacred order: The collaborative dynamics of state and sangha in Sri Lanka. IOSR Journal Of Humanities And Social Science, 29(8), 30-40.
• Sarvananthan, M. (2003). Interim self-governing authority: A critical assessment. Economic and Political Weekly, 38(48), 5038–5040. http://www.jstor.org/stable/4414338.
• Sarvananthan, M. (2007). In pursuit of a mythical state of Tamil Eelam: a rejoinder to Kristian Stokke. Third World Quarterly, 28(6), 1185–1195. https://doi.org/10.1080/01436590701507628.
• Sherman, J. (2003). The political economy of armed conflict: Beyond greed and grievance. New York: Lynne Rienner Publishers.
• Smith, D. (2004). Towards a Strategic Framework for Peacebuilding: Getting Their Act Together. Royal Norwegian Ministry of Foreign Affairs. https://www.regjeringen.no/globalassets/upload/kilde/ud/rap/2004/0044/ddd/pdfv/210673-rapp104.pdf (E:T: 02.05.2025).
• Stokke, K. & Ryntveit, A. K. (2000). The struggle for Tamil Eelam in Sri Lanka. Growth and Change, 31(2), 285-304.
• Stokke, K. (2006). Building the Tamil Eelam State: emerging state institutions and forms of governance in LTTE-controlled areas in Sri Lanka. Third World Quarterly, 27(6), 1021–1040. https://doi.org/10.1080/01436590600850434.
• Tambiah, S.J: (1986). Sri Lanka: Ethnic fratricide and the dismantling of democracy. Chicago: The University of Chicago Press.
• TBMM. (2013). Toplumsal barış yollarının araştırılması ve çözüm sürecinin değerlendirilmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu. https://www.tbmm.gov.tr/Files/MeclisArastirmasiKomisyonlari/CozumSureci/Dokumanlar/cozum_kom_raporu.pdf, (E:T: 02.05.2025).
• TRT. (2012). Başbakan Erdoğan özel yayında. (28 Aralık 2012). https://youtu.be/Oan-DK5woo8?si=yKe4T131uW6LlqB7, (E.T: 12.11.2024).
• Uyangoda, J. (2005). Conflict, conflict resolution and peace building: An introduction to theories and practices. Kolombo: University of Colombo.
• Uyangoda, J. (2007). Ethnic conflict in Sri Lanka: Changing dynamics (Policy Studies 32). Washington: East-West Center.
• Vatan. (2016). Diyarbakır'da YPS'liler sokaklara indi. https://www.gazetevatan.com/gundem/diyarbakirda-ypsliler-sokaklara-indi-924686, (E.T: 22 Aralık 2023).
• Wallensteen, P. (2011). Understanding conflict resolution: War, peace anc the global system. London: Third Edition Sage Publications Ltd.
• Waltz, K. N. (2001). Man, the State and War: A theoretical analysis. Columbia University Press.
• Watkins, M. & Rosegrant, S. (2001). Breakthrough international negotiation: How great negotiators transformed the world's toughest post-cold war conflicts – softcover. Cambridge: Cambridge University Press.
• Yalçın, E. (2016). Terör ve terörizmle mücadelede bir iç savaşın analizi: Sri Lanka ve Tamil Kaplanları örneği. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 143-184.
• Yatar, F. (2020). Çözüm süreci kapsamında AK Parti'nin seçim kampanyaları ve söylemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Altınbaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.
• Yeşiltaş, M.; Özdemir D. M. & Koru S. (2022). Türkiye terörizm olayları platformu verilerinin analizi: PKK terörünün etkileri (1984-2022). Terörizm ve Radikalleşme Araştırmaları Dergisi, 1(2), 202-253.
• Zartman, I.W & Rubin, J.Z. (2000). Power and negotiation. Ann Arbor: The University of Michigan Press.