SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÇEVRE SORUNLARINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 21, 230 - 240, 15.03.2020

Esra Kızılay

https://doi.org/10.33692/avrasyad.633966

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmeni
adaylarının çevre sorunlarına yönelik algılarını metaforlar aracılığıyla
incelemektir. Bu amaç doğrultusunda belirlenen araştırma soruları; “Öğretmen
adaylarının çevre sorunlarına yönelik sahip oldukları metaforlar (ya da
zihinsel imgeler) nelerdir?”, “Bu metaforlar ortak özellikleri dikkate alınarak
hangi kategoriler altında toplanabilir?”. Araştırmanın çalışma grubunu,
2018-2019 eğitim-öğretim yılında bir üniversitenin sınıf öğretmenliği alanında
öğrenim gören 45 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırmada, sınıf öğretmen
adaylarının çevre sorunlarına yönelik algılarının incelenmesi amacıyla metafor
formu kullanılmıştır. Metafor formu “Çevre sorunları ………... gibidir / benzer.
Çünkü ………………….” şeklinde hazırlanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi
kullanılmıştır. Araştırmaya katılan 45 sınıf öğretmeni adayı 38 farklı metafor
geliştirmişlerdir. En çok frekansa sahip metaforlar; virüs (f: 3), bakteri (f:
2), bumerang (f: 2), domino taşları (f:2), 
hastalık (f: 2),  mikrop (f: 2),
savaş (f: 2) kavramları olmuştur. Sınıf öğretmeni adaylarının “çevre sorunları”
kavramına yönelik geliştirmiş oldukları metaforlar ve gerekçeleri incelenmiş ve
beş kategori altına toplanmıştır. Metaforların analizi sonucunda oluşan
kategoriler; çevre sorunları “yayılır / ilerler”, “hayatın sonudur”,
“küreseldir”, “insanlara geri döner”, “geri döndürülemez sonuçları vardır”
şeklinde belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının büyük
çoğunluğunun (%57,8), çevre sorunlarının yayılıp ilerlediğine yönelik bir
algısı olduğu görülmektedir. Sınıf öğretmeni adaylarının yaklaşık %29’u çevre
sorunlarını hayatın sonu olarak görmektedirler. İkişer sınıf öğretmeni adayı
çevre sorunlarını küresel olarak algılamakta, çevre sorunlarının insanlara geri
döndüğünü belirtmekte ve çevre sorunlarının geri döndürülemez sonuçları
olduğunu ifade etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, metafor formu, sınıf öğretmeni adayları

Kaynakça

• ADA, Sefer, Z. N. BAYSAL ve S. S. ŞAHENK ERKAN, (2017), Çeşitli Boyutları İle Çevre Eğitimi, Ankara: Nobel.
• ADEJOKE, Olufemi C., A. MJI, ve M. S. MUKHOLA, (2014), "Students’ and Teachers’ Awareness of and Attitude towards Environmental Pollution: A Multivariate Analysis Using Biographical Variables", Journal of Human Ecology, 45, s. 167-175.
• ARIK, Selçuk ve M. YILMAZ, (2017), “Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları ve Çevre Kirliliğine Yönelik Metaforik Algıları”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), s. 1147-1164.
• AYDIN, Fatih, (2011), “Üniversite Öğrencilerinin “Çevre” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”, Eastern Geographical Review, 16(26), s. 25-44.
• EK, H. Nurcan, N. KILIÇ, P. ÖĞDÜM, G. DÜZGÜN ve S. ŞEKER, (2009), “Adnan Menderes Üniversitesinin Farklı Akademik Alanlarında Öğrenim Gören İlk Ve Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları Ve Duyarlılıkları”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), s. 125-136.
• ERENTAY, Nilgün ve M. ERDOĞAN, (2009), 22 Adımda Doğa Eğitimi, Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• ERTEN, S, (2005), “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Çevre Dostu Davranışların Araştırılması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), s.91-100.
• GÜRBÜZ, Hasan., M. KIŞOĞLU ve M. ERKOL, (2007), “Biyoloji Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumlarının İnformal ve Formal Eğitim Ortamları Açısından Değerlendirilmesi”, A. Ü. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), s.74-84.
• GÜVEN, Ezgi ve M. AYDOĞDU, (2012), “Çevre Sorunlarına Yönelik Davranış Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Öğretmen Adaylarının Davranış Düzeylerinin Belirlenmesi”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), s. 573-589.
• GÜVEN, Ezgi, (2013), “Çevre Sorunlarına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Öğretmen Adaylarının Tutumlarının Belirlenmesi”, GEFAD, 33(2), s. 411-430.
• GÜVEN, Esra, (2014), “Fen Ve Teknoloji Öğretmen Ve Öğretmen Adaylarının Çevre Eğitimine İlişkin Metaforik Algıları”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), s. 26-37.
• ILGAR, Rüştü, (2018), Ekoloji ve Çevre Araştırmaları, Bursa: Ekin.
• JOHNSON, Burke ve L. CHRISTENSEN, (2014), Eğitim Araştırmaları (Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar, (Çeviri Editörü S. B. Demir), Ankara: Eğiten Kitap.
• KAHYAOĞLU, Mustafa ve N. ÖZGEN, (2012), “Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(2), S. 171-185.
• KAYA, Mehmet Fatih, (2014), “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Algıları: Metafor Analizi Örneği”, Turkish Studies, 9/2, s. 917-931.
• KAYALI, Hülya, (2010), “Sosyal Bilgiler, Türkçe Ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları”, Marmara Coğrafya Dergisi, 21, s. 258-268.
• KELEŞ, Özgül, N. UZUN ve F. VARNACI UZUN, (2010), “Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce Ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi Ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), s. 384-401.
• KILCAN, Bahadır, (2017), Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi, Ankara: Pegem Akademi.
• LARIJANI, Maryam ve K. YESHODHARA, (2008), “An Empirical Study of Environmental Attitude among Higher Primary School Teachers of India and Iran”, J. Hum. Ecol., 24(3), s. 195-200.
• MEB, (2017), Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri, Ankara.
• MERAL, Elif, B. KÜÇÜK ve F. GEDİK, (2016), “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), s. 65-78.
• NAGRA, Vipinder, (2010), “Environmental Education Awareness among School Teachers”, Environmentalist, 30, s. 153-162.
• ÖZATA YÜCEL, Elif ve M. ÖZKAN, (2014), “Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Algılarının Kelime İlişkilendirme Aracılığıyla Belirlenmesi”, e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(4), s. 41-56.
• ÖZATA YÜCEL, Elif ve M. ÖZKAN, (2018), “Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunları Algılarındaki Değişimin İncelenmesi: Kocaeli Örneği”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, s. 146-160.
• ÖZGEN, Nurettin, (2012), “Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları: Türkiye Örneği”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), s. 403-422.
• ŞAMA, Erdoğan, (2003), “Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), s. 99-110.
• UYANIK, Gökhan, (2016), “Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Bilgi Düzeylerinin ve Tutumlarının İncelenmesi”, Online Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), s. 30-41.
• YILDIRIM, Ali ve H. ŞİMŞEK, (2011), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.
• YILDIRIM, Cengiz, A. BACANAK ve S. ÖZSOY, (2012), “Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Karşı Duyarlılıkları”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), s. 121-134.
• ZAYİMOĞLU ÖZTÜRK, Filiz, T. ÖZTÜRK ve A. ŞAHİN, (2015), “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çevre Eğitimi Özyeterlik Algılarının İncelenmesi”, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 293-311.