TURGUTOĞLU MUSA BEY VE İLİŞKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 38, 491 - 511, 15.03.2024

Hamit Şafakcı

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1402862

Öz

Turgutoğulları, Karamanoğulları döneminde Konya ve çevresinde önemli roller üstlenmişlerdi. II. Mehmed tarafından 1467 yılında alınan Karaman bölgesinde Osmanlı düzeninin yerleşmesi uzun zaman almıştır. 1483 yılında Karamanoğlu Kasım Bey’in ölümüyle bölgenin siyasi önderliği Turgutoğulları tarafından yürütülmüştür. II. Bayezid döneminde Turgutoğlu Mahmud Bey aktif bir rol üstlenmişken Bayezid ve Selim dönemlerinde Turgutoğullarının liderliğinin Musa Bey’e geçtiği anlaşılmaktadır. Çalışmada bu nedenle Turgutoğlu Musa Bey’in devlet adamları ile ilişkileri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı, Turgutoğlu Musa Bey’in Şah İsmail’in adamı olduğu yönündeki genel kabulü tartışmaktır. Bu nedenle Şah İsmail’in bir mektubu ve Şehzade Ahmed’in dört hükmü değerlendirilmiştir. Bunların yanında tahrir defterleri ile çeşitli belgeler incelenmiştir. Araştırma sonucunda aynı aileden iki Musa olduğu anlaşılmıştır. Yine Musa Bey’in Şah İsmail’in adamı olmadığı belirtilmiştir. 1512 yılında Turgutoğullarından Musa Bey’e gönderdiği mektupta Şah İsmail, Karamanlı Ahmed Ağa’nın isteği üzerine harekete geçilmesini ve bölgede olanlardan haberdar edilmesini bildirmiştir. Yine Selim ile mücadelesinde Şehzade Ahmed mektup göndererek Musa Bey’den destek istemiştir. Osmanlılar iç çatışmaları bitirip Safevilere karşı üstünlük sağladıktan sonra Musa Bey’in timar tasarruf ettiği ve sefer zamanı asker gönderdiği anlaşılmaktadır. Karaman’ın önde gelenlerinden olan Musa Bey’e dair 1525 tarihli kayıt, hâlâ hayatta olduğunu gösterir. Bu çalışmada Musa Bey hakkında genel bilgiler verildikten sonra Turgutoğulları içerisindeki yeri ve Osmanlı idari düzeninde aldığı görevler ile siyasi olaylardaki rolleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Şah İsmail, Şehzade Ahmed, I. Selim, Musa Bey

TURGUTOGLU MUSA BEY AND HIS RELATIONSHIPS

Öz

Turgutogullari played important roles in and around Konya during the Karamanoğulları (Karamanids) period. It took a long time for the Ottoman order to settle in the Karaman region, which was taken by Mehmed II in 1467. With the death of Karamanoğlu Kasım Bey in 1483, the political leadership of the region was carried out by Turgutogullari. While Turgutoğlu Mahmud Bey played an active role in the period of Bayezid II, it is understood that the leadership of the Turgutogullari passed to Musa Bey during the Bayezid and Selim eras. Therefore, this study focuses on the relations of Turgutoğlu Musa Bey with the statesmen. The aim of this study is to discuss the general assumption that Turgutoğlu Musa Bey was Shah Ismail’s agent. For this reason, a letter of Shah Ismail and four decrees of Prince Ahmed were evaluated. In addition to these, tahrir (cadastral record) books and various documents were analysed. As a result of the research, it was understood that there were two Musa from the same family. It is also stated that Musa Bey was not Shah Ismail's agent. In the letter he sent to Musa Bey, one of the Turgutogullari, in 1512, Shah Ismail asked to act upon the request of Ahmed Ağa from Karaman and be informed about what happened in the region. Again, in his struggle with Selim, Prince Ahmed sent a letter and asked for support from Musa Bey. It is understood that after the Ottomans ended the internal conflicts and gained the upper hand against the Safavids, Musa Bey saved the timar and sent soldiers during the expedition. The record dated 1525 about Musa Bey, who was one of the notables of Karaman, shows that he was still alive. In this study, after providing general information about Musa Bey, his place within Turgutogullari, his duties in the Ottoman administrative order, and his role in political events are addressed.

Anahtar Kelimeler

Shah Ismail, Prince Ahmed, Selim I, Musa Bey

Kaynakça

• 387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530) I. 1996. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
• II. Bayezid Dönemi Ahkâm Defterleri. 2021. Haz. Feridun M. Emecen ve İlhan Şahin. Ankara: TTK Yayınları.
• Aköz, Alaattin. 2015. “Turgutoğulları”. ss. 350-353 içinde Konya Ansiklopedisi. C. 8. Konya: Konya Kültür A.Ş. Yayınları.
• Aköz, Alaattin, Ahmet Kerim Demireğen. 2018. “Orta Anadolu’da Nüfuz Mücadelesi ve Turgudoğulları”. ss. 475-499 içinde Uluslararası Orta Anadolu ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü ve Medeniyeti Sempozyumu-IV: Sahip Ataoğulları ve Turgutoğulları Beylikleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Allouche, Adel. 2001. Osmanlı-Safevî İlişkileri Kökenleri ve Gelişimi. Çev. Ahmet Emin Dağ. İstanbul: Anka Yayınları.