ЯЗЫКОВАЯ ПОЛИТИКА ОРГАНИЗАЦИИ ТУРЕЦКИХ ГОСУДАРСТВ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 40, 1 - 15, 15.09.2024

Cüneyt Akın , Zelkif Polat

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1394954

Öz

Организация тюркских государств была построена на языково-политической основе (Совет сотрудничества тюркоязычных государств - Тюркский совет) с точки зрения ее основополагающей философии. Европейский Союз, с другой стороны, был построен на экономико-политической основе (Союз угля и стали). Идею единства в многообразии, которая была разработана как решение проблемы отсутствия языкового единства в структуре Европейского Союза, можно рассматривать как подходящую идею единства (ЕС), основы которого были заложены культурой консенсус. Что касается турецких государств, мы считаем, что примирение может быть построено на единстве в сходстве, а не на единстве в различии. Для турецких государств тождество в первую очередь касается языка. В этом случае, вопреки идее Европейского союза о единстве в многообразии, следует обеспечить, чтобы культурное наследие, созданное общим языком, религией и историей, использовалось в качестве доминирующего элемента при создании Турецкого союза. Поэтому мы считаем, что первым пунктом примирения в будущей модели Турецкого союза должно стать языковое единство. В исследовании языковая политика независимых турецких государств и языковая политика Организации турецких государств будут обсуждаться в контексте упомянутого языкового союза.

Anahtar Kelimeler

Организация тюркских государств, независимые тюркские республики, языковое единство, языковая политика, алфавит.

LANGUAGE POLICY OF THE ORGANIZATION OF TURKISH STATES

Öz

The Organization of Turkic States was built on a language-political foundation (Cooperation Council of Turkic Speaking States-Turkic Council) in terms of its founding philosophy. The European Union, on the other hand, was built on an economic-political foundation (Coal and Steel Union). The idea of unity in diversity, which was developed as a solution to the absence of a linguistic unity in the structure of the European Union, can be seen as a suitable idea for a unity (EU) whose foundations have been laid with a culture of consensus. For Turkish states, we think that reconciliation can be built on unity in sameness rather than unity in difference. For Turkish states, the sameness is in question primarily for language. In this case, contrary to the European Union's idea of unity in diversity, it should be ensured that the cultural heritage created by the common language, religion and history is used as a dominant element in creating the Turkish Union. Therefore, we believe that the first reconciliation item in a future Turkish Union model should be language unity. In the study, the language policies of the independent Turkish states and the language policy of the Organization of Turkish States will be discussed in the context of the said language union. On November 12, 2021, one of the steps that the Turkish Official Organization must take towards transforming into the Turkish Union is the transfer of a common written language and alphabet among the Turkish states. However, there is no mention of this issue in the 121-item report. Therefore, the steps to be taken on the common language of communication need to be communicated through the decisions to be taken at the Organization of Turkic States summits, and the Organization of Turkic States, which is built on "linguistic political" foundations, needs to take more concrete steps in this context.

Anahtar Kelimeler

Organization of Turkish States, Independent Turkic Republics, language unity, language policies, alphabet

TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATININ DİL POLİTİKASI

Öz

Türk Devletleri Teşkilatı, kuruluş felsefesi bakımından bir dil-politik temel (Türk Dili Konuşan Ülkeler İş birliği Konseyi-Türk Konseyi) üzerine inşa edilmiştir. Avrupa Birliği ise, ekonomi-politik bir temel üzerine (Kömür Çelik Birliği) inşa edilmiştir. Avrupa Birliği’nin yapısında bir dil birliği olmayışına çözüm olarak geliştirilen farklılıkta birlik düşüncesi, uzlaşma kültürü ile temelleri atılmış bir birlik (AB) için yerinde bir düşünce olarak görülebilir. Türk devletleri için ise uzlaşma, farklılıkta birlik yerine, aynılıkta birlik üzerine inşa edilebilir düşüncesindeyiz. Türk devletleri için aynılık, en başta dil için söz konusudur. Bu durumda Avrupa Birliği’nin farklılıkta birlik düşüncesinin aksine, ortak dil, din ve tarihin oluşturduğu kültürel kalıtımın Türk Birliği oluşturmada bir başat unsur olarak kullanılması sağlanmalıdır. Dolayısıyla, gelecekte kurulabilecek bir Türk Birliği modelinde ilk uzlaşma maddesi dil birliği olmalıdır. Çalışmada, söz konusu dil birliği bağlamında bağımsız Türk devletlerinin dil politikaları ve Türk Devletleri Teşkilatının dil politikası ele alınacaktır. 12 Kasım 2021 tarihinde kurulan Türk Devletleri Teşkilatı'nın Türk Birliği'ne dönüşme yolunda atması gereken adımlardan biri, Türk devletleri arasında ortak bir yazı dili ve alfabeye geçişi sağlamaktır. Ancak, bu konuyla ilgili olan 121 maddelik bildiride herhangi bir bahse rastlanmamaktadır. Dolayısıyla, ortak iletişim dili üzerine atılacak adımların, Türk Devletleri Teşkilatı zirvelerinde alınacak kararlarla bildirilmesi ve “dil politik” temeller üzerine inşa edilen Türk Devletleri Teşkilatı’nın, bu çerçevede daha somut adımlar atması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Devletleri Teşkilatı, Bağımsız Türk Cumhuriyetleri, dil birliği, dil politikaları, alfabe

Kaynakça

• Abdıeva, Rakhat. 2017. “Bağımsızlıklarını Kazandıktan Sonra Türk Cumhuriyetlerinin Dil Politikaları ve Türkiye ile Ortak Dil ve Ortak Alfabe Çalışmaları”. Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD) 1(2): 104-119.
• Akçapa, Mevlüt. 2023. Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihsel Gelişimi: Teşkilatın Dünü, Bugünü ve Yarını. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34): 473-491.
• Akpınar, Burcu. Güçlü. 2022. Arktik ve Sub-Arktik Bölgede Yaşayan Türk Halklarının/Türkçe Konuşan Halkların Kültürel/Dil Güvenliğinin Sağlanmasında Türk Devletleri Teşkilatı’nın Rolü. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 181-216.
• Buyar, Cengiz ve Ünal, Uğur. 2022. “Contribution of Organization of Turkic States Members to World Heritage at a Time of Cultural Convergence from the Past to the Future.” Bilig (100): 1-35.
• Erkiner, Hakkı Hakan ve İlayda ERAY. 2022. “Uluslararası Hukuk Bakımından Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı”. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 217-250.
• Ekici, Kübra Deren. 2022. "Türk Devletleri Teşkilatı ve Tarihçesi". TURAN-SAM Dergisi, (53): 325-328
• Fişne, Mustafa. 2003. Avrupa Birliği’nin Doğuşu ve Gelişimi. Avrupa Birliği Ortak Politikalar ve Türkiye, Ed. Kar, Arıkan, İstanbul: Beta Yayınları.
• Hogan-Brun vd. 2012. Language Policy Management in the Former Soviet Sphere. The Cambridge Handbook of Language Policy, ed. Spolsky, Cambridge: Cambridge Univercity Press.
• Horata, Osman. 2007. "Türk Dünyası’nın Kültürel Ufukları: Tarihsel Bağlam İçinde Genel Bir Değerlendirme.” Bilig (82): 117-131.
• İbrahimov Elçin. 2020. “Azerbaycan'da Dil Politikalarının Toplumdilbilimsel Paradigmaları”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0(50): 27-41.
• Johanson, Lars. 2001. Türk Dünyası’nın Sınırları: Türk Topluluklarının Gelişmesinde Bağlayıcı ve Ayırıcı Unsurlar. Çev. Nurettin Demir, Türkbilig (2): 168-177.
• Koparan, B. 2023. “Türk Devletleri Teşkilatına üye ülkelerin ana dili eğitiminin dil politikaları bağlamında incelenmesi”. Doktora tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Landau, vd. 2011. International Library of Central Asia Studies: Language Politics in Contemporary Central Asia: National and Ethnic Identity and the Soviet Legacy, Bloomsbury Publishing
• Kazakistan' dan Türkçe Bakış. 2023. Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu Astana'da Toplandı". https://www.kazakistan.kz/turk-dunyasi-ortak-alfabe-komisyonu-astanada-toplandi/, Erişim Tarihi: 27.02.2024.
• Öztürk, Zamira. 2020. “Özbekistan’da Dil Politikası: Standartlaşma ve Modernizasyon”. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.