MAKSİM GORKİ’NİN ERKEN DÖNEM SANATINDA HÜMANİZM KAVRAMI: “KÜÇÜK BURJUVALAR” VE “AYAKTAKIMI ARASINDA” ÖRNEĞİNDE

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 41, 559 - 574, 15.12.2024

Esra Elmacıoğlu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1567570

Öz

Rus edebiyatında, Rus toplumunun gelişim ve dönüşümüne katkı sağladığı düşünülen en önemli yazarlardan biri Maksim Gorki sayılabilir. Yazar, ilk dönem çalışmalarından itibaren çağın sosyal ve insani zorluklarına karşı daha eşitlikçi koşulların düzenlenmesini destekleyen yaratıcı tarzıyla öne çıkmıştır. Gorki’nin hümanist bakış açısı, eserlerinde ele aldığı kahramanlar tarafından şekillenerek insanlık idealini ve doğruyu ortaya koymaya çabasıyla şekillenmektedir. Bu bağlamda ilk eserlerinden, sanatının son dönem çalışmalarına kadar çok çeşitli konu ve karakterler üzerinden hümanizma anlayışını sağlamlaştırır. Tüm sanat eserleri bu paralelde incelendiğinde, erken dönem hikâye ve tiyatro eserlerinde ele aldığı karakterler daha iyimser ve umutlu bir hümanizm bakış açısıyla ortaya konulurken geç dönemdekiler kararlı, değişime ayak uyduran, bireyin değil toplumun refahı için mücadele eden karakterlere dönüşmüşlerdir. Gorki’nin tüm eserlerine bakıldığında bu gelişim daha açık biçimde görülecektir. Ancak bu makaleye konu olarak ele aldığımız yazarın 1900’lü yılların başında yazdığı “Küçük Burjuvalar” ve “Ayaktakımı Arasında” tiyatro eserleri de bu tarz karakterlerin yaratılmaya başlandığı ilk edebi eserleri olması açısından önem taşımaktadır. Bu eserler, yazarın hümanizm anlayışının gelişimini toplumun farklı katmanlarından bireylerin yaşam ve ahlaki görüşlerini yansıtmaktadır. Yazarın ilk drama eserlerinde gerçekliğe ve insana karşı tutumunun gelişiminin ana yönlerini tanımlayan bu çalışma, Maksim Gorki’nin erken dönem dramlarında hümanist dünya görüşünün doğası, kökenleri ve içeriği sorunsalını metinsel inceleme yöntemiyle irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Öykü, Hümanizm, Sanat, Edebiyat, İnsan

КОНЦЕПЦИЯ ГУМАНИЗМА В РАННЕМ ТВОРЧЕСТВЕ М.ГОРЬКОГО: НА ПРИМЕРЕ “МЕЩАНЕ” И “НА ДНЕ”

Öz

Рубеж XIX- XX веков- это время острых идейных споров о путях преображения мира и человека, о великой цели искусства, очеловечить людей. Гуманизм, основой которого является человеколюбие, более логически завершенное выражение в России нашёл в мощной фигуре Максима Горького. Ненависть к несправедливости жизни, вера в силу человеческого духа, мечта о «новых людях», бесстрашных и свободных, смелых и честных, вынуждали его искать героев, борющихся за благополучие общества, а не отдельного человека. Под воздействием этих взглядов формировалась гуманистическая точка зрения Горького и определялось его стремление раскрыть идеал человечности и правды. В этом контексте, начиная с ранних и заканчивая поздними произведениями, через широкий круг тем укреплялось его понимание гуманизма. Анализируя его произведения, понимаешь, что герои ранних рассказов и произведений драматургии, предстающих в более оптимистичном и обнадеживающем гуманистическом свете, позже превращались в решительных, быстро адаптирующихся к переменам. Эта трансформация героев станет более очевидным, когда будут проанализированы драматические произведения Горького “Мещане” и “На дне”, написанные автором в начале 1900-х годов и рассматриваемые нами в качестве материаладля наблюдения в данной статье Они важны еще и тем, что являются первыми литературными произведениями, в которых были созданы подобные персонажи. В них отразилось развитие авторского понимания гуманизма в жизни и нравственных взглядах людей из разных слоев общества. В данном исследовании методом текстологического анализа были выявлены основные направления развития авторского отношения к действительности и человеку в ранних драматических произведениях и рассматрена проблема природы, истоков и содержания гуманистического мировоззрения в ранних драмах Максима Горького.

Anahtar Kelimeler

Гуманизм, Искусство, Литература, Человек, повесть

The Concept Of Humanısm In M. Gorky's Early Art: In The Examples Of “The Philistines” And “The Lower Depths”

Öz

One of the most important writers in Russian literature, who is considered to have contributed to the development and transformation of Russian society, is Maksim Gorky. Since his early works, the author has come to the fore with his creative style that supports the organisation of more egalitarian conditions against the social and humanitarian difficulties of the age. Gorki's humanist point of view is shaped by the heroes he deals with in his works and is shaped by his efforts to reveal the ideal of humanity and the truth. In this context, from his early works to the late works of his art, he reinforces his understanding of humanism through a wide variety of subjects and characters. When all his works of art are examined in this parallel, the characters in his early stories and theatre works are presented with a more optimistic and hopeful humanism perspective, while those in the late period have turned into characters who are determined, adapt to change, and struggle for the welfare of society rather than the individual. This development will be seen more clearly when all of Gorky's works are analysed. However, the theatre works “The Philistines” (The Smug Citizens and The Petty Bourgeois) and “The Lower Depths” written by the author in the early 1900s, which are the subject of this article, are also important as they are the first literary works in which such characters began to be created. These works reflect the development of the author's understanding of humanism and the life and moral views of individuals from different layers of society. Identifying the main directions of the development of the author's attitude towards reality and man in his early dramatic works, this study examines the problematic of the nature, origins and content of the humanist worldview in Maksim Gorky's early dramas by the method of textual analysis.

Anahtar Kelimeler

Story, Humanism, Art, Literature, Human

Kaynakça

• Bıkov, D. L. 2014. Sovetskaya literatura. Rasşirennıy kurs. Moskva: Prozaik.
• Gorkiy, M. 1902. Na Dne. Moskva: Public Domain.
• Gorkiy, M. 1953. Sobraniye soçineniy v tridsati tomah. Tom 27. Statiye, dokladı, reçi, privestviya. Moskva: GİHL. http://az.lib.ru/g/gorxkij_m/text_1934_proletarsky_gumanizm.shtml
• Gorki, M. 2014. Küçük Burjuva İdeolojisinin Eleştirisi. Çev. Şerif Hulusi. İstanbul: Ortam Yayınları. İnternet erişimi. https://hattusa.club/kitaplar/maksim-gorki-kucuk-burjuva-ideolojisinin-elestirisi. 10.09.2024.
• Keldış, V. A. 2009. İstoriya russkoy literaturı kontsa XIX- naçala XX veka v dvuh tomah, T. 1. V. Moskva: İzdatelskiy tsentr akademiya.
• Morozova, S. N. & Jatkin, D. N. 2017. “Filosofskoye uçeniye F. Nitshe v vospriyatii K. İ. Chukovskova”. Baltıyskiy gumanitarnıy jurnal, T. 6. No: 1 (18): 62-65.
• Motorin, S. N. 2012. “K voprosu ob ideyno-hudojestvennom svoyeobrazii rannih piyes M. Gorkogo”. Vestnik Ryazanskogo gosudarstvennogo universiteta imeni S. A. Yesenina, 36: 131-138.
• Öztürk, E. & Parer, M. Ö. 2021. “Bir Sosyalist Realistin Doğuşu: Maksim Gorki Romantizmi”. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 5(2): 59-83.
• Skibina, O. M & Skibin, S.M. 2022. “K voprosu o nitsşeyanskih motivah v tvorçestve rannego M. Gorkogo”. Vestnik Voljskogo universiteta imeni V. N Tatişçeva, no:1 tom 1: 5-11.
• Sokolov, A. G. 2006. İstoriya russkoy literaturı kontsa XIX naçala XX veka. Moskva: Vısşaya şkola.
• Spiridonova, L. A. 2021. “K voprosu o novatorstve M. Gorkogo”. Vestnik slavyanskih kultur, V:62: 211-220.
• Trifonov, N. A. 1971. Russkaya literatura XX. veka, dooktyabrskiy period. Moskva: Prosveşçeniye.