مقاربة توظيف اللغات الوسيطة في تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها دراسة في استراتيجية "كلية الإلهيات -جامعة الفرات التركية نموذجا"

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 95 - 123, 30.06.2025

Fatima Sbaa

Abstract

تتمحور هذه الدراسة حول توظيف اللغات الوسيطة في تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها، مع التركيز على استراتيجية كلية الإلهيات بجامعة الفرات. ويهدف البحث إلى تحليل تأثير هذه الاستراتيجية على فعالية العملية التعليمية التعلمية. وتتمثل أهمية هذا الموضوع في كون تعلم اللغة العربية يتطلب معرفة دقيقة بقواعدها وتراكيبها، وبالتالي فإن الحاجة ملحة إلى البحث في استراتيجيات تدريسها. ويطرح هذا البحث الإشكالية المتعلقة بالجدل القائم حول استخدام اللغة الوسيطة في تدريس اللغة العربية، ومدى إمكانية كونها أداة فعالة في العملية التعلمية أم أنها تشكل عائقًا أمام التفاعل المباشر مع اللغة؟ وللإجابة عن هذه الإشكالية تم اتباع المنهج الوصفي التحليلي، عن طريق جمع البيانات من خلال استبيانات موجهة لمدرسي اللغة العربية بنفس الكلية، ثم تحليلها وتقييمها. كما تم تناول هذه الدراسة من خلال مبحثين: الأول: يتعلق بمفهوم اللغة الوسيطة واتجاهات توظيفها، والثاني: يتناول دراسة استراتيجية كلية الإلهيات في هذا المجال وتقييم نتائجها. وأختتم البحث بإدراج أهم النتائج منها: أن هناك تباينًا واسعًا بين المؤيدين والمعارضين لهذه الاستراتيجية، واتجاه آخر وسط يرى فائدة من الاستخدام النسبي والمعتدل للغة الوسيطة، كما بينت النتائج أن كلية الإلهيات، تميل إلى الإتجاه القائل بالتوظيف التدريجي المقيد.

Keywords

اللغة العربية , اللغات الوسيطة , اللغة العربية لغير الناطقين بها , كلية الإلهيات , العملية التعليمية

Project Number

1

An Approach to Employing Mediating Languages in Teaching Arabic To Non-Native Speakers: An Analytical Study of The Strategy of The Faculty of Theology at Fırat University

Abstract

This study focuses on the use of intermediary languages in teaching Arabic to non-native speakers, with an emphasis on the strategy employed by the Faculty of Theology at the University of Al-Furat. The research aims to analyse the impact of this strategy on the effectiveness of the teaching-learning process. The significance of this topic lies in the fact that learning Arabic requires a precise understanding of its rules and structures, thus highlighting the urgent need to explore teaching strategies. This research addresses the ongoing debate regarding the use of an intermediary language in teaching Arabic and whether it can be an effective tool in the learning process or if it hinders direct interaction with the language. To answer this question, a descriptive-analytical approach was followed by collecting data through questionnaires directed at Arabic language teachers at the same faculty, which were then analysed and evaluated. The study is divided into two main sections: the first relates to the concept of the intermediary language and its application trends, while the second explores the strategy of the Faculty of Theology in this area and evaluates its results. The research concludes by presenting the main findings, including the fact that there is a wide discrepancy between supporters and opponents of this strategy, and a middle-ground perspective that sees benefits in the moderate and relative use of an intermediary language. The results also indicate that the Faculty of Theology leans towards the gradual and restricted use of the intermediary language.

Keywords

Arabic language , Faculty of Theology , intermediary language , Non-Arabic speakers , teaching process.

Project Number

1

Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretiminde Ara Dillerin Pedagojik İşlevi: Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği

Abstract

Bu çalışma, Arapçayı ana dili olmayanlara öğretmede aracı dillerin kullanımına odaklanmakta olup, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi stratejisi üzerinde durmaktadır. Araştırma, bu stratejinin öğretim-öğrenme sürecinin etkinliği üzerindeki etkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu konunun önemi, Arapçanın öğrenilmesinin, dilin kuralları ve yapıları hakkında doğru bir bilgi gerektirmesidir, bu da öğretim stratejilerinin araştırılmasına olan ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu araştırma, Arapçayı öğretmede aracı dilin kullanımına dair mevcut tartışmalarla ilgili soruyu gündeme getirmekte ve bunun öğrenme sürecinde etkili bir araç olup olmayacağı ya da dil ile doğrudan etkileşimin önünde bir engel teşkil edip etmeyeceği konusunda bir soru işareti oluşturmaktadır. Bu soruyu yanıtlamak için, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde Arapça öğretmenlerine yönelik anketler aracılığıyla veriler toplanmış ve analiz edilip değerlendirilmiştir. Ayrıca bu çalışma, iki bölümden oluşmaktadır: Birincisi, aracı dilin kavramı ve kullanım eğilimleri ile ilgilidir; ikincisi, İlahiyat Fakültesi'nin bu alandaki stratejisini inceleyip sonuçlarını değerlendirmektedir. Araştırma, en önemli sonuçlar arasında şunları sunarak sona ermektedir: Bu stratejiyi destekleyenler ve karşı çıkanlar arasında geniş bir fark vardır ve orta yolu bulan bir görüş, aracı dilin sınırlı ve dengeli kullanımının faydalı olduğunu görmekte, ayrıca sonuçlar, İlahiyat Fakültesi'nin sınırlı bir şekilde aşamalı kullanım yönünde bir eğilimde olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Arapça , İlahiyat Fakültesi , aracı dil , ana dili Arapça olmayanlar , öğretim süreci

Project Number

1

References

• ابن جنّ، عثمان . الخصائص . تحقيق محمد علي النجار. القاهرة: الهيئة المصرية العامة للكتاب، الطبعة 4 ، د.ت .
• ابن حزم، علي بن أحمد . الإحكام في أصول الحكام . بيوت: دار الآفاق الجديدة، الطبعة 2 ، 1403 / 1983
• الرازي، محمد بن أبي بكر . مختار الصحاح . تحقيق يوسف الشيخ محمد. بيوت: المكتبة العصرية الدار النموذجية، الطبعة 5 ، 1432 / 1999
• الخولي، أحمد . اكتساب اللغة: نظريات وتطبيقات . عممان: دار مجدلاوي، الطبعة 1 ، 2014
• ريفرز، ويليام م . علم النفس ومعلم اللغة الجنبية . شيكاغو: جامعة شيكاغو، 1964