ҚАЗАҚТЫҢ ДӘСТҮРЛІ СӨЙЛЕУ ТӘСІЛДЕРІ ЖӘНЕ СӨЗДІҢ БУЫНДЫҚ ЖҮЙЕСІ

Yıl 2014, Sayı: 68, 5 - 15, 19.12.2014

Rysbek Beysetaev

Öz

Қазақтың дәстүрлі сөйлеу тәсiлiне көп жылдық бақылау жүргiзiлді. Зерттеу нәтижесі тілімізде сөз iшiнде буынның дыбыстық құрамының, осыған орай, сөздiң (сөз тіркесінің) буындық құрылымының сөйлеу жылдамдығына байланысты, құбылмалы құбылыс екенiн көрсетiп отыр. Еңбекте қазақ тiлiндегi буын, буынды жiктеу және ұлттың әр түрлі ортада түрлi сөйлеу тәсiлiне сай пайда болатын, сөздiң буындық құрылымының құбылмалы қасиетіне сай буын үлгілері ғылыми тұрғыдан талданды.

Anahtar Kelimeler

Сингармонизм, Буын, Сөйлеу, Буын үлгілері, Дәстүрлі сөйлеу тәсілдері, Буындық жүйе

TRADITIONAL METHOD OF CONVERSATION KAZAKHS AND THE SYSTEM OF WORD FORMATION

Öz

A long-term observation of traditional styles of speech of Kazakhs. The results of the study show that the sound of the syllable and syllabic composition of words are the phenomena of non-permanent and depend on the rate of speech. The structure and classification of syllables, and impermanent syllabic composition of words that appear in a variety of styles of speech in front of a different audience. Lists and scientifically the Kazakh language-specific patterns of syllables.

Anahtar Kelimeler

Synharmonism, syllable, Speak, Examples of syllables, Traditional method of speaking, Syllabic system

Kaynakça

• Айғабылов А. (1995) Қазақ тiлiнiң морфонологиясы. –Алматы: Санат. –136 б.
• Акбаев Ш.Х. (1986) О причинах редукции в тюркских языках //Советская тюркология. № 3. –С. 56-71.
• Аханов К. (1993) Тiл бiлiмiнiң негiздерi. – А.: Санат.–496 б.
• Бейсетаев Р. (1998) Қазақ тiлiнде жалаң дауыссыз түрiнде келетiн қосымшалар туралы. – Қарағанды: ОҚ. № 19.
• Байчура У.Ш. (1959) Звуковой строй татарского языка. Ч.I. – Казань: –276 с.
• Гаджиева Н.З. (1973) Глухое начало слова в тюркском праязыке //Советская тюркология: № 4. – С.107-115.
• Джунисбеков А. (1987) Просодика слова в казахском языке. –Алма-Ата: –92 с.
• Джунисбеков А. (1988) Проблемы тюркской словесной просодики и сингармонизм казахского языка. АДД. –Алма-Ата: – 46 с.
• Дмитриев Н.К. Вставка и выпадение гласных и согласных в тюркских языках //В сб. – М.: ИСГТЯ. – Ч. I. – Фонетика. – С. 48-56.
• Дмитриев Н.К. Двойные согласные в тюркских языках //В сб. М.: ИСГТЯ. – Ч. I. – Фонетика. – С. 57-71.
• Кеңесбаев I. Мұсабаев Ғ. (1962) Қазiргi қазақ тiлi. Лексика. Фонетика. –Алматы: Ғылым.
• Қалиев Б. (1984) Қазақ тiлiндегi дауысты дыбыстардың редукциясы. – Алматы: Наука.–125 с.
• Поливанов Е.Д. (1968) Субъективный характер восприятия звуков языков. /В кн. «Статьи по общему языкознанию». – М.: – С. 36-47.
• Райымбекова М.А. (1990) Стечение согласных в начальной позиции казахского слова //Тюркская фонетика-90, I Всесоюзн. конф. 26-28 ноября. Тезисы докладов. –Алма-Ата: – С. 117-118.
• Севортян Э.В. (1995) Фонетика турецкого литературного языка. – М.: Изд. АН СССР.– 275 с.
• Сыздықова Р. (1995) Сөз сазы. Сөздi дұрыс айту нормалары. –Алматы: –120 бет.
• Старостов Л.Н. ( 1953) Об ударении в турецком языке //Труды военного и-та ИЯ. – Москва. № 2. –С. 85-96.
• Татубаев С. (1979) Редукция, протеза, апакопа в казахской речи и пении //Советская тюркология: Ч.I. № 4. –С. 117-125.
• Трофимов М.И. (1978) Фонетические процессы в слоге в современном уйгурском языке. – Алматы: Наука. –С. 117-125.