Danışanların Psikolojik Danışma Sürecinde Algıladıkları Yaşantı ve Davranış Değişimi Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre Yordanması

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 158 - 176, 28.06.2021

Aslıhan Gümüşkaşık , Serkan Denizli

https://doi.org/10.51460/baebd.865356

Öz

Bu araştırmanın amacı, psikolojik danışma süreci sonunda danışanların göstermiş oldukları yaşantı ve davranış değişim düzeyinin danışanların algıladıkları sosyal destek düzeyi, cinsiyeti, katılmış oldukları oturum sayısı ve problem çözme tarzlarına göre incelenmesidir. Araştırma betimsel bir alan araştırmasıdır. Araştırmanın örneklemi orta ve büyük ölçekteki 12 devlet üniversitesinde RPD lisans programında öğrenim gören psikolojik danışman adaylarının psikolojik yardım sunduğu 200 danışandan oluşmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ), Problem Çözme Envanteri (PÇE), Yaşantı ve Davranışlarda Değişim Ölçeği (YADA) ve araştırmacı tarafından hazırlanan Bilgilendirilmiş Onay Formu ile bilgilendirme mektupları kullanılmıştır. Danışanların yaşantı ve davranışlardaki değişim düzeylerinin danışanların katılmış oldukları oturum sayısı, cinsiyeti, algılanan sosyal destek ve problem çözme becerisi değişkenlerine göre yordanıp yordanmadığını incelemek için çoklu doğrusal hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına bakıldığında, danışanların cinsiyetinin, algıladıkları sosyal destek düzeylerinin ve katılmış oldukları oturum sayısının psikolojik danışma sürecinde algıladıkları yaşantı ve davranış değişim düzeyini yordamada anlamsız bulunduğu görülmüştür. Danışanların aceleci problem çözme, kaçıngan problem çözme, değerlendirici problem çözme, kendine güvenli problem çözme, planlı problem çözme tarzı puanları, yaşantı ve davranışlarda değişim düzeyi puanlarını yordamada istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Bu problem çözme tarzları ile danışanların algıladıkları yaşantı ve davranış değişim düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Sadece danışanların düşünen tarz problem becerisi ile algıladıkları yaşantı ve davranış değişimi düzeyi arasında anlamlı ve olumsuz bir ilişki olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

psikolojik danışma sonucu, problem çözme tarzı, algılanan sosyal destek, psikolojik danışmada danışan değişkenleri

Kaynakça

• Aladağ, M. Ve Bektaş, D. Y. (2007). Psikolojik danışma eğitiminde psikolojik danışma becerilerinin kazandırılması IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sözel bildiri olarak sunuldu, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye
• Aladağ, M. Ve Bektaş, D. Y. (2009). Examining individual-counseling practicum in a Turkish undergraduate counseling program. Eurasian Journal of Educational Research, 37, 53-70.
• Akeren İ. ve Ay, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve güvengenlik ile psikolojik yardım gereksinimlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8 (2), 1222-1248.
• Anderson, E. M. ve Lambert, M. J. (2001). A survival analysis of clinically significant change in outpatient psychotherapy. Journal of Clinical Psychotherapy, 57 (7), 875-888.
• Clarkin, J. F. ve Levy, K. N. (2004). The influence of client variables on psychotherapy. İçinde M. J. Lambert (Editör), Handbook of psychotherapy and behavior change (5.Baskı) (s. 194-226). New York: Wiley.
• Clement, P. W. (2008). Outcomes from 40 years of psychotherapy in a private practice. American Journal of Psychotherapy, 62 (3).
• Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları (T. Ergene, Çeviren). Ankara: Mentis Yayıncılık. (Orijinal eser 2005 yılında basılmıştır.)
• Çakır, Y. ve Palabıyıkoğlu, R. (1997). Gençlerde sosyal destek- çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi, 5 (1), 15-24.
• Çam, S. (1997). İletişim becerileri eğitimi programının öğretmen adaylarının ego durumlarına ve problem çözme becerisi algılarına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Denizli, S. (2010). Danışanların algıladıkları terapötik çalışma uyumu ve oturum etkisi düzeylerinin bazı değişkenlere göre yordanması: Ege Üniversitesi örneği. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (30), 30-44.
• Eker, D. ve Arkar, H. (1995a). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 10, 45-55.
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12 (1), 17-25.
• Hackney, H., Cormier, S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı (T. Ergene, S. Aydemir Sevim Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık. (Orijinal eser 2005 yılında basılmıştır.)
• Heppner, P. P., Kivlighan, D. M., &Wampold, B.E. (1999). Research design in counseling (2. baskı). Belmont: Wadsworth. Hill, C. E., & Lambert, M. J. (2004). Methodological issues in studying psychotherapy process and outcome. İçinde: Lambert, M.J. (Editör), Handbook of psychotherapy and behavior change. (5. baskı). (s.84-135). New York: Wiley.
• İşlegen, G. (2011). Danışanların algıladıkları sosyal desteğin terapötik çalışma uyumunu yordama gücünün belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gordon, R. (2012). Where oh where are the clients? The use of client factors in counselling psychology. Counselling Psychology Review, 27(4), 8-17.
• Kadera, S. W., Lambert, M. J., Andrews, A. A. (1996). How much therapy is really enough? A session by session analysis of the psychotherapy dose-effect relationship. The Journal of Psychotherapy Practice and Research, 5, 132-152.
• Lambert, M. J., Bergin, A. E. ve Garfield, S. L. (2004). Introduction and historical overwiew. İçinde: M. J. Lambert (Editör), Handbook of psychotherapy and behavior change. (5.baskı). (s.3-15). New York: Wiley.
• Leech, N. L., Barrett, K. C., ve Morgan, G. A. (2008). SPSS for intermediate statics: Use and interpretation. (3rd ed.). Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Leibert, T. W., Smith J. B. ve and Agaskar, V. R. (2011). Relationship between the working alliance and social support on counseling outcome. Journal Of Clinical Psychology, 67(7), 709-719.
• Leibert, T. W. (2006). Making change visible: The possibilities in assessing mental health counseling outcomes. Journal of Counseling& Development, 84, 108-113.
• Lindfors, O., Ojanen, S., Jääskeläinen, T., Knekt, P. (2014). Social support as a predictor of the outcome of depressive and anxiety disorder in short-term and long-term psychotherapy. Psychiatry Research, 216, 44–51.
• Meydan, B. (2010). Psikolojik danışman adaylarının içerik yansıtma ve duygu yansıtma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Nugent, F. A. (1990). An introduction to the profession of counseling. Merrill Publishing Company.
• Ogrodniczuk, J. S. (2006). Men, women and their outcome in psychotherapy. Psychotherapy Research, 16 (4), 453-462.
• Ogrodniczuk J. S., Piper, W. E., Joyce A. S.ve McCallum M. (2001). Effects of patient gender on outcome in two forms of short-term individual psychotherapy. The Journal of Psychotherapy Practice and Research, 10 (2), 69-78.
• Oguztürk, Ö., Akça, F. ve Şahin, G. (2011). Üniversite öğrencilerinde umutsuzluk düzeyi ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin bazı değişkenler üzerinden incelenmesi. Klinik Psikiyatri, 14, 85-93.
• Roehrle, B. ve Strouse, J. (2008). Influence of social support on success of therapeutic interventions: a meta-analytic review. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 45 (4), 464-476.
• Sanberk, İ. (2010). Psikolojik danışman-danışan ilişkisinin çözümlenmesi ve bazı süreç sonuç değişkenleri açısından incelenmesi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Sardoğan, M. E., Karahan, T. F. ve Kaygusuz, C. (2006). Üniversite öğrencilerinin kullandıkları kararsızlık stratejilerinin problem çözme becerisi, cinsiyet, sınıf düzeyi ve fakülte türüne göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (1), 78-97.
• Sexton, T. (1993). A review of the counseling outcome research. İçinde: G. R. Walzve, J. C. Bleuer (Editör), Counselor efficiacy: assesing and using counseling outcomes research, a review of the counseling outcome research (s. 84-124). Educational Research and Improvement (ED), Washington, DC.
• Smith M. L., Glass, G. V. ve Miller, T. I. (1980). Benefits of psychotherapy. The Johns Hopkins University Press.
• Surette, T. E. ve Shier, M. L. (2017). A common factors approach to supporting university students experiencing psychological distress. Journal of College Student Psychotherapy, 31 (2), 112-131.
• Sürücü, M. ve Bacanlı, F. (2010). Üniversiteye uyumun psikolojik dayanıklılık ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2), 375-396.
• Şahin, N., Şahin, N. H. ve Heppner P. P. (1993). Psychometric properties of the problem solving in a group of Turkish students. Cognitive Therapy and Research, 17 (4).
• Taylan, S. (1990). Heppner’in problem çözme envanterinin uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Topkaya, N. ve Meydan, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin problem yaşadıkları alanlar, yardım kaynakları ve psikolojik yardım alma niyetleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 25-37.
• Wolgast, B. M., Lambert, M. J. ve Puschner, B. (2003). The dose-response relationship at a college counseling center. Journal of College Student Psychotherapy, 18 (2), 15-29.
• Yaka, B. (2005). Psikolojik danışmanların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.