Sekizinci Sınıfların Öğretmeni Olmak: Türkçe Öğretmenlerinin Deneyimleri

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 322 - 358

Merve Ercan , Bahar Doğan Kahtalı

https://doi.org/10.51460/baebd.1564442

Abstract

Öğrenme-öğretme süreci birçok unsurdan oluşmaktadır. Bu unsurlar arasında “öğretmen”ler üstlendikleri çeşitli rollerle ön plana çıkmaktadırlar. Öğretmenler, kendilerinden beklentiler doğrultusunda rollerini ve sorumluluklarını şekillendirebilmektedir. Bu bağlamda dil becerilerini geliştirmeyi hedefleyen Türkçe öğretmenlerinin deneyimlerinin önemli olduğu söylenebilir. Bu araştırmanın amacı, sekizinci sınıfların dersine giren Türkçe öğretmenlerinin kendilerinden beklentilere yönelik görüşlerini belirlemektir. Araştırmada sekizinci sınıfların Türkçe dersini yürüten Türkçe öğretmenlerinin, kendilerinden beklentileri nasıl anlamlandırdıklarını ortaya koymak amaçlandığı için fenemoloji deseni tercih edilmiştir. Araştırmanın katılımcıları on bir Türkçe öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla elde edilmiştir. Veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın alt problemleri kapsamında elde edilen bulgular; Türkçe Dersi Öğretim Programı'nın (2019) Türkçe öğretmenlerinden beklentileri ve bu beklentilerin karşılanma durumu, farklı sınıf düzeyindeki öğrencilerin, okul idaresinin, diğer branş öğretmenlerinin, zümrelerinin, il/ilçe millî eğitim müdürlüklerinin ve sekizinci sınıf öğrenci velilerinin Türkçe öğretmenlerinden beklentilerini sunan on bir farklı temayla belirtilmiştir. Araştırmada, Türkçe öğretmenlerinden beklentilerin farklılaştığı görülse de çoğunlukla LGS odağında beklentilerin ön plana çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Türkçe, öğretmen, beklenti, ana dili, LGS.

Being Turkish Teacher

Abstract

The learning-teaching process consists of many elements. Among these elements, “teachers” come to the forefront with the various roles they assume. Teachers can shape their roles and responsibilities in line with the expectations from them. In this context, it can be said that the experiences of Turkish teachers who aim to develop language skills are important. The aim of this study is to determine the views of Turkish teachers who teach eighth grade Turkish lessons about the expectations from them. Since the aim of the study is to reveal how the eighth grade Turkish teachers make sense of the expectations from themselves, the phenomenology design was preferred. The participants of the study consisted of eleven Turkish teachers. The data of the study were obtained through a semi-structured interview form. The data were analyzed by content analysis method. The findings obtained within the scope of the sub-problems of the research are presented in eleven different themes that present the expectations of the Turkish Course Teaching Program (2019) from Turkish teachers and the status of meeting these expectations, the expectations of students at different grade levels, school administration, other branch teachers, cafeterias, provincial/district directorates of national education, and parents of eighth grade students from Turkish teachers. In the study, it was concluded that although the expectations from Turkish teachers differed, the expectations were mostly centered on LGS.

Keywords

Turkish, Teacher, Expectation, Mother tongue, LGS

References

• Arslan, E. ve Aslanargun, E. (2024). Velilerin okuldan ve öğretmenlerden beklentileri. Educational Academic Research, (52), 83-106. https://doi.org/10.33418/education.1421873
• Bağcı, H. ve Temizkan, M. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin Türkçe öğretmenlerinden beklentileri. Journal of Turkish Educational Sciences, 4(4), 477-498.
• Baştuğ, M. ve Demirgüneş, S. (2020). Türkçe öğretimi ders işleme süreci. F. Susar Kırmızı (Ed.), İlk ve ortaokullarda Türkçe öğretimi içinde (s.1-49). Anı Yayıncılık.
• Batur, Z., Ulutaş, M. ve Beyret, T. N. (2019). 2018 LGS Türkçe sorularının PISA okuma becerileri hedefleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 595-615.
• Bayar, A. ve Gürlek, M. (2022). Ortaokul öğretmenlerine göre 8. Sınıf öğrencilerin liseye geçiş sınavıyla ilgili yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 6(2), 215-229. https://doi.org/10.32960/uead.1165193
• Buyruk, H. (2014). Öğretmen performansının göstergesi olarak merkezi sınavlar ve eğitimde performans değerlendirme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 28-42.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Siyasal Kitabevi.
• Çayak, S. (2021). Veli beklentilerinin öğretmenlerin profesyonel gelişimindeki rolü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(116), 291-311. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.50085
• Çeliker Ercan, G. (2019). Ortaokul İngilizce öğretmenlerinin program uygulama yaklaşımlarının öğrencilerin motivasyonlarına ve akademik başarılarına etkisi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Çelikkaya, T. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sosyal bilgiler öğretmenlerinden beklentileri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2(40), 38-50.
• Çetin, A. ve Ünsal, S. (2019). Merkezi sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323.
• Demirel, Ö. (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı (27. Baskı). Pegem Akademi.
• Dilekçi, A., Karatay, H. ve Koçyiğit, S. (2023). Türkçe öğretmenlerinin Liselere Geçiş Sistemi’ne ilişkin görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 1-16. https://doi.org/10.19171/uefad.1264535 Doğan, S. ve Oktay, Y. (2022). Liselere geçiş sınavı (LGS) hazırlık sürecinin değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(2), 963-992. https://doi.org/10.15869/itobiad.1054829
• Erdem, E. (2016). Matematiksel muhakeme ile okuduğunu anlama arasındaki ilişki: 8. Sınıf örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1). 393-414. https://doi.org/10.17522/nefefmed.31802 Erşan, Ş. (2019). Ebeveynlerin okul öncesi eğitim kurumundan ve öğretmenden beklentilerinin incelenmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 161-178. https://doi.org/10.30561/sinopusd.613394
• Eryılmaz, A. (2013). Okulda motivasyon ve amotivasyon: “Derse Katılmada Öğretmenden Beklentiler Ölçeği’nin” geliştirilmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (25), 1-18.
• Göçer, A. (2022). Öğreşme (2.Baskı). Pegem Akademi.
• Gülden, B. (2021). Etkili bir Türkçe öğretiminin bileşenleri. E. Karagöl (Ed.), Türkçe öğrenme ve öğretim yaklaşımları içinde (s.341-379). Pegem Akademi.
• Günaydın, A., Yurdakul, M., Yurdakul, N. ve Aydoğan, M. (2024). Öğretmenlerin velilerle etkili iletişimlerine ve iş birliğine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 422-435.
• İlhan, B. (2022). Farklı branşlardaki ortaokul öğretmenlerinin öğretim programını sınıfa uyarlama sürecinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ege Üniversitesi.
• Kablan, Z. ve Bozkuş, F. (2021). Liselere giriş sınavı matematik problemlerine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 211-231. https://doi.org/10.17860/mersinefd.800738
• Kahraman, İ. (2014). Merkezi ortak sınav uygulamasının etkilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 53-73.
• Kalçık, F. (2017). Öğrenci başarısını desteklemede bir yol: öğrenci koçluğu. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 53-67.
• Kanık Uysal, P. (2022). Türkçe dersi sınavlarında yer alan soruların üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitim Dergisi, 10(1), 136-156. https://doi.org/10.16916/aded.1016659
• Kaplan, K. ve Demir, M. (2023). Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (2019) bağlam-girdi-süreç-ürün (cıpp) modeli ile değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), 770-785. https://doi.org/10.24315/tred.1125160
• Kıroğlu, K. (2023). Bir meslek olarak öğretmenlik. Ö. Demirel, Z. Kaya ve K. Kıroğlu (Ed.), içinde Eğitime giriş (s.273-292). Pegem Akademi.
• Koç, R. ve Kıymaz, M.S. (2019). Türkçe öğretiminde güncel eğilimler ve sorunlar. K. Bulut ve M.N. Kardaş (Ed.), içinde Türkçe öğrenme ve öğretim yaklaşımları (s.219-235). Pegem Akademi.
• Makovec, D. (2018). The teacher’s role and professional development. International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education, 6(2), 33-45. https://doi.org/10.5937/ijcrsee1802033M
• Memişoğlu, S.P. (2014). Sınıf ortamında öğrenme-öğretme sürecinin yönetimi. M. Çelikten ve M. Teyfur (Ed.), Yapılandırmacı yaklaşıma göre sınıf yönetimi içinde (s.185-202). Anı Yayıncılık.
• Metlilo, E. ve Yıldırım, B. (2021). Öğretmen ve veli görüşlerine göre ailelerin eğitime katılımı. İZÜ Eğitim Dergisi, 3(5), 40-58. https://doi.org/10.46423/izujed.839888
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (Şubat, 2022). Öğretmenlik Meslek Kanunu. 22 Kasım 2023 tarihinde https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=7354&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 adresinden edinilmiştir.
• Ömür, Y. E. ve Bavlı, B. (2020). Standart sınavlar ve dönüşen öğretmen kimliği. Journal Of Economy Culture And Society, (Özel Sayı 1), 117-137. https://doi.org/10.26650/JECS2019-0101
• Rengi, Ö. ve Polat, S. (Aralık, 2019). Çokkültürlü eğitim ortamlarında anadil ve kültür öğretmenlerinden beklentilerin veli görüşlerine göre incelenmesi: Türkçe ve Türk kültürü dersi öğretmenleri Almanya Baden-Württemberg eyaleti Stuttgart örneği. Contemporary Educational Researches: Theory And Practice In Education. Frankfurt, Germany.
• Rubie‐Davies, C. M. (2010). Teacher expectations and perceptions of student attributes: is there a relationship?. British Journal of Educational Psychology, 80(1), 121-135. https://psycnet.apa.org/doi/10.1348/000709909X466334
• Sidekli, S. (2010). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin Türkçe dersi için öğretmenlerinden beklentileri. Milli Eğitim, 39(187), 52-75.
• Sönmez, V. (2021). Eğitim bilimine giriş (16. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Şahan, M.A. (2011). İlköğretim okulunda öğrencisi olan velilerin, yönetici ve öğretmenlerden beklentileri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen algılarına göre etkili öğretmen davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (1), 239-259.
• Şahin, E., Maden, S. ve Gedik, M. (2011). Zümre öğretmenler kurulu toplantılarının etkililiğinin Türkçe öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi (Erzurum ili örneği). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 155-172.
• Şıvkın, S., Aksoy, V. C. ve Erdoğan, D. G. (2020). LGS ‘de sorulan PISA tarzı matematik sorularını doğru cevaplama ile okuduğunu anlama arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 148-159.
• Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461-486.
• Timmermans, A. C., de Boer, H. ve van der Werf, M. P. (2016). An investigation of the relationship between teachers’ expectations and teachers’ perceptions of student attributes. Social Psychology of Education, 19(2), 217-240.
• Ulusoy, B. (2020). 8. sınıf öğrencilerinin liselere geçiş sınavı (lgs)’na ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 186-202. https://doi.org/10.51119/ereegf.2020.5
• Uygur, M. ve Kanadlı, S. (2020). İyi sınıf öğretmeni özelliklerine yönelik öğrenci, öğretmen ve veli görüşleri: bir temel nitel çalışma. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 35-39. https://doi.org/10.32329/uad.704896
• Uysal, A. (2022). Lgs sınavının öğretme-öğrenme sürecine etkisine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri [Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi], Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Uysal, A. ve Aykaç, N. (2023). LGS sınavının öğretme-öğrenme sürecine yansımalarına ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(7), 897-915. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1255
• Ünal, A., Yıldırım, A. ve Çelik, M. (2010). Analysis of perceptions of primary school principals and teachers about parents. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 261-272.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.