Konya İli Ereğli İlçesinde “Beyaz Kiraz” (Starks Gold) Klon Seleksiyonu

Year 2025, Volume: 54 Issue: 1, 1 - 10, 27.05.2025

Mahmut Yavuz , Lütfi Pırlak , Ahmet Eşitken , Muzaffer İpek , Şeyma Arıkan

https://doi.org/10.53471/bahce.1593476

Abstract

Araştırma Konya ili Ereğli ilçesinde yetiştirilen Beyaz Kiraz (Starks Gold) kiraz çeşidinde verim ve meyve özellikleri yüksek genotiplerin tespiti amacıyla yürütülmüştür. Araştırmanın ilk yılında Ereğli ilçesinde Beyaz Kiraz yetiştiriciliği yapılan yerleşim birimlerine ulaşılmış ve taramalar yapılarak verimli, kuvvetli ve sağlıklı gelişme gösteren ağaçlar işaretlenmiştir. Bu kriterlere uygun 39 ağaçtan meyve örnekleri alınarak özellikleri incelenmiş ve Tartılı Derecelendirme Puanları hesaplanmıştır. Buna göre genotiplerin toplam puanları 356 (42-E-1) ile 766 (42-E-25) arasında bulunmuş, bunlardan 600 puan üzerinde olan 21 genotip ilk yıl ümitvar olarak seçilmiştir. Seçilen 21 genotipte 2021 yılında çiçek tomurcuklarının kabarması 26.03-28.03.2021; tomurcuk patlaması 09.04-13.04.2021; çiçeklenme başlangıcı 12.04-18.04.2021; tam çiçeklenme 17.04-22.04.2021; çiçeklenme sonu ise 27.04-01.05.2021 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Hasat tarihleri ise 28.06-08.07.2021 arasında belirlenmiştir. 2021 yılı hasat döneminde tiplerden meyve örnekleri alınarak bunların özellikleri incelenmiştir. Genotiplerde özellikler incelendikten sonra Tartılı Derecelendirme Puanları tekrar hesaplanmıştır. Buna göre genotiplerin toplam puanları 590 (42-E-25) ile 890 (42-E-37 ve 42-E-38) arasında bulunmuş, bunlardan 700 puan üzerinde olan 9 genotip (42-E-2, 42-E-6, 42-E-7, 42-E-8, 42-E-14, 42-E-24, 42-E-33, 42-E-37, 42-E-38) ümitvar olarak seçilmiştir. Seçilen 9 Beyaz Kiraz genotipinde meyve ağırlıkları 6,94-9,31 g, meyve boyu 2,12-2,37 cm, meyve eni 2,20-2,50 cm, meyve sapı uzunluğu 3,47-4,55 cm, meyve sapı kalınlığı 0,11-0,15 mm, meyve eti sertliği 6,28-9,45 kg/cm², çekirdek ağırlığı 0,38-0,50 g, et/çekirdek oranları 15,61-23,13, SÇKM %12,64-14,58, meyve kabuğu L değeri 73,17-76,61 arasında bulunmuştur. Seçilen 9 genotipte 2022 yılında çiçek tomurcuklarının kabarması 08.04-11.04.2022; tomurcuk patlaması 15.04-17.04.2022; çiçeklenme başlangıcı 17.04-19.04.2022; tam çiçeklenme 19.04-22.04.2022; çiçeklenme sonu ise 30.04-02.05.2022 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Hasat tarihleri de 20.06-22.06.2022 arasında belirlenmiştir.

Keywords

Kiraz, Beyaz Kiraz, Starks Gold, Klon Seleksiyonu, Ereğli-Konya

Project Number

20401086

Clon Selection of “Beyaz Kiraz” (Starks Gold) in Ereğli-Konya

Abstract

The research was carried out in order to determine genotypes with high yield and fruit characteristics in the Beyaz Kiraz (Starks Gold) sweet cherry cultivar grown in the Ereğli district of Konya province. In the first year of the research, settlements where Beyaz Kiraz was grown in the Ereğli district were reached and scans were made and trees with productive, strong and healthy development were marked. Fruit samples were taken from 39 trees that met these criteria and their characteristics were examined and Weighted Rating Scores were calculated. Accordingly, the total scores of the genotypes were found between 356 (42-E-1) and 766 (42-E-25), and 21 genotypes with over 600 points were selected as promising in the first year. In the 21 selected genotypes, flower bud swelling 26.03-28.03.2021; bud burst 09.04-13.04.2021; beginning of flowering occurred between 12.04-18.04.2021; full flowering occurred between 17.04-22.04.2021; and end of flowering occurred between 27.04-01.05.2021. Maturation in selected Beyaz Kiraz genotypes as determined between 28.06-08.07.2021. In the 2021 harvest period, fruit samples were taken from the types and their characteristics were examined. After examining the characteristics in the genotypes, the Modified Weighted Rating Scores were recalculated. Accordingly, the total scores of the genotypes were found to be between 590 (42-E-25) and 890 (42-E-37 and 42-E-38), and 9 of these genotypes with over 700 points (42-E-2, 42-E-6, 42-E-7, 42-E-8, 42-E-14, 42-E-24, 42-E-33, 42-E-37, 42-E-38) were selected as promising. In the 9 selected Beyaz Kiraz genotypes, fruit weights were found to be 6,94-9,31 g, fruit length was 2,12-2,37 cm, fruit width was 2,20-2,50 cm, fruit stalk length was 3,47-4,55 cm, fruit stalk thickness was 0,11-0,15 mm, fruit flesh hardness was 6,28-9,45 kg/cm², seed weight was 0,38-0,50 g, flesh/seed ratios were 15,61-23,13, TSS was 12,64-14,58%, fruit peel L value was found to be 73,17-76,61. In the 9 selected genotypes, flower bud swelling in 2022 was 08.04-11.04.2022; bud burst was 15.04-17.04.2022; The beginning of flowering occurred between 17.04-19.04.2022; full flowering occurred between 19.04-22.04.2022; and the end of flowering occurred between 30.04-02.05.2022. Maturation in types was determined between 20.06-22.06.2022.

Keywords

Sweet cherry, Beyaz Kiraz, Starks Gold, Clon selection, Ereğli-Konya

Project Number

20401086

References

• 1. FAO, 2024. https://www.fao.org/faostat/en/#data/ qcl
• 2. Anonim, 2024. İGEME Kayıtları. www.igeme. com.tr
• 3. Anonim, 2024. Konya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Kayıtları
• 4. Hauck, N.R., Lezzoni, A.F., Yamane, H., Tao, R., 2001. Revisiting the S-allele nomenclature in sweet cherry (Prunus avium) using RFLP profiles. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 126:654-660.
• 5. Wiersma, P.A., Wu, Z., Zhou, L., Hampson, C., Kappel, F., 2001. Identification of new self-incompatibility alleles sweet cherry (Prunus avium L.) and clarification of incompatibility groups by PCR and sequencing analysis. Theor. Appl. Genet. 102:700-708.
• 6. Pırlak, L., 1993. Uzundere, Tortum ve Oltu İlçelerinde Doğal Olarak Yetişen Kızılcıkların (Cornus mas L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum.
• 7. Pearce, S.C., 1976. Field experimentation with fruit trees and other perennial plants. Technical Communication, No: 23, CAB, London.
• 8. Bilgin, J., 2020. Aljinat Uygulamasının Maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.) Çeşitlerinin Muhafaza Kalitesi Üzerine Etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• 9. Chapman, P.J., Catlin, G.A., 1976. Growth stages in fruit trees from dormant to fruit set. New York’s Food and Life Sciences Bulletin, 11(58):1-10.
• 10. Alabaş, M., 2023. Eskişehir’de Yetiştirilen Kirazların Fenolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Meyve Büyüme ve Gelişme Durumlarının Tespiti. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• 11. Mertoğlu, K., Evrenosoğlu, Y., Altay, Y., 2018. Eskişehir Ekolojisinde 0900 Ziraat Kiraz Çeşidine Uygun Tozlayıcıların Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 89-97.
• 12. Aslantaş, R., 2022. Bahçe Bitkilerinin Biyolojik ve Fizyolojik Esasları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ders Notları, Erzurum.
• 13. Drake, S.R., Fellman, J.K., 1987. Indicators of maturity and storage quality of ‘Rainier’ sweet cherry. Hortscience, 22:283-285.
• 14. Sevilmiş, E., 2018. Kirazda Bazı Kimyasal Uygulamaların Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Iğdır.
• 15. Esti, M., Cinquente, L., Sinesio, F., Moneta, E., Di Matteo, M., 2002. Physicochemical and sensory fruit characteristic of two sweet cherry cultivars after cool storage. Food Chem., 76, 399-405.
• 16. Fazzari, M., Fukumoto, M., Mazza, G., Livrea, M.A., Tesoriere, L., Marco, L.D., 2008. In vitro bioavailability of phenolic compounds from five cultivars of frozen sweet cherries (Prunus avium L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56(10), 3561-3568.
• 17. Bernalte, M., Sabio, E., Hernandez, M., Gervasini, C., 2003. Influence of storage delay on quality of ‘Van’ sweet cherry. Postharvest Biol. Technology, 28, 303-312
• 18. Çelik, Z., 2020. Kirazda Meyve Kalitesi Üzerine Lokasyonların Etkisi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.