İbâziyye Mezhebine Has Abdesti Bozan Durumların Değerlendirilmesi

Year 2022, Issue: 16, 73 - 90, 30.12.2022

Sadi Ölmez

Abstract

Abdesti bozan durumların istinbât edildiği ilk kaynak Kur’ân’dır. Bunun dışında sünnette de Kur’ân’da zikredilmeyen bazı hususlar abdesti bozan durumlar olarak zikredilmiştir. Fıkıh mezhepleri abdesti bozan durumların belirlenmesinde Kur’ân ve sünnet ışığından hükümler bina etmişlerdir. Ortak kaynaklara müracaat etmelerine rağmen fıkıh mezheplerinin abdesti bozan durumlar hususunda ittifak ettiklerini söyleyemeyiz. Bundan ötürü fıkhî bir mezhepte abdesti bozan bir durum diğer bir mezhepte abdesti bozmamaktadır. Örneğin Şâfiî mezhebinde yabancı bir bayana ten temasında bulunma abdesti bozarken Hanefî mezhebinde bu durum abdesti bozmamaktadır. Ancak bu iki mezhep dışındaki diğer fıkhî mezheplerde gerek Şâfiî gerekse de Hanefî mezhebinin görüşüne yakın görüşleri bulmak mümkündür. Diğer bir ifadeyle söz konusu örneğin sadece o mezhebe ait olupta başka bir mezhepte olmaması gibi bir durum söz konusu değildir. İbâziyye mezhebinde abdesti bozan durumlar incelendiğinde görülecektir ki, abdesti bozan bazı durumlar sadece İbâziyye mezhebi tarafında zikredilmiş olup diğer fıkhî mezheplerin hiç birinde abdesti bozan durumlar olarak taharet kısmında geçmemiştir. Örneğin İbâziyye mezhebinde gıybet, yalan, laf taşıma, namahreme bakmak abdesti bozan durumlardır. Bu ek olarak küfretmek, insanlara hakaret ve alay etmek de abdesti bozan durumlar arasında zikredilmiştir. ayrıca gıybeti dinleme de mezhebe göre abdesti bozan bir durumdur. Mezhep abdesti bozan bu durumları birkaç genel başlık altında değerlendirmiştir. Bazı şeylere bakılmasıyla abdestin bozulması, bazı şeylerin söylenmesiyle abdestin bozulması, bazı şeylerin dinlenmesiyle abdestin bozulması ve bazı şeylere dokunmayla abdestin bozulması şeklinde ele alınmıştır.
Bu çalışmamızda sadece İbâziyye mezhebin abdesti bozan durumları ele alarak zikri geçen bu özel durumların diğer mezheplerde olmayıp sadece İbâziyye mezhebinde olduğunu ortaya koymaya çalışacağız.

Keywords

İslam, Mezhep, İbâziyye mezhebi, Abdest

Evaluation of the Situations that invalidate the Ibâziyye Sect.

Abstract

The first source in which the situations that invalidate the wudu are derived from the Qur'an. Apart from this, some issues that are not mentioned in the Qur'an are also mentioned in the Sunnah as situations that invalidate wudu. Fiqh sects have established provisions in the light of the Qur'an and Sunnah in determining the situations that invalidate wudu. Although they refer to common sources, we cannot say that the fiqh sects agree on the issues that invalidate wudu. Therefore, a situation that invalidates wudu in one sect of jurisprudence does not invalidate wudu in another madhhab. For example, in the Shafi'i school, skin-to-skin contact with a foreign woman invalidates the wudu, while in the Hanafi school, it does not. However, it is possible to find views close to the views of both Shafi'i and Hanafi sects in other fiqh sects apart from these two sects. In other words, it is out of question that the sample in question belongs only to that sect but not to any other sect. When the situations that invalidate the wudu in the Ibaziyya sect are examined, it will be seen that some of the situations that invalidate the wudu were only mentioned by the Ibâziyye sect, and they were not mentioned in the taharet section as the situations that invalidate the wudu in any of the other fiqh sects. For example, backbiting, lying, speaking out, and looking at one's namahram are the conditions that invalidate wudu in the Ibaziyya sect. In addition to this, swearing, insulting and mocking people are also mentioned among the situations that invalidate wudu. Also, listening to backbiting is a condition that invalidates wudu according to the madhhab. The sect has evaluated these situations that invalidate wudu under several general headings. It is discussed as breaking the wudu by looking at some things, breaking the wudu by saying some things, breaking the wudu by listening to some things, and breaking the wudu by touching some things.
In this study, we will try to reveal that these special situations, which are mentioned in the Ibâziyye sect, are not found in other sects, but only in the Ibâziyye sect.

Keywords

Islam, Sect, Ibazıyya Sect, Ablution

References

• Bisyevî, Ebî Hasan Alî b. Muhammed. Cami’ Ebî’l-Hasan el-Bisyevî, Maskat: Vizâretu’l-Evkâf ve Şûnu’d-Diniyye, 2008.
• Cîtâlî, Ebû Tâhir İsmail b. Musa. Kavâidu’l-İslâm, Umân: Mektebetu’d-Dârimî, 2015.
• Dârekutnî, Ebu Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed b. Mehdi b. Mes’ut b. Nu’man b. Dinar. Sünenü Dârekutnî, Beyrut: Muessetu’r-Risâle 2004.
• Ebî Şeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed. İbrahim b. Osman el-Hâvestî el Absî. Musânnâf İbn Ebî Şeybe, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1409.
• Ebû Kâsım, Ömer b. Hüseyin b. Abdullah. Metnu’l-Herkî ‘ala Mezhebi Ebi Abdullah Ahmed b. Hanbel eş-Şeybanî, Beyrut:Daru’s-Sahâbe li’t-Turas, 1993.
• el-İzkevî, Muhammed b. Câfer Ebû Câbir. el-Câmi’, Umân: Vizâretu’l-Evkâf ve Şuûnu’d-Diniyye, 2018.
• es-Suneykî, Zekeriyya b. Muhammed b. Ahmed. el-Ğureru’l-Behiyye fi Şerhi Behçetil Verdiyye, Kahire: el-Matba’ el-Meymeniyye, 2001.
• Eş’arî, Ebî Hasan Alî b. İsmail. Makâlâtü’l-İslâmiyyin ve İhtilâfu’l-Musallîn, Beyrut: Dar Sâdir, 2006.
• Ettafeyyiş, Muhammed b. Yusuf. Şerh Kitabu’n-Neyl ve Şifau’l-‘Alil, Cidde: Mektbetu’l-İrşâd, 1972.
• Ğamravi, Muhammed Zehrî. es-Siracu’l-Vehhac, Beyrut: Dâru’l-Kutûbi’l-İlmiyye, 2005.
• Haraşî, Muhammed b. Abdullah. Şerhu Muhtasâr Halil, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1997.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân b. Muâz b. Me’bed. el-İhsân fi Takrîb Sahîh İbn Hibbân, Beyrut: Muessetu’r-Risâle, 1988.
• İbn Kûdame, Abdullah b. Ahmed b. Muhammed. el-Mûğnî, Kâhire: Dâru’l-Hadis, 2004.
• İbn Mâceh, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâceh, Lübnan: Dâru’l-İhyâu’l-Kutûbi’l-Arabiyye. İbn Rüşd el-Kûrtûbî, Ebû’l-Velid Muhammed b. Ahmed. Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetül Muktesid, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2003.
• Kâsâni, Alâuddin Ebû Bekir b. Mes’ud. Bedâ’i’u’s-Sanâ’i fi Tertîbi’ş-Şerâi’ Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
• Keyrevânî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. Metnu Risâle, (Beyrut: Daru’l-Fikr, 1998.
• Kindî, Muhammed b. İbrâhim. Beyanu’ş-Şer’. Umân: Vizâretu’l-Evkâf ve Şûnu’d-Diniyye, 1983.
• Merğinânî, Ali b. Ebû bekir b. Abdulhalîl. Metnu Bidâyeti’l-Mümtedi, Kâhire:Mektebetu Ali Sebeh, 2001.
• Muhammed b. Abdullah el-Hatîb el-Ömerî, Tebrizî, Mişkatu’l-Mesâbîh, Beyrut: el-Mektebe İslâmiyye, 1985.
• Mustafa Sâlih Bâcû. Menhecu’l-İctihat İnde’l-İbâziyye, Maskat: Mektebetu Cîli’l-Vâ’îd, t.y.
• Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillah b. Muhammed, Hâkim. el-Müstedrek Âla Sahîheyn, Beyrut: Daru’l-Kutubu’l- İlmiyye, 1990.
• Sâlimî, Abdullah b. Hâmid. Şerhu’l-Câmi’ Sâğir Müsnedü İmam Rebi’, Umân: Mektebetu İmâm Nureddin es-Sâlimî, 2017.
• Sâlimî, Abdullah b. Muhammed b. Abdullah. Mevsûatü’l-Fıkhi-İbâdî, Umân: Vizâretu’l-Evkâf ve Şûnu’d-Diniyye, 2017.
• Sâlimî, Nurettin Abdullah b. Humeyd. Meâricu’l-Âmâl. Umân: Vizâretu’l-Evkâf ve Şuûnu’d-Diniyyet, 2010.
• Sumeynî, Abdulaziz b. Hâc b. İbrahim et-Tacu’l-Manzûm, I, 433-II, 81; Ebû Câbir, el-Câmi’ (Umân: Vizâretu’t-Turâsi’l- Kiyem ve’s-Sekâfe 2009.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Umm, Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2011.