İŞLETMELERDE KURUMSAL YÖNETİM ANLAYIŞI VE MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ İLİŞKİSİ: İMKB–100 ŞİRKETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA

Year 2009, Volume: 12 Issue: 21, 157 - 184, 01.06.2009

Engin Dinç Hasan Abdioğlu

Abstract

Problem Durumu: Son yıllarda yaşanan uluslararası finansal krizler sermaye piyasalarına olan güvenin sarsılmasına neden olmuştur. Kurumsal yönetim anlayışı, işletmelerin güvenilir ve sağlam kurumlar haline gelebilmesi ve kaybedilen piyasa güveninin geri kazanılabilmesini sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. İşletmeler, güvenilir ve sağlam yapılar oluşturabilmek için çok iyi organize edilmiş ve iyi işleyen bilgi sistemlerine ihtiyaç duyarlar. İşletme bilgi sistemleri içerisinde en önemlisi ise muhasebe bilgi sistemi MBS ’dir. Muhasebe bilgi sistemi, kurumsal yönetim anlayışının gelişiminde ve bu yönde gerekli önlemlerin alınmasında ve ayrıca uygulama sonuçlarının ilgililere sunumunda önemli görevler üstlenmektedir. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, işletmelerde kurumsal yönetim anlayışı ile muhasebe bilgi sistemi arasındaki ilişkiyi istatistiki olarak ortaya koymak ve açıklamaktır. Bunun için, İMKB-100 endeksteki şirketler üzerinde ampirik bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Çalışma ile ilgili veriler anket tekniği ile İMKB–100 endekste, 01.04.2008–31.07.2008 dönemi arasında faaliyet gösteren şirketlerin yöneticilerinden elde edilmiştir. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve korelasyon analizleri kullanılmıştır. Bulgular ve Sonuç: Araştırmanın sonucunda, muhasebe bilgi sistemi ile kurumsal yönetim anlayışı arasında istatistiki olarak pozitif yönlü güçlü bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca muhasebe bilgi sisteminin “Raporlama İlkesi”, Örgüt Yapısı İlkesi”, Açıklık ve Anlaşılabilirlik İlkesi” ve “Veri Biriktirme ve İşleme İlkesi” ile kurumsal yönetim anlayışı ilkeleri arasında istatistiki olarak pozitif yönlü güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Öneriler: Araştırma sonucunda kurumsal yönetim anlayışı ile muhasebe bilgi sistemi arasında önemli derecede pozitif yönlü bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Bu kapsamda işletmelerde kurumsal yönetim anlayışının başarılı bir şekilde uygulanması ve yaşanan sorunlara çözümler sunulabilmesi amacıyla muhasebe bilgi sistemine önem verilmesi gerekmektedir. Zira muhasebe bilgi sistemi ve kurumsal yönetim anlayışı etkin bir yönetim için karşılıklı güç oluşturmaktadırlar

Keywords

Kurumsal Yönetim, Muhasebe Bilgi Sistemi, Muhasebe

Relationships Between Corporate Governance and Accounting Information Systems on Businesses: An Empirical Research on ISE– 100 Companies

Abstract

Problem Statement: Recent international financial crises have shaken the confidence in capital markets. The concept “corporate governance” has been developed in order to make enterprises reliable and strong corporations and to regain the lost confidence in markets. Enterprises need wellorganized and smooth-running information systems in order to establish reliable and strong structures. The most important one among business information systems is accounting information system. The accounting information system assumes great responsibilities in the development of the sense of corporate governance and in taking the necessary precautions for that purpose and in presenting the implementation results to authorities. Research Aims: The purpose of this study is to statistically determine and explain the difference between the sense of corporate governance and accounting information system in enterprises. For that purpose, an empirical study has been conducted on the companies in ISE-100 index. Method: The data of the study has been obtained from the managers of the companies traded in ISE-100 index between 01.02.2008 and 31.07.2008. Descriptive statistics and correlation analyses have been used in the study of the data. Findings and Results: At the end of the study, it has been concluded that there is a strong positive correlation between accounting information system and the sense of corporate governance. In addition, there has been discovered a statistically strong positive correlation between the principles of accounting information system, namely, “Reporting Principle”, Principle of Organizational Structure”, “Principle of Clarity and Understandability” and “Principle of Data Collection and Processing” and the principles of corporate governance. Proposals: The study has concluded that there is a considerable positive correlation between the sense of corporate governance and accounting information system. In this context, importance should be attached to the accounting information system in order to ensure a successful application of corporate governance in enterprises and to present solutions to the problems experienced. The reason for this is that the accounting information system and the sense of corporate governance form a synergy for an effective management

Keywords

Corporate Governance, Accounting Information Systems, Accounting

References

• A. Aysan M. (2007). Muhasebe ve kurumsal yönetim. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 35, 17-23.
• Akyüz, Y., Görmüş, A.Ş., ve Bektaş, Ç. (2008) Bilgi toplumuna geçiş sürecinde bilginin artan ekonomik değeri ve işletmeler üzerindeki etkileri. http://www.paribus.tr.googlepages.com/akyuz2.doc, 17.01.2008, 1-10
• Altunışık, R., Coşkun, R ve Yıldırım, E.(2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Atabey, N.A., Yılmaz, B. ve Ay, M. (2005). Avrupa birliği’ne katılım sürecinde muhasebenin sosyal sorumluluk kavramı açısından “kurumsal yönetim”. IV. Orta Anadolu İşletmecilik Kongresi, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara.
• Baker, C. R. and Wallagey, P.(2000). The future of financial reporting in europe: ıts role in corporate governance. The International Journal of Accounting, Vol. 35, No. 2, 173- 187
• Baş, T. (2006). Anket nasıl hazırlanır, uygulanır, değerlendirilir. Ankara: Seçkin Yayınları. 4. Baskı.
• Bayri, O.(2006). Hesap verebilirlik ve hesaplaşabilirlik (Accountability) kavram ve kültürü içinde muhasebenin rolü ve önemi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi (MÖDAV), Cilt:8, Sayı: 2, 125-14.
• Bekçioğlu, S. ve Diğerleri.(2006). Muhasebe ortamındaki güncel değişmeler ve finansal olmayan raporlama (global raporlama girişimi ve bir örnek olay). Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Yıl: 5, Sayı:17, 19-36.
• Bozkurt, N.(2000). Muhasebe denetimi. Alfa Basım ve Dağıtım.
• Bushman, R.M. ve Smith, A.J. (2001). Financial accounting ınformation and corporate governance. Journal of Accounting and Economics, Vol: 32, 237–333.
• Clark, W ve W. ve Demirağ, İ. (2002). Enron the failure of corporate governance. JCC 8 Greenleaf Publishing.
• Chung, K., Wright, P. and Kedia, B. (2003). Corporate governance and market valuation of capital and R&D investments. Review of Financial Economics, 12: 161 – 172.
• Çukurçayır, M.A. (2002). Siyasal katılma ve yerel demokrasi. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Degos, J.G. Muhasebenin geleceği geleceğin muhasebesiyle uyumlu mu?, Muhasebe ve Finansman Dergisi (mufad), sayı: 37, ocak 2008, 205-221
• Demir, B. (2005). Üniversitede kazanılan iletişim becerilerinin muhasebe mesleğindeki önemi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 27, 117-124.
• Dinç, E. ve Kaya, U. (2006). Muhasebe meslek mensuplarının “meslek ahlak kuralları” açısından hizmet satın alanlar tarafından algılanma biçimi üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi (MUFAD), Yıl:5, Sayı:17, 139-151.
• Doğan, A, Tanç, A ve Güngör Tanç, Ş. (2004). Felaketten kurtarma planı ve muhasebe bilgi sistemi: Kayseri’deki büyük ölçekli sanayi işletmeleri üzerine bir araştırma. Osmangazi Üniversitesi, İ.İ.B.F, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eskişehir, 295-305.
• Doğu, M.(2003). Kurumsal yönetim düzenlemeleri. Sermaye Piyasası Kurulu Meslek Personeli
• Derneği Dergisi, Sayı:8, http://www.spk-mpd.org/dergi08.doc, 17.10.2008
• Ege, İ.(2004). KOBİ’lerde kurumsal yönetimin finansal açıdan öneminin sözlü tarih yöntemiyle analizi. KOBİ’lerin Halka Açılması ve Sermaye Piyasası Üzerine Etkileri Kongresi, Muğla Üniversitesi İİBF ve Sermaye Piyasası Kurulu, Muğla.
• Gökdeniz, Ü. (2005). İşletmelerde muhasebe bilgi sistemine yaklaşım. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 27, 86-93
• Güzel, T. ve Mersin, Z. (2007). Bilgi teknolojilerinin işletmelerin muhasebe uygulamalarında yarattığı değişim. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 35, 172-177.
• Hair, J.F; Joseph, F. ve Diğerleri.( 1998). Multivariate data analysis. Prentice Hall; 5 Edition.
• Hiraki, T., Inoue, H., Ito, A.; Kuroki, F., and Masuda, H. (2003) Corporate governance and firm value in japon: evidence foram 1985 to 1998, pacific – Basin Finance Journal, 239-265.
• Karacaer, S. ve İbrahimoğlu, N.(2003). İşletme yönetiminde muhasebe bilgi sistemi, iç kontrol, verimlilik ilişkisi ve önemi. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 1, 211-228.
• Kısakürek, M.M ve Pekcan, A. (2005). Muhasebenin ürettiği bilgiye farklı açılardan bakışlar. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 107–125.
• Koçel, T. (2003) İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kurtuluş, Kemal. (1996). Pazarlama araştırmaları. İstanbul: Avcıol Basım Yayın, İşletme Fakültesi Yayınları, Yayın No:28.
• Küçükçolak, A ve Özer, L. (2004). Kurumsal yönetim ilkelerinin sermaye piyasalarının gelişimine ve şirket performansına etkileri. Türkiye İktisat Kongresi, DPT Yayını, 149-173.
• Lucas, H.C. (1975). The Use of an accounting ınformation system, action and organizational performance. Accounting Review, 50:4, 735-746
• Millstein I. M.(1998). Corporate governance-ımproving competitiveness and access to capital in global markets. OECD Publications, http://.oecd.org/daf/governance.htm., 04.09.2008
• Mugan Ş., C. ve Akman, N.(2000). Bilgi sistemleri, teknoloji ve muhasebe uygulamalarına ve eğitimine etkileri. XIX. Türkiye Muhasebe Eğitim Sempozyumu, Antalya.
• OECD Principles of Corporate Governance, 2004, http:// www.oecd.org, 12.09.2008
• Özbek, C.Y. (1992) Muhasebe bilgi sisteminin organizasyonu. Verimlilik Dergisi, MPM Yayınları.
• Özdemirci, F. ve Cengiz, A.(2007). Kurumsal bilgi kaynakları ve bilgi yönetimi, institutional knowledge sources and knowledge management. Türk Kütüphaneciliği, 21:2,164-185.
• Özkol, A.E., Çelik, M ve Gönen, S. (2005) Kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ve muhasebenin sosyal sorumluluğu. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 27, 134-145
• James, P., Krishnan, R., Padman, R. and Kaplan, D. On Data Quality Assesment in Accounting Information Systems, Information Systems Research, http://www.bmgt3- notes.umd.edu/.../0864f52f22be7b9f852567eb006da644/4cd7f7bc253dff 3985256a480069daa5/$FILE/aisisr.pdf, 17.01.2008, 1-35
• Pesqueux, Y.(2005). Corporate governance and accounting systems: a critical perspective. Critical Perspectives on Accounting, 16, 797–823.
• Romney, M.B., Steinbart, P.J and Cushing, B.E.(1997) Accounting information systems. Seventh Edition, Addison-Wesley Publishing Co.
• Sermaye Piyasası Kurulu (2004). Kurumsal yönetim uygulama anket sonuçları. SPK.
• Shelton, R.J. (1998). The ımportance of governance in the modern economy. New Corporate Governance for the Global Company International Conference.
• Sürmeli, Fevzi ve Diğerleri. (2001). Muhasebe bilgi sistemi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi Yayınları No:532.
• Şakrak, M. (1997). Maliyet yönetimi. İstanbul: Yasa Yayınları.
• Şehirli, K.( 1999). Kurumsal yönetim, araştırma raporu. SPK Denetleme Dairesi, Sayı: 14-4/55-3.
• Şenver B.(2005). Türkiye etik değerler merkezi vakfı kurucusu. Röportaj, http://www.tedmer.org.tr, 13.03.2008.
• Toraman, C. ve Abdioğlu, H. (2008). İMKB kurumsal yönetim endeksinde yer alan şirketlerin kurumsal yönetim uygulamalarında zayıf ve güçlü yanları: derecelendirme raporlarının incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (MUFAD), Sayı: 40, 96-109
• Tuzcu, M.A.(2003). Halka açık şirketlerde kurumsal yönetim anlayışı: İMKB-100 örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türedi, H. (2007). Denetim. Trabzon: Celepler Maatbacılık.
• Türkiye Bankalar Birliği-TBB (1999). Şeffaflık ve Sorumluluk Uluslar arası Mali Krizler Mali sistemlerin Güçlendirilmesi Konularında Çalışma Grupları Raporları, turkce/arastirmalar/Transparency.doc, 10.12.2005 s.11, www.tbb.org.tr/
• Varış, M., Küçükçolak, A., Erdoğan, O. ve Özer, L., (2001). Sermaye piyasalarında kurumsal yönetim ilkeleri. İMKB Dergisi Özel Sayısı, Yıl 5, Sayı:19, 167-171.
• World Bank (1999), Ukranian corporate governance manual.
• Xu, H. (2003). Critical success factors for accounting ınformation systems data quality, http://www.eprints.usq.edu.au/1526/ - 26k, 10.01.2008 of southern queesland. s.1
• Yıldırım, E ve Diğerleri (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Yılancı, M. (2001). Muhasebe bilgi sistemi, iç kontrol ve verimlilik üçgeni. Muhasebe Bilim ve Dünya Dergisi, (MÖDAV), Cilt:3, Sayı:3, 37-50.