Türkiye’deki Denetim Uygulamalarına İlişkin Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2023, Volume: 18 Issue: 38, 514 - 538, 27.06.2023

Deniz Görgülü , Rıdvan Küçükali

https://doi.org/10.35675/befdergi.1273899

Cited By: 2

Abstract

Bu araştırmanın amacı Türkiye’deki denetim uygulamalarına ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma modelleri arasında yer alan durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunun belirlenmesinde karma örneklem yöntemi tercih edilmiştir. Bu bağlamda araştırmanın metafor çalışmasında ve kapalı uçlu sorularla veri toplama sürecinde 2021-2022 eğitim öğretim yılında Türkiye genelindeki okullarda görev yapan 29 okul yöneticisine ve 101 öğretmene ulaşılmıştır. Bunun yanında denetim süreciyle ilgili olarak 20 okul yöneticisi ve 20 öğretmenin görüşlerine başvurulmuştur. Verilerin analizinde içerik analizi ve betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırma sonucunda okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin denetim kavramıyla ilgili olarak en fazla kontrol metaforunu kullandıkları ve bu metaforların daha çok kontrol temasında toplandığı görülmüştür. Buna ek olarak okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin okullarda denetimi gerekli gördükleri ancak mevcut denetim uygulamalarını yeterince başarılı bulmadıkları tespit edilmiştir. Bunun yanında okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin daha çok göreve bağlı bir denetim sistemini tercih ettikleri ortaya konmuştur. Ayrıca okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin ideal bir denetim sistemiyle ilgili görüşleri incelendiğinde genel olarak denetimin içeriğine vurgu yaptıkları belirlenmiştir.

Keywords

denetim, okul yöneticileri, öğretmen, Türk eğitim sistemi.

References

• Ağaoğlu, S., & Ağaoğlu Y. S. (2020). Okul müdürlerinin okul denetim sorumlulukları. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(1), 219-226.
• Aküzüm, C. (2012). Türkiye’de ilköğretim okullarında eğitim denetimi (bir meta-sentez çalışması) (Tez No. 185441) [Doktora tezi, Fırat Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Altınok, V., Tezel, M., & Güngör, S. S. (2020). Okullarda denetimin gerekliliği üzerine öğretmen görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 225-253. https://doi.org/10.17152/gefad.649743
• Altun, B. (2014). Denetime eleştirel yaklaşım: öğretmen denetimi nasıl olmalı? (Tez No. 366606) [Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Altun, B., & Sarpkaya, R. (2017). Eğitim yönetiminde politik modeller. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 1-12.
• Altun, M., Şanlı, Ö., & Tan, Ç. (2015), Maarif müfettişlerinin, okul müdürlerinin denetmenlik görevleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 10(3), 79-96. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7913
• Argon, T. (2010). Okul müdürlerinin öğretmenleri değerlendirmelerine yönelik nitel bir çalışma. 2. Uluslararası Katılımlı Ulusal Eğitim Denetimi Kongresi, 23-25 Haziran, 554-566.
• Arslantaş, H. İ. (2007). İlköğretim denetmenlerinin mesleki yardım ve rehberlik rollerinin öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi (bir model önerisi). (Tez No. 210988) [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Aslanargun, E., & Göksoy, S. (2013). Öğretmen denetimini kim yapmalıdır? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Özel Sayı), 98-121.
• Aslanargun, E., & Tarku, E. (2014). Öğretmenlerin mesleki denetim ve rehberlik konusunda müfettişlerden beklentileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(3), 281-306.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş eğitim denetimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2008). Öğretimde denetim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balcı, S. (2012). Öğretmenlerin eğitim müfettişlerinin denetim stillerine ilişkin algıları ile güven düzeyleri arasındaki ilişki (Tez No. 323622) [Yüksek lisans tezi, Niğde Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Bayar, T. (2017). Maarif müfettişlerinin sınıflarda uyguladığı rehberlik ve denetim uygulamalarının kaldırılmasına ilişkin öğretmen okul müdürü ve maarif müfettişlerinin görüşleri (Tez No. 470966) [Yüksek lisans tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bayraktutan, İ. (2011). İlköğretim okul müdürlerinin denetim rolleri (Sivas ili örneği) (Tez No. 279548) [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bozkurt, E. (1995). İlköğretim okullarında ders denetimi uygulamalarının değerlendirilmesi (Tez No. 41489) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bozkurt, P. (2013). Denetim kavramı ve denetim anlayışındaki gelişmeler. Denetişim, (12), 56-62.
• Bozkuş, K., Gündüz, Y., & Aslan, H. (2015). Öğretmenlerin denetim ve rehberlik dışı bırakılmalarının olası sonuçları. VII. Uluslararası Eğitim Denetimi Kongresi, İzmir.
• Can, N. (2004). İlköğretim öğretmenlerinin denetim ve sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 161, 112-120.
• Can, E., & Gündüz, Y. (2019). Eğitimin denetimi uzmanlığı gerektirir mi? Milli Eğitim Dergisi, 48(221), 187-205.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni (Çev. Ed: S. B. Demir). Eğiten Kitap.
• Dağlı, A. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim müfettişlerinin ders denetimine ilişkin davranışları. Eğitim ve Bilimi, 25(118), 43-48.
• Demirtaş, Z., & Kahveci, G. (2015). Öğretmen adaylarının denetim, denetmen ve denetlenen kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (11), 23-58.
• Deniz, Ü., & Saylık, N. (2018). Okul müdürleri ve öğretmenlerin perspektifinden öğretimde denetim problemi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 67-80.
• Doğan, B., & Çetin, S. K. (2022). Çağdaş denetim kapsamında öğretmen adaylarının ders denetimleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 11(3), 70-82.
• Dönmez, B., & Demirtaş, Ç. (2018). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerine ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşleri (Adıyaman ili örneği). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 454-478.
• Erçetin, Ş. Ş. (1997). Milli Eğitim Bakanlığında teftiş hizmetlerinin yeniden düzenlenmesi. Eğitim ve Bilim, 21(104). Erdem, H. B. (2010). İlköğretim müfettişlerinin görevlerini yerine getirirken karşılaştığı sorunlar (Kahramanmaraş ili örneği) (Tez No. 257335) [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Hancock, R. D., & Algozzine, B. (2006). Doing case study research. Teachers College Press.
• İş, S. (2021). Okul müdürlerinin okul temelli denetim yaklaşımlarının öğretmen deneyimlerine dayalı olarak incelenmesi: bir karma yöntem çalışması (Tez No. 662789) [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kaplan, İ. (2016). Maarif müfettişlerinin sınıf/ders denetimi görevlerinden muaf tutulmalarına ilişkin görüşleri. Yaşadıkça Eğitim, 30(1), 43-60.
• Kasapçopur, A. (2007). Avrupa Birliği Ülkeleri’nde eğitim denetimi. http://tkb.meb.gov.tr/yayinlar/AB%20egitim.pdf adresinden 20 Ocak 2023 tarihinde alındı.
• Koçak, S., & Memişoğlu, S. P. (2020). Okul müdürlerinin denetiminin öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 806-819. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697229
• Koşar, S., & Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(3), 1232-1265.
• Köybaşı, F., Uğurlu, C. T., & Demir, D. (2017). Çağdaş eğitim denetimi modeli olarak okullarda farklılaştırılmış denetim uygulamalarına ilişkin bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 43-57.
• Landis, J, R., & Koch, G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174
• MEB. (2022a). Türk eğitim sisteminde teftişin tarihsel gelişimi. http://tkb.meb.gov.tr/www/turk-egitim-sisteminde-rehberlik-ve-denetimin-tarihsel-gelisimi/icerik/9 adresinden 15 Ağustos 2022 tarihinde alındı.
• MEB. (2022b). Millî Eğitim Bakanlığı Eğitim Müfettişleri Yönetmeliği. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/03/20220301-9.htm adresinden 18 Ağustos 2022 tarihinde alındı.
• MEB. (2022c). MEB'den eğitimde kalite için dev adım: eğitimde kalite güvence sistemi kuruldu. Erişim: http://meb.gov.tr/mebden-egitimde-kalite-icin-dev-adim-egitimde-kalite-guvence-sistemi-kuruldu/haber/25529/tr adresinden 19 Ağustos 2022 tarihinde alındı.
• MEB. (2023). Eğitim müfettiş yardımcılığı yarışma sınavı duyurusu. Erişim: https://tkb.meb.gov.tr/www/egitim-mufettis-yardimciligi-yarisma-sinaviduyurusu/ icerik/249 adresinden 20 Ocak 2023 tarihinde alındı.
• Memduhoğlu, H. B. (2009). Paydaşların gözüyle Türkiye’de eğitim denetimi sorunsalı. IV. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
• Memduhoğlu, H. B., Aydın, İ., Yılmaz, K., Güngör, S., & Oğuz, E. (2007). The process of supervision in the Turkish educational system: purpose, structure, operation. Asia Pacific Education Review, 8(1), 56-70.
• Memduhoğlu H. B., & Zengin M. (2012). Çağdaş eğitim denetimi modeli olarak öğretimsel denetimin Türk eğitim sisteminde uygulanabilirliği. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(1), 131-142.
• Memişoğlu, S. P. (2004). İlköğretim müfettişlerinin denetimsel davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 29(131), 30-39.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: a guide to design and implementation. Jossey Bass. Oktar, A. N. (2010). Eğitim denetimi sisteminin yasal dayanaklara göre değerlendirilmesi (Tez No. 253629) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Özan, B. M., & Özdemir, Y. T. (2010). Denetimin öğretmen üzerinde oluşturduğu psikolojik baskı. II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi, 23-25.
• Özmen, F., & Batmaz, C. (2004). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmen denetimindeki etkililikleri-cinsiyet ve yaş değişkenine göre öğretmen görüşleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed: M. Bütün & S. B. Demir). Pegem Akademi.
• Sabancı, A., & Günbayı, İ. (2004). İlköğretim denetmenlerinin görev alanlarının ve yüklerinin yeterlik alanları açısından değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 114-121.
• Sanal, R. (2002). Türkiye’de yönetsel denetim ve Devlet Denetleme Kurulu. TODAİE Yayınları. No: 314.
• Süzerler, S. N. (2017). Öğretmenlerde algılanan örgütsel destek ile eğitim denetmenlerine yönelik tutum arasındaki ilişki (Tez No. 458810) [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, T. (2005). İlköğretim düzeyinde ders denetimi ile ilgili yeterlilikler hakkında denetmen ve öğretmen görüşleri (Tez No. 188020) [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, S., Çek, F., & Zeytin, N. (2011). Eğitim müfettişlerinin mesleki memnuniyet ve memnuniyetsizlikleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 221-246.
• Şahin, S., Elçiçek, Z., & Tösten R. (2013). Türk eğitim sisteminde teftişin tarihsel gelişimi ve bu gelişim süreci içerisindeki sorunlar. International Journal of Social Science, 6(5), 1105-1126.
• Şener, M. (2011). Eğitim ve bakanlık müfettişlerinin teftiş uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi (Tez No. 308596) [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Tonbul, Y., & Baysülen, E. (2017). Ders denetimi ile ilgili yönetmelik değişikliğin maarif müfettişlerinin, okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1), 299-311. http://dx.doi.org/10.17051/io.2017.24494
• Tosun, A., & Ordu, A. (2020). Okul yöneticilerine göre değişen denetim uygulamaları: karşılaştırmalı bir analiz. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 303-320. https://doi.org/10.9779/pauefd.544220
• Uçar, R. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sınıflarındaki denetim uygulamalarına ilişkin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 82-96.
• Ünal, A., & Şentürk, R. (2011). İlköğretim okul müdürlerinin ders denetimi uygulamaları. 20. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, National Educational Sciences Congress Burdur.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çeviri Ed: M. Bütün & S. B. Demir). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Vaiz, O., Bahçelerli, N., & Yeşilada, A. (2019). Denetmen görev ve sorumlukları: Kıbrıs örneği. Folklor/Edebiyat, 25(97), 271-279. https://doi.org/10.22559/folklor.942
• Wiles, J., & Bondi, J. (1996). Supervision: a guide to practice. C.E. Merril.
• Yasan, T., & Karakuş, M. (2013). Denetmen ve öğretmen algılarına göre il eğitim denetmenlerinin yeterlikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 1-19.
• Yeşil, D., & Kış, A. (2015). Okul müdürlerinin ders denetimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3), 27-45.