BARRIER-FREE LIFE PRACTICES OF MUNICIPALITIES AND THE EXAMPLE OF KONYA METROPOLITAN MUNICIPALITY

Year 2024, Volume: 2 Issue: 3, 139 - 162, 31.12.2024

Hakkı Mümin Ay , Duygu İlkhan Söylemez

Abstract

Since humans have to live in society, they have certain social needs. People who engage in production activities within the capitalist economic system can earn an income. However, children, the elderly, those in need of care and disabled people cannot engage in any production. As a local extension of the social state concept, social municipality practices include benefiting from activities open to general consumption, in addition to in-kind and cash aid to disadvantaged segments of society. In this context, municipalities carry out activities for disabled people in different areas such as roads, sidewalks, public transportation vehicles, promotional and informative brochures, parks and green areas. In this study, the activities of Konya Metropolitan Municipality towards disabled people were examined.

Keywords

Barrier-free life, disadvantaged groups, social municipalism, Konya Metropolitan Municipality

BELEDİYELERİN ENGELSİZ YAŞAM UYGULAMALARI VE KONYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÖRNEĞİ

Abstract

İnsan toplum halinde yaşamak zorunda kaldığı için bir takım toplumsal ihtiyaçları oluşmaktadır. Kapitalist ekonomik sistem içerisinde üretim faaliyetlerinde bulunan kişiler bir gelire kavuşabilmektedirler. Ancak çocuklar, yaşlılar, bakıma muhtaç olanlar ve engelli kişiler herhangi bir üretimde bulunamamaktadırlar. Sosyal devlet kavramının yerel uzantısı olarak sosyal belediyecilik uygulamaları içinde, dezavantajlı toplum kesimlerine ayni ve nakti yardımların dışında, genel tüketime açık faaliyetlerden de yararlanmaları yer almaktadır. Bu bağlamda belediyeler yollar, kaldırımlar, toplu taşıma araçları, tanıtıcı ve bilgilendirici broşürler, park ve yeşil alanlar gibi farklı alanlarda engelli kişilere dönük faaliyetler yürütmektedirler. Bu çalışmada Konya Büyükşehir Belediyesi’nin engelli kişilere dönük faaliyetleri incelenmiştir.

Keywords

Engelsiz yaşam, dezavantajlı kesimler, sosyal belediyecilik, Konya Büyükşehir Belediyesi

References

• ABB (2024). Amaçlarımız. Ankara Büyükşehir Belediyesi Engelli Hizmetleri. 20.09.2024 tarihinde https://www.ankara.bel.tr/sosyal-hizmetler/engelli-hizmetleri adresinden alındı.
• Anayasa (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Kanun Numarası: 2709, Kabul Tarihi: 18/10/1982, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarih: 9/11/1982 Sayı: 17863.
• Arıkan, Ç. (2002). Sosyal Model Çerçevesinde Özürlülüğe Yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2(1), 11-25.
• Avrupa Komisyonu. (2020). AB'nin Engellilik ile İlgili Politikaları ve Mekanizmaları Raporu. 20.09.2024 tarihinde https://avrupaveengellilik.org adresinden alındı.
• Aybars, A. İ. (2023). AB Temel Haklar Müktesebatı Kapsamında Engelli Bireylerin Hakları. Türkiye ve AB Mali İşbirliği Temel Haklar.
• Aygen, M. (2014). Sosyal Belediyecilik Üzerine Bir İnceleme: Elazığ Belediyesi Örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi 1(1), 173-192.
• Azarkan, E. ve Benzer, E. (2018). Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin Haklarına Dair Sözleşme ve Türkiye’de Engelli Hakları. DÜHFD, 23(38), 3-29.
• Barr, N. (2012). Economics of the Welfare State. Oxford: Oxford University Press.
• BBB (2024). Engelli Hizmetleri. Bursa Büyükşehir Belediyesi. 20.09.2024 tarihinde https://www.bursa.bel.tr/hizmetler/engelli-hizmetleri-115 adresinden alındı.
• Belediye Kanunu (2005). Belediye Kanunu 21.03.2024 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf adresinden alındı.
• Bingöl, E.S. (2018). İngiltere Yerel Yönetimlerinde Sosyal Hizmet ve Sosyal Yardım. Ombusman Akademik, (8), Ocak-Haziran, 105-123.
• Büyükbayrak, B. (2020). Engelli Bireylerin İstihdamı Azalıyor. 21.03.2024 tarihinde https://www.dogrulukpayi.com/bulten/3-aralik-uluslararasi-engelliler-gunu adresinden alındı.
• Büyükşehir Belediyesi Kanunu. (2004). Kanun Numarası: 5216, Sayı:25531.
• CDC (2024). Disability and Health Overview. Disability and Health Promotion, National Center on Birth Defects and Developmental Disabilities, 21.03.2024 tarihinde https://www.cdc.gov/disability-and-health/about/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/ncbddd/disabilityandhealth/disability.html adresinden alındı.
• Council of Europa (1996). The European Social Charter. Strasbourg. 20.09.2024 tarihinde https://www.coe.int/en/web/european-social-charter adresinden alındı.
• Danış, D. (2020). Engelli Bakımı. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları No: 8423, Ankara: Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Doğrulukpayı (2017). Türkiye’de Engellilerin Yoksulluk ve İşsizlik Durumu. Bültenler, 17.03.2024 tarihinde https://www.dogrulukpayi.com/bulten/turkiye-de-engellilerin-yoksulluk-ve-issizlik-durumu adresinden alındı.
• Doğrulukpayı (2020). T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli Olmayan 62 Bin Kişiye Engelli Maaşı Ödedi mi? Doğruluk Kontrolleri, 17.10.2023 tarihinde https://www.dogrulukpayi.com/dogruluk-kontrolu/t-c-aile-calisma-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-nin-engelli-olmayan-62-bin-kisiye-engelli-maasi-odedigi-iddiasi adresinden alındı.
• Engelliler Hakkında Kanun (2005). Kanun Numarası: 5378, Sayı: 25868.
• Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (2008). Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ve Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. Kanun Numarası: 5825, Sayı: 27084.
• Equality Commission (2011). Disability Discrimination Law İn Northern Ireland - A Short Guide.
• Equality Commission for Northern Ireland. Belfast: Equality House 7-9 Shaftesbury Square.
• Equality Commission (2022). Encouraging the Participation of Disabled People in Public Life a Guide for Public Authorities. Northern Ireland.
• European Commission (2000). Towards a Barrier Free Europe for People with Disabilities. Brussels: Commission of The European Communities.
• European Commission (2010). European Disability Strategy 2010-2020. Employment, Social Affairs & Inclusion, A Renewed Commitment to a Barrier-Free Europe, Brussels.
• European Commission (2019). Turkey 2019 Report. Commission Staff Working Document, Brussels: 2019 Communication on EU Enlargement Policy.
• European Dıisability Forum (2023). Do you know your rights in the EU? 20.10.2023 tarihinde https://www.edf-feph.org/your-rights-in-the-eu/ adresinden alındı.
• Forsyth, R, Colver, A., S Alvanides, S., Woolley, M. ve Lowe, M. (2007). Participation Of Young Severely Disabled Children is İnfluenced By Their İntrinsic İmpairments And Environment. Dev Med Child Neurol, 49 (5): 345-349.
• Genç, Y. (2015). Engellilerin Sosyal Sorunları ve Beklentileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 15 (35/2), 65-92.
• Gleeson, B. (1999). Geographies of Disability. London: Routledge.
• Güler, Ç.U. ve Çakı, N. (2021). Büyükşehir Belediyelerinin Engellilere Yönelik Hizmetlerinin İçerik Analizi Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 19(1), 92-127.
• Gümüş, T. (2010). Sosyal Devlet Anlayışının Gelişimi ve Dönüşümü. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Hahn, H. (1986). Disability and the urban environment: A perspective on Los Angeles. Environment and Planning D Society and Space, (4), 273-288.
• Handbook Germany (2024). Engelli Bireyler. 20.09.2024 tarihinde https://handbookgermany.de/tr/disability adresinden alındı.
• Handy, S. L. ve Niemeier, D. A. (1997). Measuring accessibility: An exploration of issues and alternatives. Environment and Planning A: Economy and Space, 29(8), 1175-1194.
• HHS (2005). The Surgeon General's Call To Action To Improve the Health and Wellness of Persons with Disabilities. U.S. Department of Health and Human Services. US Department of Health and Human Services, Office of the Surgeon General. 20.09.2024 tarihinde https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK44667/ adresinden alındı.
• Ipsen, C., Hall, J. P. ve Lui, J. (2022). Editorial: Rural Disability And Community Participation. Frontiers in Rehabilitation Sciences 3. DOI: 10.3389/fresc.2022.1049578.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi (2023). Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi, İnsan Hakları Hukuku Bilgi Bankası.
• İZBB (2024). Engelli Vatandaşlarımıza Yönelik Yardımlar. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 20.09.2024 tarihinde https://www.izmir.bel.tr/tr/Projeler/engelli-vatandaslarimiza-yonelik-yardimlar/2766/4 adresinden alındı.
• Kanyılmaz Polat, E. (2020). Engelli Bireylerin Çalışma Yaşamında Karşılaştıkları Sorunlara Yönelik Nitel Bir Araştırma: Çanakkale Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 869-897.
• Karaca, C. ve Çam, Y. (2019). Türkiye’de Sosyal Devlet Anlayışının Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, (176), 72-97.
• KBB (2017a). Görme Engelliler İçin Fotoğrafçılık Kursu Açıldı. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/gorme-engelliler-icin-fotografcilik-kursu-acildi adresinden alındı.
• KBB (2017b). Konya'da Engelleri Kaldıran Yollar Yapılıyor. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konyada-engelleri-kaldiran-yollar-yapiliyor adresinden alındı.
• KBB (2019a). 2020-2024 Stratejik Planı. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi.
• KBB (2019b). Başkan Altay, Özel Öğrencilerle Fide Dikti. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/baskan-altay-ozel-ogrencilerle-fide-dikti adresinden alındı.
• KBB (2020a). Konya Büyükşehir'den Engelli Destek Merkezi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehirden-engelli-destek-merkezi adresinden alındı.
• KBB (2020b). Engelsiz Konya Mobil Uygulaması Kullanma Klavuzu. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi.
• KBB (2020c). Engelli Vatandaşlarımızın Elkartları Evlerine Ücretsiz Teslim Ediliyor. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/engelli-vatandaslarimizin-elkartlari-evlerine-ucretsiz-teslim-ediliyor adresinden alındı.
• KBB (2021a). KOMEK'ten Görme Engellilere Çevrimiçi Diksiyon Eğitimi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/komekten-gorme-engellilere-cevrimici-diksiyon-egitimi adresinden alındı.
• KBB (2021b). Özel Öğrenciler Hasat Sevinci Yaşadı. Haberler, Konya Büyükşehir Belediyesi, 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/ozel-ogrenciler-hasat-sevinci-yasadi adresinden alındı.
• KBB (2022a). Konya Büyükşehir Görme Engellilere Rafting Heyecanı Yaşattı. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir-gorme-engellilere-rafting-heyecani-yasatti adresinden alındı.
• KBB (2022b). Görme Engelli Gençler Kendi Yazdıkları Oyunu Sahneledi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/gorme-engelli-gencler-kendi-yazdiklari-oyunu-sahneledi adresinden alındı.
• KBB (2022c). Konya'daki Engelli Derneklerinin Üyeleri Engelliler Günü Programında Buluştu. Haberler, Konya Büyükşehir Belediyesi, https://www.konya.bel.tr/haber/konyadaki-engelli-derneklerinin-uyeleri-engelliler-gunu-programinda-bulustu (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• KBB (2023a). Engelsiz Konya Mobil Uygulaması. 21.10.2023 tarihinde https://www.konya.bel.tr/proje adresinden alındı.
• KBB (2023b). Konya Büyükşehir Özel Gençler ve Aileleri İçin Etkinlik Düzenledi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir-ozel-gencler-ve-aileleri-icin-etkinlik-duzenledi adresinden alındı.
• KBB (2023c). Konya Büyükşehir’den Engelliler İçin “Uçurtma Şenliği. Haberler, Konya Büyükşehir Belediyesi, 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehirden-engelliler-icin-ucurtma-senligi adresinden alındı.
• KBB (2023d). Konya Büyükşehir’den Engelliler İçin Şehir Turu ve Tiyatro Etkinliği. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehirden-engelliler-icin-sehir-turu-ve-tiyatro-etkinligi adresinden alındı.
• KBB (2023e). Konya Büyükşehir’den Görme Engelliler İçin Doğa Yürüyüşü Etkinliği. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehirden-gorme-engelliler-icin-doga-yuruyusu- etkinligi adresinden alındı.
• KBB (2023f). Konya Büyükşehir'den, Otobüs Şoförlerine Engellileri Daha İyi Anlamaları İçin Farkındalık ve Empati Eğitimi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir- otobus-soforlerine-engellileri-daha-iyi-anlamalari-icin-farkindalik-ve-empati-egitimi-veriyor adresinden alındı.
• KBB (2023g). Konya'daki Özel Bireyler Engelliler Günü’nde Buluştu. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konyadaki-ozel-bireyler-engelliler-gununde-bulustu adresinden alındı.
• KBB (2024a). 2023 Yılı Faaliyet Raporu .Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi.
• KBB (2024b). Engelsiz Konya Mobil Uygulaması. Proje Detayı, Konya Büyükşehir Belediyesi, 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/proje/engelsiz-konya-mobil-uygulamasi adresinden alındı.
• KBB (2024c). Konya Büyükşehir Özel Çocuklar İçin Baba-Oğul Kampı Düzenledi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir-ozel-cocuklar-icin-baba-ogul-kampi-duzenledi adresinden alındı.
• KBB (2024d). Görme Engelliler Konya Büyükşehir’in Destekleriyle Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50. Yıl Programlarına Katıldı. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konyadaki-gorme-engelliler-kibris-baris-harekatinin-50-yil-donumunde-kktcde-pedal-cevirdi adresinden alındı.
• KBB (2024e). Konya Büyükşehir’den Özel Gençler Bando Takımı Üyelerinin Annelerine Etkinlik. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehirden-ozel-gencler-bando-takimi-uyelerinin-annelerine-etkinlik adresinden alındı.
• KBB (2024f). Özel Öğrencilerimiz Özel Genç Komek Yaz Okulu’nda Yeteneklerini Keşfediyor. 20.09.2024 tarihinde, https://www.konya.bel.tr/haber/baskan-altay-ozel-ogrencilerimiz-ozel-genc-komek-yaz-okulunda-yeteneklerini-kesfediyor adresinden alındı.
• KBB (2024f). En Özel KOMEK’lilerden Coşkulu Dönem Sonu Programı. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/en-ozel-komeklilerden-coskulu-donem-sonu-programi adresinden alındı.
• KBB (2024g). Konya Büyükşehir Engelli Kızlar ve Anneleri İçin Anne-Kız Kampı Düzenledi. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir-engelli-kizlar-ve-anneleri-icin-anne-kiz-kampi-duzenledi adresinden alındı.
• KBB (2024h). Konya’daki Dezavantajlı Gruplar ve Aileleri İftarda Buluştu. Haberler, Konya Büyükşehir Belediyesi 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konyadaki-dezavantajli-gruplar-ve-aileleri-iftarda-bulustu adresinden alındı.
• KBB (2024i). Konya Büyükşehir Engelsiz Kent Konya Erişilebilirlik Master Planı Projesini Tanıttı. 20.09.2024 tarihinde https://www.konya.bel.tr/haber/konya-buyuksehir-engelsiz-kent-konya-erisilebilirlik-master-plani-projesini-tanitti adresinden alındı.
• Kültür A.Ş. (2024). Konya Büyükşehir’den Engelliler İçin Şehir Turu ve Tiyatro Etkinliği. 20.09.2024 tarihinde https://konyakultur.com/konya-buyuksehirden-engelliler-icin-sehir-turu-ve-/ adresinden alındı.
• KCBB (2024). Ağır Engelli Nakdi Destek Programı. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. 20.09.2024 tarihinde https://www.kocaeli.bel.tr/hizmet/agir-engelli-nakdi-destek-programi-181.html adresinden alındı.
• Kesgin B. (2014). Engellilere Yönelik Yerel Sosyal Politikalar. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 23(4). 1-15.
• Kurt, H. İ. (2015). Yerel Yönetimler ve Engellilere Yönelik Hizmetler. M. Ökmen (Ed.), Yerel Yönetimlerde Güncel Gelişmeler içinde (413-434). Bursa: Ekin Kitabevi.
• Küçükali A. (2014). Engellilere Uygulanan Sosyal Politikaların Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1) 59-86.
• Lawson, A. (2009). Engellilerin Haklarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Genel Bir Bakış ve Taraf Devletlerin Yükümlülükleri. Ankara: Türk Hukukunda Engelliler ve Engelli Haklarına İlişkin Birleşmiş Milletler Sözleşmesi Sempozyumu.
• Lecerf, M. (2020). Employment And Disability İn The European Union. Briefing, EPRS | European Parliamentary Research Service, 651.932.
• MEB (2013). Hasta ve Yaşlı Hizmetleri Engelli Bakım Hizmetleri. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB (2011). Aile ve Tüketici Hizmetleri Engelli Bireylerde Temel İhtiyaçlar. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Okur, N. ve Erdugan, F. E. (2010). Sosyal Haklar ve Özürlüler: Özürlülük Modelleri Bağlamında Tarihsel Bir Değerlendirme. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu.
• Oral, A. (2023). Dünya Engellilik Raporu: Türkiye’de Engellilik İle İlgili Konuların Analizi Ve Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon Tıp Uzmanlığının Katkıları. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Derneği. 21.03.2024 tarihinde https://www.tftr.org.tr/uploads/dunya_engellilik_raporu.pdf adresinden alındı.
• Orhan, S. (2015). Türkiye’de Engellilerin Bilinç Düzeyi: Engellilere Sunulan İstihdam Hakları Üzerinden Bir Araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 73- 98.
• Özateş Gelmez, Ö. S. (2018). Engelliliğe İlişkin Varsayımların Keşfi: “Görmezden Gelme” ya da “Normal Dışı Görme”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(5), 192- 200.
• ÖİB (2005). Yerel Yönetimler ve Özürlüler. II. Özürlüler Şurası Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Ankara: Nurol Yayıncılık.
• Öztabak, M.Ü. (2017). Engelli Bireylerin Yaşamdan Beklentilerinin İncelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (9) 354-375.
• Öztürk, M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği. İstanbul: MÜSİAD Cep Kitapları.
• Pektaş E.K. (2010). Türkiye’de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları ve Temel Sorunları. Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1), 5-22.
• Resmi Gazete (2013). Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Sayı: 28636.
• Roult, R. (2017). Leisure for People with Disabilities in Rural Quebec. Societies 2017, 7(3), 22.
• SBB (2024). Engelsiz Hizmetlerimiz. Samsun Büyükşehir Belediyesi. 20.09.2024 tarihinde https://samsun.bel.tr/icerik/engelsiz-hizmetlerimiz adresinden alındı.
• Şemşit S., Uçar A. ve Yüksel M.A. (2016). Avrupa Birliği Politikaları Perspektifinden Türkiye’de Belediyelerin Sunduğu Engelli Hizmetleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICEBSS Özel Sayısı, 205-223.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2023a). Bakıma Muhtaç Engellilerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik. Ankara: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2023b). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. Temmuz 2023, Ankara: Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2011). Dünya Engellilik Raporu. Ankara: Anıl Group Matbaa.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2008). Özürlüler Kanunu ve İlgili Mevzuat (3. Baskı). Ankara: T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2011). 2010 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara.
• Tokol, A., (2018). Engellilere Yönelik Sosyal Politikalar. Aysen Tokol ve Yusuf Alper (Ed.), Sosyal Politika içinde. Bursa: Dora Yayınları.
• TÜİK (2023). Haber Bülteni. Sosyal Koruma İstatistikleri 2021. 16.09.2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2022-49675 adresinden alındı.
• UN (2022). Disability Inclusion Strategy. United Nations, 13.03.2024 tarihinde https://www.un.org/en/content/disabilitystrategy/ adresinden alındı.
• UN. (2018). The United Nations and Disability: 70 Years of the Work Towards a More Inclusıve World 70 Years. Of The Work Towards A More Inclusive World. New York: Division for Social Policy and Development United Nations Department of Economic and Socıal Affairs
• WHO (1980). Internetional Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps. Geneva.
• WHO (2011). World Report on Disability. Geneva: World Health Organization. 13.03.2024 tarihinde https://www.refworld.org/pdfid/50854a322.pdf adresinden alındı.
• WHO (2023a). Disability. 7 Mart 2023, 13.03.2024 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health adresinden alındı.
• WHO (2023b). Disability. 13.10.2023 tarihinde https://www.who.int/health-topics/disability#tab=tab_1 adresinden alındı.
• Yılmaz, M. (2024). Engellilerin Kamu Hizmetlerine Erişim Düzeylerinin ve Bunu Etkileyen Faktörlerin Antalya İli Kırsal ve Kentsel Alanda Karşılaştırmalı Olarak Belirlenmesi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Zahra, A.C; Callus, A.M. ve Gauci, V. (2016). European Semester 2015/2016 Country Fiche on Disability, European Commission.