NİSÂ SÛRESİNDE KADININ BEŞERÎ, SOSYAL VE HUKUKÎ STATÜSÜ

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 16, 15.09.2014

Necdet Çağıl

Öz

Kur’an’ın, eski Arap pagan kültürünün yanı sıra Eski Roma Hukuku’nun cari olduğu dönemden
günümüze dek Batı dünyasının mevcut sosyal ve hukuksal değerlerine kıyasla kadın haklarına ilişkin
son derece yapıcı ve iyileştirici katkılar sağladığı bir realitedir. Yine Kur’an huzurlu bir aile ortamının
teşekkülü ve malî kazanç ve tasarrufun dokunulmazlığı adına olumlu, radikal çözümler getirmiştir.
Nisâ Suresi’nde daha önce putperest Arap toplumunda mahrumiyet yaşamış kadının haklarına ilişkin
beyanname niteliği taşıyan ayetler mevcuttur. Bu yüzden biz çalışmamızda Nisâ Suresi ile sınırlı
kalacak şekilde, Kur’an’ın kadının sosyal ve hukukî statüsüyle ilgili sunmuş olduğu pek çok iyileştirme
çabalarından birkaçını gündeme getirmeyi amaçladık. Zaten sureye bu ismin veriliş nedeni geniş
biçimde kadın haklarından bahsediyor olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Nisâ Suresi, Kadın, Aile, Hukuk, Miras.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh eş-Şeybânî, el-Musned, Dâru Sâdır, Beyrut, ts. Aktan, Hamza, “Miras”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2005, XXX, 143.
• ______, Mukayeseli İslâm Miras Hukuku, İşaret Yayınları, İstanbul 1991.
• Aydın, Mehmet Akif, “Aile”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1989, II, 196-200.
• Bewer, Julius August, The Literature of The Old Testament, Columbia University Press, New York 1957.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Matbaatu’l-‘Âmira, İstanbul 1885.
• Bikâî, Burhanuddîn İbrâhîm, Nazmu’d-Durar fî Tenâsubi’l-Ây ve’s-Suver, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 19 Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmi‘u’s-Sahîh, Matbaatu’l-‘Âmira, İstanbul 1897.
• Cassâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî, Ahkâmu’l-Kur’ân, Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, İstanbul 1916.
• Çağıl, Necdet, “İslâm Öncesi Mekke Toplumunda Kadın”, Sempozyum, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Tefsir Anabilim Dalı Başkanlığı, 1-3 Temmuz 2011 İstanbul, Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu, s. 200-201.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh, es-Sunen, Dâru İhyâi’s-Sunneti’n-Nebeviyye, y.y., ts. Döndüren, Hamdi, “Ashâbü’l-Ferâiz”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1991, III, 467-468.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî, es-Sunen, Beyrut 1988.
• Ebû Ubeyde, Ma‘mer b.el-Musennâ, Mecâzu’l-Kur’ân, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut 1981. 78 Bk. Mevsılî, V, 94.
• Friedman, Richard Elliott, Kitabı Mukaddes’i Kim Yazdı?, çev. Muhammet Tarakçı, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2004.
• Halîl b. Ahmed el-Ferâhîdî, Kitâbu’l-‘Ayn, Muessesetu’l-A‘lemî, Beyrut 1988.
• Harman, Ömer Faruk- Aydın, M. Akif, “Kadın”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2001, XXIV, 82-94.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Dâru Suhnûn, Tunus 1997.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdulhak, el-Muharraru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz, Dâru’l-Kutubi’l‘İlmiyye, Beyrut 2001.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl, Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut 1969.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd, es-Sunen, Kahire 1952.
• İbn Melek, Abdullatît b. Firişte, Şerhu’l-Menâr fi’l-Usûl, Basın Ofset, İstanbul 1965.
• İbn Mucâhid, Ebû Bekr Ahmed, Kitâbu’s-Seb‘a fi’l-Kırâât, Dâru’l-Ma‘ârif, Kahire, ts. İbnu’l-‘Arabî, Ebû Bekr Muhammed, Ahkâmu’l-Kur’ân, Îsâ el-Bâbî, Mısır 1967.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân, Zâdu’l-Mesîr fî ‘İlmi’t-Tefsîr, el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1964.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsuddîn Muhammed, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-‘Aşr, Mektebe-i Hancî, Mısır, ts. Karaman, Hayrettin, “Asabe”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 1991, III, 452-453.
• Komisyon, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2007.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed, el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru’l-Kâtibi’l-‘Arabî, Mısır 1967
• Mâverdî, Alî b. Muhammed, en-Nuket ve’l-‘Uyûn, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 1992.
• Merâğî, Ahmet Mustafa, Tefsîru’l-Merâğî, Matbaatu Mustafâ el-Bâbî, Mısır 1969.
• Mevsılî, Abdullah b. Muhammed, el-İhtiyâr li Ta‘lîli’l-Muhtâr, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, İstanbul 1951.
• Muhammed Reşit Rıza, Tefsîru’l-Menâr, Dâru’l-Menâr, Mısır 1954.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn b. Haccâc, es-Sahîh, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-‘Arabiyye, Mısır 1955.
• Nahhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed, İ‘râbu’l-Kur’ân, Âlemu’l-Kutub, Beyrut 1988.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer, et-Tefsîru’l-Kebîr, el-Matbaatu’l-Behiyye, Mısır 1938.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed, el-Keşf ve’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân (Tefsîru’s-Sa‘lebî), Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut 2004.
• Sıddîk Hasan Han, Fethu’l-Beyân fî Makâsıdı’l-Kur’ân, Ummu’l-Kurâ, Mısır, ts. Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân, Tefsîru’l-Celâleyn, Teknik Ofset, İstanbul 1972.
• Tabâtabâî, Muhammed Huseyn, el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut 1973.
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli’l-Kur’ân, Matbaatu Mustafâ el-Bâbî, Beyrut 1992. Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, el-Câmi‘u’s-Sahîh, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, Mısır, ts.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen Alî b. Ahmed, Esbâbu’n-Nuzûl, Muessesetu’l-Halebî, Kahire 1968.
• Wach, Joachim, Din Sosyolojisi, Erciyes Üniversitesi, çev. Ünver Günay, Kayseri 1990.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm, Ma‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbuh, Âlemu’l-Kutub, Beyrut 1988.
• Zemahşerî, Cârullâh Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf ‘an Hakâikı’t-Te’vîl, Matbaatu Mustafâ el-Bâbî, Mısır 19