Artuklular Döneminde Ortadoğu'daki Dengeler Arasındaki Mücadelede Kudüs'ün önemi

Year 2020, Volume: 20 Issue: 3, 473 - 486, 31.12.2020

Metin Şerifoğlu

https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.809664

Abstract

Kudüs şehri, dünyanın başka hiçbir şehrinde bir arada bulamayacağınız bir dizi özellik ile Orta Doğu bölgesindeki dini, politik ve stratejik önemi ile ayırt edilir. Bir yandan, tüm Yahudi, Hıristiyan ve İslam dinlerinin gözünde kutsal bir şehir, Öte yandan, tüm bölgesel ve uluslararası güçleri Ortadoğu ve dünyadaki dengelerdeki stratejik, dini, tarihi ve önemi için cezbeden bir şehirdir. Dolayısıyla bu şehir dinlerin çeşitliliği ve çağlar boyunca bir arada yaşamaları için bir alan iken, Aynı zamanda, farklı bölgesel ve uluslararası güçler arasında uzun bir mücadelenin merkezinde olmuştur. Bu güçlerin her biri Ortadoğu'nun stratejik ve kültürel derinliğini kontrol etmek için Kudüs'e hükmetmeye çalışıyordu. Halife Ömer ibn el Hattab döneminde Müslümanlar tarafından fethedildiğinden beri Kudüs yeni bir tarihi kavşağa girmiştir. Bir yandan, çeşitli Haçlı Seferleri sırasında Müslümanlar ve Hıristiyanlar arasında uzun bir mücadele sahnesi haline geldi. Öte yandan, Selçuklular ile Fatımîler arasında olduğu gibi, bölgede mevcut olan İslami güçler arasındaki mücadelenin konusu olmuştur. Kudüs ile ilgili çatışmalar, özellikle Selçuklular ve Artuklular döneminde çok yoğun olmuştur. Bu dönemin hem bölge hem de Kudüs tarihinde yeni bir dönüşü temsil ettiği ve daha sonraki aşamada Kudüs'ün içinde ve dışında en büyük etkiye sahip olacak yeni dengeler ortaya çıktı. Bu nedenle, bu araştırmada, özellikle Selçuklular döneminde Kudüs valisi olan Artuk bey döneminde, Kudüs tarihinde önemli bir rol oynayan Artukluların hükümdarlığı sırasında Kudüs'ün öneminin analitik bir okumasını sağlamaya çalışacağız. Nitekim, Artuk bey Kudüs şehri içindeki gizlenen tüm güçlerden korumada ve Orta Doğu bölgesindeki çatışmanın doğasında da önemli bir rol oynamıştır. Bu konuyu üç ana alanda ele alacağız: 1- Orta Doğu Bölgesinde Artukluların Ortaya Çıkışı ve Denge Haritasına Etkileri. 2- Artukluların Kudüs ile İlişkisi ve Gelişmeleri. 3- Kudüs ve Haçlı Seferleri'nde Artukluların Rolü.

Keywords

Kudüs, Artuklular, Dengeler, Haçlılar, Ortadoğu

Supporting Institution

mardin artuklu üniversitesi

Thanks

çok teşekkür ederim

أهمية بيت المقدس في ميزان الصراع بين التوازنات في منطقة "الشرق الأوسط" خلال عهد الأراتقة

Abstract

تتميز مدينة القدس من حيث أهميتها الدينية والسياسية والاستراتيجية في منطقة الشرق الأوسط بجملة من الخصائص التي لا يمكن أن تجدها مجتمعة في أي مدينة أخرى من مدن العالم . فهي من ناحية مدينة مقدسة في نظر كل الديانات السماوية اليهودية والمسيحية والإسلامية، وهي من ناحية أخرى مدينة تغري كل القوى الإقليمية والدولية لأهميتها الاستراتيجية في طبيعة التوازنات في منطقة الشرق الأوسط والعالم، وكذلك لعمقها الديني والتاريخي والحضاري. لذلك ظلت هذه المدينة فضاء لتنوع الأديان وتعايشها مع بعضها البعض عبر العصور، وفي نفس الوقت كانت محورا لصراع طويل بين قوى إقليمية ودولية مختلفة، تحاول كل واحدة منها الهيمنة عليها حتى تتحكم في العمق الاستراتيجي والحضاري لمنطقة الشرق الأوسط. فمنذ أن تم فتحها من قبل المسلمين في عهد الخليفة عمر بن الخطاب دخلت القدس في منعطف تاريخي جديد، جعلها من ناحية مسرحا لصراع طويل بين المسلمين والمسيحيين خلال الحروب الصليبية المختلفة، ومن ناحية ثانية كانت محلا لصراع بين القوى الإسلامية الموجودة في المنطقة مثلما هو الحال في الصراع بين السلاجقة والفاطميين. وقد ازدادت حدة الصراع على بيت المقدس بشكل خاص في عهد السلاجقة والأراتقة ، حيث مثلت هذه الحقبة منعطفا جديدا في تاريخ المنطقة وبيت المقدس على حد سواء، وظهرت توازنات جديدة، سيكون لها الأثر الأكبر في المرحلة اللاحقة على داخل القدس وخارجها. لذلك سنحاول في هذا البحث تقديم قراءة تحليلية لأهمية القدس في عهد الأراتقة الذين لعبوا دورا بارزا في تاريخ القدس، لاسيما في عهد القائد أرتق الذي كان واليا على القدس في عهد السلاجقة ، وكان له الدور البارز في حماية هذه المدينة من كل القوى المتربصة بها، كما كان له دور مهم في طبيعة الصراع في منطقة الشرق الأوسط. وسنتناول هذه الموضوع في ثلاثة محاور رئيسية: 1) ظهور الأراتقة وتأثيرهم على خريطة التوازنات بمنطقة الشرق الأوسط. 2) علاقة الأراتقة ببيت المقدس وتطوراتها. 3) القدس ودور الأراتقة في الحروب الصليبية.

Keywords

القدس, الأراتقة, الشرق الأوسط, التوازنات, الصليبيون

The importance of Bayt al-Maqdis in the balance of Powers in Conflicts during the Artuqid period in the “Middle East”

Abstract

The city of Jerusalem is distinguished in terms of its religious, political and strategic importance in the “Middle East” region by a number of characteristics that are unable to be found in any other city. On the one hand, it is a sacred city in the eyes of all monotheistic religions. On the other hand, it is a city that tempts all regional and international powers due to its strategic importance in the balance of powers in the Middle East and the world, as well as for its religious, historical and cultural depth. Therefore, this city has remained a space known for its diversity of religions and their coexistence with each other over the ages, yet at the same time it is the focus of a long struggle between different regional and international powers, each attempting to dominate it to control the strategic and cultural depth of the Middle East region. The intensity of the conflict over Jerusalem increased in particular during the Seljuk and Artuqid era, as this era represented a new turning point in the history of the region and Jerusalem alike. New balances emerged, which had a great impact on the next phase of the development of Jerusalem both internally and in its relationships with outside powers. Therefore, we will try in this paper to provide an analytical reading of the importance of Bayt al-Maqdis during the era of the Artuqids as they played a prominent role in the history of the Holy City. There will be a special focus on the reign of Commander Artuq Bey, the governor of Jerusalem during the Seljuk era that had a prominent role in protecting this city and the wider region from forces that posed a risk to it. This paper will address this topic on three main axes: 1- The emergence of Artuqids and their influence on the map of equilibria in the “Middle East” region. 2- The relationship of the Artuqids with the Holy City and its developments. 3- Jerusalem and the role of the Artuqids in the Crusades.

Keywords

Jerusalem, Artuqids, Balances, Crusaders, Middle East

References

• Ibn al-Qalanisi, Abu Yala H. (1908). Zail Tarikh Dimashq. Beirut: Matba’at al-Aba’ al-Yasu’iyin.
• Ibn Khalikan, A. M. I. (1310AH). Wafayat al-Ayan wa-Anba’ Abna’ al-Zaman. Cairo: al-Matba al-Maymaniyah.
• Ibn Khaldoun, A. (1936). Diwan al-Mubtada’ wal-Khabar fi Tarikh al-Arab wal-Barbar wa-man Asarahum min Zawi al-Sha’in al-Akbar. Cairo: Matbat al-Nahda.
• Ibn al-Athir, A. M. (1987). Al-Kamil fi al-Tarikh. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah.
• Khalil, Imad al-Din (1980). Al-Imarat al-Artuqiyah fi al-Jazeera wal-Sham. Beirut: Mu’asasat al-Risalah.
• Ibn al-Adim, Kamal al-Din (1996). Zubdat al-Halab min Tarikh Halab. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah.