Sanayileşme-Enerji Tüketimi ve Büyümenin Co2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi: Türkiye için ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 51 - 64, 30.09.2023

Burcu Karaca , Ali Çımat

Öz

Günümüzde çevre kirliliği tüm dünyada olumsuz etkiler yaratmaktadır. Özellikle sanayileşme ve enerji tüketimindeki artış karbon emisyonunun yani hava kirliliğinin artmasına neden olmaktadır. Bir ülkede sanayileşmenin fazla olması o ülkenin sosyo-ekonomik bakımdan iyi olduğunu gösterse de çevresel açıdan olumsuz sonuçlar vermektedir. Çalışmada Türkiye’de CO2 emisyonu (kişi başına metrik ton) üzerinde , kişi başı enerji tüketimi (kg Petrol Eşdeğeri), sanayileşme ve kişi başı gayri safi yurt içi hasıla değişkenlerinin etkisi olup olmadığını 1960-2015 dönemine ait yıllık verileri kullanılarak ARDL Sınır Testi yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Elde edilen ARDL sınır testi analiz sonucuna göre uzun dönemde değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki tespit edilmiştir. Sanayileşme ve enerji tüketimi değişkenlerinin pozitif işaretli ve istatistiksel açıdan anlamlı olduğuna ulaşılmıştır. Yani uzun dönemde sanayileşme ve enerji tüketiminin karbondioksit emisyonunu artırarak çevresel kaliteyi olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.. Kişi başına gdp değişkeni teorik olarak beklentileri karşılamasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Sonuç olarak kişi başı gdp artışı CO2 emisyonunu azalttığı gösterirken, kişi başı enerji tüketimi ve sanayileşme değişkenlerinin artışı CO2 emisyonunun artmasına etki ederek çevresel bozulmalara ve temiz havanın azalmasını neden olmaktadır. Elde edilen sonuç doğrultusunda sanayileşmenin olumlu etkilerinden faydalanırken çevrenin olumsuz etkilenmemesi için gerekli olan çevre ile dost politikaların desteklenmesi ve mevcut olanların tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir. Enerji verimliliği artırıcı uygulamalar faaliyete geçirilmeli ve üretim sürecinde fosil yakıt kullanılması yerine temiz üretim tekniklerine geçilmelidir. Atıkları üretime tekrar dahil ederek yeniden kullanılması sağlanmalıdır. Kalite seviyesi yüksek maliyeti düşük sanayileşmeye yönlendirecek politikalar faaliyete geçirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

CO2 emisyonu, Sanayileşme, Enerji Tüketimi, GDP, ARDL Sınır Testi Analizi

The Effect Of Industrialization-Energy Consumption And Growth On Co2 Emissions: ARDL Boundstesting Approach For Turkey

Öz

Today, environmental pollution creates negative effects all over the world. Especially industrialization and the increase in energy consumption cause an increase in carbon emissions. Although industrialization in a country shows that that country is economically good, it gives negative results in terms of environment. In this study, it has been investigated whether the variables of energy consumption per capita (kg Oil Equivalent), industrialization and gross domestic product per capita have an effect on carbon (CO2) emissions (metric tons per capita) in Turkey. In this direction, the annual results of the variables for the period 1960-2015 were handled and analyzed with the ARDL Bounds Test approach. According to the results of the analysis, a long-term relationship was determined between the variables. It was concluded that the variables of industrialization and energy consumption were positive and statistically significant. In other words, in the long term, industrialization and energy consumption affect the increase in carbon emissions and negatively affect environmental quality. The relationship between the per capita income variable and the carbon emission variable was found to be negative and statistically insignificant. In other words, per capita income has a positive effect on carbon emissions in the long run. The fact that some countries have higher per capita incomes than other countries allows them to invest in green resources, use efficient transportation systems and adopt environmentally friendly policies. Thus, high-income countries have lower carbon emissions. On the other hand, low carbon emissions can be achieved in countries with low income levels. This is because these countries have lower levels of energy consumption and production activities. Therefore, it would be more accurate to consider the relationship between the two variables as complex and multifaceted. As a result, according to the results of the analysis, it is seen that the increase in gross domestic product per capita reduces carbon emissions, while per capita energy consumption and industrialization variables increase carbon emissions, causing environmental deterioration and a decrease in clean air. In line with the result obtained, while benefiting from the positive effects of industrialization, it is necessary to support environmentally friendly policies and review the existing ones in order not to adversely affect the environment. Energy efficiency-enhancing practices should be implemented, and clean production techniques should be adopted instead of fossil fuels in the production process. Waste should be recycled and reused. Policies that will ensure quality and low-cost industrialization should be implemented.

Anahtar Kelimeler

CO2 emission, Industrialization, Energy Consumption, GDP, ARDL Boundary Test Analysis

Kaynakça

• Albayrak, E. N. ve Gökçe, A. (2015). Ekonomik Büyüme ve Çevresel Kirlilik İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye Örneği, Social Sciences Research Journal, 4(2), ss. 279-301.
• Aytun, C. Akın, C. S. Ve Algan, N. (2017). Gelişen Ülkelerde Çevresel Bozulma, Gelir Ve Enerji Tüketimi İlişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), ss. 1-11.
• Başar, S. ve Temurlenk, M. S. (2007). Çevreye Uyarlanmış Kuznets Eğrisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1). ss.1-12.
• Canpolat, E. ve Fendoğlu, E. (2018). Hava Kirliliği İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analiz, UİİİD-IJEAS, (18. EYİ Özel Sayısı), ss.309-324.
• Çağlar, A. E. ve Mert, M. (2017). Türkiye'de Çevresel Kuznets Hipotezi ve Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Karbon Salımı Üzerine Etkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yaklaşımı. Yönetim Ve Ekonomi, 24(1), ss. 21-38.
• Çetin, M. ve Ecevit, E. (2015). Urbanization, Energy Consumption and CO2 Emissions in Sub-Saharan Countries: A Panel Cointegration and Causality Analysis. Journal of Economics and Development Studies, 3(2), 66-76.
• Çınar, S. (2011). Gelir ve CO2 Emisyonu İlişkisi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,2, ss. 71-83.
• Haggar, M.H., “Greenhouse Gas Emissions, Energy Consumption and Economic Growth: A Panel Cointegration Analysis from Canadian Industrial Sector Perspective”, Energy Economics, 2012, 34, pp. 358-364,
• Çelikay, Ferdi (2017). Milli Gelirin Vergi Yükü Üzerindeki Etkileri: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ile Türkiye Üzerine Bir İnceleme (1924-2014), Sosyoekonomi, Cilt: 25, Sayı: 32, ss. 169-188
• Çoban, O. ve Şahbaz Kılınç, N. (2015). Yenilenebilir Enerji Tüketimi Ve Karbon Emisyonu İlişkisi: Tr ÖrneğiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, ss.195-208.
• Dam, M. M. Karakaya, E. Ve Bulut, Ş. (2013). Çevresel Kuznets Eğrisi Ve Türkiye: Ampirik Bir Analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 85-95.
• Erataş, F. ve Uysal, D. (2016). Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımının “Brıct” Ülkeleri Kapsamında Değerlendirilmesi, İktisat Fakültesi Mecmuası, 64, ss. 1-25.
• Gujarati, D.N. (1999) . Temel Ekonometri, (Çev.) ŞENESEN, Ü., ve ŞENESEN,G., Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Güzel, F. (2020). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye Ekonomisinde Geçerliliğinin Ampirik Analizi. International Journal of Economic and Administrative Studies, (30), ss. 59-76.
• Nakıpoğlu Özsoy, F. (2021), Turizm Sektörü ve Çevre Kirliliği Arasındaki İlişkinin Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi Çerçevesinde İncelenmesi, Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), ss. 1-19.
• Kangallı Uyar, S. G. ve Karahan, Z.B. (2020). Genişletilmiş Çevresel Kuznets Eğrisi Modelinde İçsellik Problemi: Panel Kantil Araç Değişken Yaklaşımı Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(3), ss. 773-804.
• Keskingöz, H. ve Karamelikli, H. (2015). Dış Ticaret-Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyümenin Co2 Emisyonu Üzerine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, ss. 7-17.
• Kılıç, A. ve Akalın, G. Türkiye’de Çevre ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 : 2, ss. (49-60).
• Kılıç, C. Kurt, Ü. Ve Balan, F. (2020). Kentleşme Ve Sanayileşmenin CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 18 (2); 182-196.
• Kocak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2( 3), ss.62-73.
• Lebe, F. (2016). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi: Türkiye İçin Eşbütünleşme Ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17 (2), ss. 177-194.
• Liu, X. ve Bae, J. (2018). Urbanization and industrialization impact of CO2 emissions in China. Journal of Cleaner Production, 172, ss. 178-186.
• Özpolat, A. ve F. Nakıpoğlu-Özsoy (2022), “The Effect of Technological Innovations on Environmental Quality in Selected OECD Countries”, Sosyoekonomi, 30(51), 11-31.
• Öztürk, Z. & Öz, D. (2016). The Relationship between Energy Consumption, Income, Foreign Direct Investment, and CO2 Emissions: The Case of Turkey. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 269-288.
• Pesaran, M. Hashem, Shin ve Yongcheol.,Smith, Richard. J. (2001), “Bounds testing approaches to the analysis of level relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
• Saatçi, M. ve Dumrul, Y. (2012). Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, ss.65-86.
• Sancar, O. ve Bostancı, S. H. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecinde Karbon Emisyonu Üzerine Bir Tartışma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ss. 269-292.
• Seker, F. ve Çetin, M. (2015). Düşük Karbonlu Yeşil Büyüme Ve Karbondioksit Salınımının Temel Belirleyicileri: Türkiye Uygulaması. Balkan Sosyal Bilimler Dergisİ, 4(8), ss. 22-41.
• Sevüktekin M. ve Çınar M., Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Ezgi Matbaacılık, 4.Baskı, Bursa, 2014.
• Shahbaz, Muhammad ve Lean, Hooi Hooi (2012). Does Financial Development İncrease Energy Consumption? The Role of İndustrialization and Urbanization in Tunisia, Energy Policy, Sayı: 40, ss. Şahin, G. ve Gökdemir, L. (2019). Kentleşmenin Çevre Kalitesi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Olgu Örneği, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), ss. 473-479.
• Uçak, S. ve Usupbeyli, A. (2013). Sürdürülebilir Kalkınmada Karbondioksit Emisyonları Büyüme İlişkisi: Brıcs Ülkeleri Ve Türkiye. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2) , 492-504.
• Uçar, B. ve Tunçsiper, B. (2020). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye için geçerliliğinin sınanması: Granger Nedensellik Analizi, International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 658-666.
• Ulucak, R. Ve Erdem, E. (2012). Çevre - İktisat İlişkisi Ve Türkiye’de Çevre Politikalarının Etkinliği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4(6), ss. 78-98.
• Yücel, M. A. (2021). Çevresel Sürdürülebilirliğin Değerlendirilmesi: Dinamik Mekânsal Panel Veri Yaklaşımı. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), ss. 53-90.
• Zanbak, M. Ekinci, M.E. Atvur, S. (2020). Çevre Dostu Büyüme Mümkün mü? Yükselen Piyasalara Yönelik Ampirik Bir Analiz. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(2), 453-478.