Türkiye’de Gençlik ve Siyaset: El Kitapları Üzerinden Bir Değerlendirme (1960-1980)

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 90 - 103, 30.09.2023

Murat Kaçer

Öz

Türkiye’de 1960-1980 dönemi gençlerin başını çektiği şiddet eylemlerinin yoğun olduğu, gençlik ve siyaset ilişkisi açısından en önemli dönemlerden biridir. Bu çalışma gençlik ve siyaset ilişkisi bağlamında gençlerin o dönem sıklıkla okuduğu “el kitabı” mahiyetindeki eserler üzerinden bir okuma yapmayı amaçlamaktadır. Bu dönemde çatışan iki kutuptan olan sağ için Necdet Sevinç’in Ülkücüye Notlar, sol için Carlos Marighella’nın Şehir Gerillasının El Kitabı seçilmiştir. Söz konusu süreçte kitapların ve yazarların her iki kesim için önemi ve rolü gözetilerek yazarlarının ele aldığı temalar, dikkat çektikleri ve vurguladıkları hususlar, yazarların dili dikkate alınarak betimsel analiz tekniği ile değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda iç ve dış düşman algısı, “savaş” ve mücadele teması, müesses nizam eleştirisi, diyalektik bir tarih anlayışı her iki kitapta ortak olduğu anlaşılmıştır. Bununla birlikte birbiriyle çatışma halinde olan bu iki kutbun doğal olarak bu temalara yükledikleri anlam ve içerik değişiklik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gençlik, Siyaset, 1960-1980, Ülkücüye Notlar, Şehir Gerillasının El Kitabı

Youth And Politics in Türkiye: An Assessment On Manuals (1960-1980)

Öz

The period of 1960-1980 in Turkey is one of the most important periods in terms of youth-politics relations, in which violent acts led by young people are intense. This study aims to make a reading through the most popular "handbook" works that young people read in this period in the context of youth and politics. Necdet Sevinç's Notes to the Idealists (Ülkücüler) is chosen for the right, and Carlos Marighella's Minimanual of the Urban Guerrilla is chosen for the left, two political movements clashing during this period. Considering the importance and role of the books and authors for both groups, the themes that the authors discussed, the points they drew attention and emphasized, the language of the authors were evaluated using the descriptive analysis technique. Some of the results from the analyses include the following: the perception of internal and external enemies, the theme of "war" and struggle, criticism of the establishment, and a dialectical understanding of history. However, the meaning and content that these two movement, which are in conflict with each other, ascribe to these themes vary naturally.

Anahtar Kelimeler

Youth, Politics, 1960-1980, Notes to the Idealists, Minimanual of the Urban Guerrilla

Kaynakça

• ACAR, H. (2020). Küresel Terör ve Güvenlik Politikaları. Nobel, Ankara.
• ALPER, E. (2019). Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketi’nin Dinamikleri (1960-1971). (Çev. E. Yenisoy). Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• AMİL, Yücel (2011). “Necdet Sevinç’ten Ülkücüye Notlar”,https://ulkucununsesi.wordpress.com/2011/09/03/necdet-sevinc%E2%80%99ten-ulkucuye-notlar/ (E. T.: 15.04.2023)
• AYTÜRK, İ. ve BORA T. (2020). “Yetmişli Yıllarda Sağ-Sol Kutuplaşmasında Siyasi Düşünceler”, M. K. Kaynar (Ed). Türkiye’nin 1970’li Yılları (307-328). İletişim Yayınları, İstabul.
• BAYKAM, B. (1999a). 68’li Yıllar: Tanıklar. İmge Yayınları, İstanbul.
• BAYKAM, B. (1999b). 68’li Yıllar: Eylemciler. İmge Yayınları, İstanbul.
• BOLAT, Ü. (2016). “15 Temmuz Akşamı”, https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/unal-bolat/15-temmuz-aksami-593360 (E. T.: 15.04.2023)
• BORA, T. Ve Can, K., (2000). Devlet, Ocak, Dergah: 12 Eylül’den 1990’lara Ülkücü Hareket. İletişim Yayınları, İstabul.
• BORA, T. (2016). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İletişim Yayınları, İstabul.
• BOZKURT, C. (2017). “1968 Olayları’nın Türk Siyasetine Etkisi: Milliyetçi Hareketin “Komando” Kampları”. Türk Dünyası Araştırmaları, 117(231), 67-84.
• DEMİRAĞ, Y. S. (2011). “Küçük Dev Adam”, https://www.ulkucudunya.com/index.php?page=haber-detay&kod=4751 (E. T.: 15.04.2023).
• ERKEN, A. (2014). “Örgüt ve Strateji: 1965-1980 Arasında Milliyetçi Hareket Partisi.” İnsan ve Toplum, 4(7), 135-162.
• ERSAN, V. (2014). 1970'lerde Türkiye solu. İletişim Yayınları, İstabul.
• FEYİZOĞLU, T. (2004). Fırtınalı Yılların Gençlik Liderleri Konuşuyor. İstanbul: Ozan
• HARMON, C. C. (2001). “Five strategies of terrorism.” Small Wars and Insurgencies, 12(3), 39-66.
• KARAAĞAÇ, Y. (2019). “Terörizmle Mücadele Yöntemleri: İngiltere ve Kolombiya Örneği.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 231-242.
• KARADENİZ, H. (1969). Olaylı Yıllar ve Gençlik. May Yayınları, İstanbul.
• KÜRKÇÜ, E. (2007). “Türkiye Sosyalist Hareketine Silahlı Mücadelenin Girişi”. M. Gültekingil (Ed), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Sol 8. Cilt (494-542). İletişim Yayınları, İstanbul.
• LANDAU, J. M. (1979). Türkiye'de Sağ ve Sol Akımlar. (çev. Erdinç Baykal), Turhan Kitabevi, Ankara.
• LÜKÜSLÜ, D. (2009). Türkiye'de" Gençlik Miti": 1980 Sonrası Türkiye Gençliği. İletişim Yayınları, İstanbul.
• MARİGHELLA, C. (1970). Şehir Gerillasının El Kitabı. Ant Yayınları, İstanbul.
• MARX, K., & Engels, F. (2018). Komünist Manifesto (Çev. T. Bora). İletişim Yayınları, İstanbul.
• MATER, N. (2009). Sokak güzeldir: 68'de ne oldu? Metis Yayınları, İstanbul.
• MERARİ, A. (1993). “Terrorism as a Strategy of Insurgency.” Terrorism and political violence, 5(4), 213-251.
• OZANKAYA, Ö. (1966). Üniversite Öğrencilerinin Siyasal Yönelimleri. Ankara Üni. Yayınları, Ankara
• TBMM, Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Cilt 15, Dönem: 4, Toplantı: 3, Birleşim: 57
• SELÇUK, O. A. (2011). “Bir Koca Çınar Daha Göçtü”, https://www.karaisalihaber.net/?Syf=22&Mkl=195192 (E. T.: 15.04.2023)
• SEVİNÇ, N. (2017). Ülkücüye Notlar. Kariyer Yayıncılık, İstanbul.
• STMA (1988). Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi Cilt: 7. İletişim Yayınları, İstanbul.
• VAROL, V. (2019). Hatıralar ve Hatıratlar ışığında ülkücü gençlik hareketinin sözlü tarihi (1970-1990).Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• YAVUZ, S. Y. (2019). Cumhuriyet Misyonerleri: 1930-1946 Arası Türkiye’de Bir Politik Özne Olarak Gençlik İnşası. VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul
• YAZIR, E. M. H. (2020). Hak Dini Kur’an Dili (I. Cilt). Azim Dağıtım, İstanbul.
• YURTSEVER, H. (2016). Yükseliş ve Düşüş: Türkiye Solu 1960-1980. Yordam Kitap, İstanbul.
• ZİLELİ, G. (2000). Yarılma (1954-1972). İletişim Yayınları, İstanbul.
• ZÜRCHER, Erik Jan (2000). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. (Çev. Y. S. Gönen). İletişim Yayınları, İstanbul.