BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 173 - 192, 18.06.2014

Muhammet Okudan

Öz

Founders of Foundation in Sanjak of Canik, Samsun According to Social Status - In this study foundations established in Samsun during the Ottoman period have been studied based on deeds of trust (vakfiyes) from the point of social status of their founders. Various foundations were generally established by the people belonging to both the military class and the rayah. Structures like mosque, madrasah and school built in the city center were established by the people belonging to the military class. Rather, the people belonging to the rayah established foundations in order to provide salary of imams and other religious officials working in the countryside. Although there were not any courtiers who established a foundation in Samsun, senior executives such as emir, governor and tax collector established foundations.

Anahtar Kelimeler

Sanjak of Canik The Ottoman Foundation Institution Social status

Kaynakça

  • Arşiv Kaynakları
  • Hasan Bey bin Arslan Bey Vakfiyesi, H. 827, VGMA., df. 597, s.199, sr. 204
  • Mehmed Yavuz Bey bin Arslan Bey Vakfiyesi, H. 827, SŞS., df. 3172, V. 29
  • Mehmed Beyzade Tahir Efendi ibn-i Mehmed Bey Vakfiyesi, H. 17 Za 1310,
  • VGMA., df. 595, s. 34, sr. 30.
  • Mahmud Tayyar Paşa Vakfiyesi, H. 1 Ş 1214, VGMA., df. 579, s. 124, sr. 57
  • Mehmed Bey b. Bali Bey Vakfiyesi, H. Evvâil-i M 965, VGMA., df. 585, s. 19,
  • sr. 22;
  • Mahmud Tayyar Paşa Vakfiyesi, H. 1 Ş 1214, VGMA., df. 579, s. 124, sr. 57;
  • Hatip Mehmed bin Mustafa Vakfiyesi, H. 1 N 1274, SŞS., df. 3173, V. 26.
  • Molla Halil oğlu Yaşar Efendi ibn-i Ali Vakfiyesi, H. 19 Za 1339, VGMA., df.
  • , s. 191, sr. 512; SŞS., df. 3213, V. 66.
  • Seyit Mustafa bin Seyit Yusuf Vakfiyesi, H. 3 R 1129, VGMA., df. 737, s. 206,
  • sr. 81.
  • Kadızâde Mehmed Efendi b. Mehmed Ağa Vakfiyesi, H. 27 Z 1309, VGMA., df.
  • , s. l50, sr. 204
  • Havva Hoca Vakfiyesi, H. 21 L 1219, SŞS., df. 3171, V. 57.
  • Murad Kızı Fatma Hoca Kadın Vakfiyesi, VGMA., df. 2108, s. 182, sr. 64; SŞS.,
  • df. 3202, V. 82.
  • Mehmed Efendi bin Halil Vakfiyesi, H. 22 Ş 1313, VGMA., df. 607, s. 105, sr.
  • ; SŞS., df. 3202, V. 6; H. 23 Z 1321, SŞS., df. 3207, V. 88.
  • Hazinedârzâde Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 15 B 1228, VGMA., df. 1622, s. 1,
  • sr. 1; SŞS., df. 3171, V. 72-78.
  • Hazinedârzâde Osman Paşa b. Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 21 B 1236, VGMA.,
  • df. 583, s. 86, sr. 74; SŞS., df. 3171, V. 113.
  • Hazinedârzâde Abdullah Paşa bin Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 15 Za 1251,
  • VGMA., df. 733, s. 110 sr. 69; SŞS., df. 3173, V. 2-4.
  • Akyılmaz, Gül, “Osmanlı Devleti’nde Yönetici Sınıf-Reaya Ayrımı”, Gazi Üniversitesi
  • Hukuk Fakültesi Dergisi, c.8, 12, Haziran-Aralık 2004, webftb .gazi.
  • edu. tr /hukuk/dergi/8 _12.pdf, ss. 221-271.
  • Alkan, Mustafa, “Adana’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde Adana Sancağı Vakıflarının
  • Analizi –Tüsoktar Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma”, (Yayınlanmamış
  • Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004 ).
  • Başol, Samettin, “Kentleşme, Ekonomi ve Sosyal Hayat Yönleriyle 17. Yüzyıl
  • Bursa Vakıfları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
  • Enstitüsü, 2008 ).
  • Bay, Abdullah, “Trabzon Eyaletinde Mütegallibe Hareketleri ve Ayanlık (1750-
  • ”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007).
  • Faroqhi, Suraiya, “Krizler ve Değişim (1590-1699)”, Osmanlı İmparatorluğu’nun
  • Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Halil İnalcık, Donalt Quataert, (drl.) İstanbul: Eren
  • Yayınları, 2004.
  • İpşirli, Mehmet, İpşirli, “Ehl-i Örf”, DİA, c. 10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,
  • Ankara: 1994, ss. 519-520.
  • ----------, “İlmiye”, DİA, c. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara: 2000,
  • ss. 141-145.
  • Karagöz, Rıza, Canikli Ali Paşa, Ankara: TTK Yayınevi, 2007.
  • ---------------, “Canik’in İdari Yapısı ve İdarecileri”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik,
  • Cevdet Yılmaz (ed.), Samsun: İhlas Gazetecilik A.Ş., 2011, ss. 119-162.
  • -------------, Karadeniz’de Bir Hanedan Kurucusu Haznedar Süleyman Paşa,
  • Samsun: Etüt Yayınları, 2009.
  • Köksal, Ahmet, “Samsun Ulu Camii İnşa Süreci”, Samsun Sempozyumu, Samsun:
  • -16 Ekim 2011, s. 693-703.
  • Öz, Mehmet, XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı’, Ankara: TTK Yayınevi,
  • -
  • ---, “Reaya”, DİA, c. 34, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul: 2007, ss.
  • -493.
  • Yediyıldız, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, Bir Sosyal
  • Tarih İncelemesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003

Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 2, 173 - 192, 18.06.2014

Muhammet Okudan

Öz

Bu çalışmada Osmanlı Devleti zamanında Samsun’da kurulan vakıflar, kurucularının sosyal statüleri açısından vakfiyeler esas alınarak incelenmiştir. Samsun’da gerek askeri sınıfa mensup gerekse reaya mensup kişiler tarafından çeşitli vakıflar kurulmuştur. Şehir merkezinde inşa edilen cami, medrese, mektep gibi yapılar genellikle askeri sınıfa mensup kişiler tarafından kurulmuştur.
Reaya sınıfına mensup olanlar daha ziyade kırsal kesimde görev yapan imamların ve diğer din görevlilerin maaşlarını karşılamak üzere vakıf kurmuşlardır. Samsun’da saray mensubu vakıf kurucusu bulunmamakla birlikte emir, vali,
muhassıl gibi üst düzey yöneticiler tarafından vakıf kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Canik sancağı Osmanlı Vakıf kurumu Sosyal statü.

Kaynakça

  • Arşiv Kaynakları
  • Hasan Bey bin Arslan Bey Vakfiyesi, H. 827, VGMA., df. 597, s.199, sr. 204
  • Mehmed Yavuz Bey bin Arslan Bey Vakfiyesi, H. 827, SŞS., df. 3172, V. 29
  • Mehmed Beyzade Tahir Efendi ibn-i Mehmed Bey Vakfiyesi, H. 17 Za 1310,
  • VGMA., df. 595, s. 34, sr. 30.
  • Mahmud Tayyar Paşa Vakfiyesi, H. 1 Ş 1214, VGMA., df. 579, s. 124, sr. 57
  • Mehmed Bey b. Bali Bey Vakfiyesi, H. Evvâil-i M 965, VGMA., df. 585, s. 19,
  • sr. 22;
  • Mahmud Tayyar Paşa Vakfiyesi, H. 1 Ş 1214, VGMA., df. 579, s. 124, sr. 57;
  • Hatip Mehmed bin Mustafa Vakfiyesi, H. 1 N 1274, SŞS., df. 3173, V. 26.
  • Molla Halil oğlu Yaşar Efendi ibn-i Ali Vakfiyesi, H. 19 Za 1339, VGMA., df.
  • , s. 191, sr. 512; SŞS., df. 3213, V. 66.
  • Seyit Mustafa bin Seyit Yusuf Vakfiyesi, H. 3 R 1129, VGMA., df. 737, s. 206,
  • sr. 81.
  • Kadızâde Mehmed Efendi b. Mehmed Ağa Vakfiyesi, H. 27 Z 1309, VGMA., df.
  • , s. l50, sr. 204
  • Havva Hoca Vakfiyesi, H. 21 L 1219, SŞS., df. 3171, V. 57.
  • Murad Kızı Fatma Hoca Kadın Vakfiyesi, VGMA., df. 2108, s. 182, sr. 64; SŞS.,
  • df. 3202, V. 82.
  • Mehmed Efendi bin Halil Vakfiyesi, H. 22 Ş 1313, VGMA., df. 607, s. 105, sr.
  • ; SŞS., df. 3202, V. 6; H. 23 Z 1321, SŞS., df. 3207, V. 88.
  • Hazinedârzâde Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 15 B 1228, VGMA., df. 1622, s. 1,
  • sr. 1; SŞS., df. 3171, V. 72-78.
  • Hazinedârzâde Osman Paşa b. Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 21 B 1236, VGMA.,
  • df. 583, s. 86, sr. 74; SŞS., df. 3171, V. 113.
  • Hazinedârzâde Abdullah Paşa bin Süleyman Paşa Vakfiyesi, H. 15 Za 1251,
  • VGMA., df. 733, s. 110 sr. 69; SŞS., df. 3173, V. 2-4.
  • Akyılmaz, Gül, “Osmanlı Devleti’nde Yönetici Sınıf-Reaya Ayrımı”, Gazi Üniversitesi
  • Hukuk Fakültesi Dergisi, c.8, 12, Haziran-Aralık 2004, webftb .gazi.
  • edu. tr /hukuk/dergi/8 _12.pdf, ss. 221-271.
  • Alkan, Mustafa, “Adana’nın Bütüncül Tarihi Çerçevesinde Adana Sancağı Vakıflarının
  • Analizi –Tüsoktar Veri Tabanına Dayalı Bir Araştırma”, (Yayınlanmamış
  • Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004 ).
  • Başol, Samettin, “Kentleşme, Ekonomi ve Sosyal Hayat Yönleriyle 17. Yüzyıl
  • Bursa Vakıfları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
  • Enstitüsü, 2008 ).
  • Bay, Abdullah, “Trabzon Eyaletinde Mütegallibe Hareketleri ve Ayanlık (1750-
  • ”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007).
  • Faroqhi, Suraiya, “Krizler ve Değişim (1590-1699)”, Osmanlı İmparatorluğu’nun
  • Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Halil İnalcık, Donalt Quataert, (drl.) İstanbul: Eren
  • Yayınları, 2004.
  • İpşirli, Mehmet, İpşirli, “Ehl-i Örf”, DİA, c. 10, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,
  • Ankara: 1994, ss. 519-520.
  • ----------, “İlmiye”, DİA, c. 22, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara: 2000,
  • ss. 141-145.
  • Karagöz, Rıza, Canikli Ali Paşa, Ankara: TTK Yayınevi, 2007.
  • ---------------, “Canik’in İdari Yapısı ve İdarecileri”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik,
  • Cevdet Yılmaz (ed.), Samsun: İhlas Gazetecilik A.Ş., 2011, ss. 119-162.
  • -------------, Karadeniz’de Bir Hanedan Kurucusu Haznedar Süleyman Paşa,
  • Samsun: Etüt Yayınları, 2009.
  • Köksal, Ahmet, “Samsun Ulu Camii İnşa Süreci”, Samsun Sempozyumu, Samsun:
  • -16 Ekim 2011, s. 693-703.
  • Öz, Mehmet, XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı’, Ankara: TTK Yayınevi,
  • -
  • ---, “Reaya”, DİA, c. 34, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul: 2007, ss.
  • -493.
  • Yediyıldız, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi, Bir Sosyal
  • Tarih İncelemesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003
Toplam 58 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Muhammet Okudan

Yayımlanma Tarihi 18 Haziran 2014
Yayımlandığı Sayı Yıl 2013 Cilt: 3 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Okudan, M. (2014). Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 173-192.
AMA Okudan M. Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi. Haziran 2014;3(2):173-192.
Chicago Okudan, Muhammet. “Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları”. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 3, sy. 2 (Haziran 2014): 173-92.
EndNote Okudan M (01 Haziran 2014) Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 3 2 173–192.
IEEE M. Okudan, “Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, c. 3, sy. 2, ss. 173–192, 2014.
ISNAD Okudan, Muhammet. “Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları”. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 3/2 (Haziran 2014), 173-192.
JAMA Okudan M. Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi. 2014;3:173–192.
MLA Okudan, Muhammet. “Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları”. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, c. 3, sy. 2, 2014, ss. 173-92.
Vancouver Okudan M. Sosyal Statülerine Göre Samsun Canik Sancağında Vakıf Kurucuları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi. 2014;3(2):173-92.
 Kapak Resmi İndir

BİLSAM Yayıncılık Bu dergi açık erişim sağlama politikasını benimsemiştir.

Dergide yayınlanan yazıların ilmî, fikrî ve hukukî sorumluluğu yazarlarına aittir. Yayın kurulu gönderilen yazıların yayınlanıp yayınlanmaması konusunda serbesttir. Dergiye gönderilen yazılar iade edilmez. DERGİYE GÖNDERİLEN YAYINLAR İNTİHAL AÇISINDAN İNCELENİR.

Yayımlanmış yazıların her türlü yayın hakkı Birey ve Toplum Dergisi'ne aittir. Dergide yayımlanmış yazılardan kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.