Doğu Akdeniz'in Jeoekonomik Önemi ve Türkiye

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 315 - 340, 31.12.2022

Hasan Deniz Demirhan

https://doi.org/10.20493/birtop.1168715

Öz

Küreselleşme sürecinde ülkelerin ekonomik açıdan birbirine bağımlı hale gelmesi devletler arasında yaşanan güç mücadelesinde önemli bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Jeoekonomi, bu dönüşümde devletlerin ticari bağlarına odaklanan ve bu bağ neticesinde edinilen ekonomik güç ilişkilerini açıklayan bir kavram olarak öne çıkmaktadır. Doğal gaz ticareti günümüzde küresel güçler ile diğer devletler arasında ekonomik bağımlılığın yaşandığı ve dolayısıyla devletlerin güç ilişkilerinde belirleyici olan önemli bir alandır. Yeni keşfedilen doğal gaz kaynakları sayesinde devletler için ekonomik açıdan değer kazanan Doğu Akdeniz, küresel doğal gaz ticaretine önemli bir alternatif olmuştur. Jeoekonomik perspektifle Doğu Akdeniz’deki doğal gaz kaynaklarının önemini konu alan bu çalışmada, bölgedeki doğal gaz kaynaklarının ticari ilişkilerdeki öneminin ortaya koyulması ve Türkiye açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada yöntem olarak betimleyici araştırma tekniği kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Jeoekonomi, Uluslararası Rekabet, Doğu Akdeniz, Türkiye

The Importance of the Eastern Mediterranean in terms of Geoeeconomics and Turkiye

Öz

In the process of globalization, the economies of states have been connected to each other and this situation has revealed a new form in power relations. Geoeconomics is a concept that focuses on the economy in interstate power relations. Today, natural gas trade is an important area where economic dependence between global powers and other states is experienced and therefore determinant in power relations. The Eastern Mediterranean, which gained economic value for the states due to its newly discovered natural gas resources, has become an important alternative to the global natural gas trade. The subject of this study is the importance of natural gas resources in the Eastern Mediterranean region. The aim of the study is to reveal the importance of natural gas resources in commercial relations and to evaluate them in terms of Turkey. The descriptive method was used as the method of the study.

Anahtar Kelimeler

Geoeconomics, International Competition, Eastern Mediterranean, Turkiye

Kaynakça

• Ağır, O., S. Ekici ve A. Acar, “Bölgesel Sorunların Küreselleşmesi: Doğu Akdeniz Örneği”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20/2021, (4), ss. 1988 - 2000.
• Akpınar, E., A. Başıbüyük, “Jeoekonomik Önemi Giderek Artan Bir Enerji Kaynağı: Doğal gaz”, Turkish Studies, 6/2011, (3), ss. 119-136.
• Aksoy, M., (2020), “Rusya’nın Doğu Akdeniz Politikası”, Uluslararası Siyasette Doğu Akdeniz, (1. Baskı), Ed. İ. Numal Telci ve Recep Yorulmaz, Ortadoğu Yayınları, Ankara.
• Avcı, Ö., (2009), Türkiye Avrupa Birliği Enerji Üretim ve Tüketiminin Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Maden Mühendisliği Anabilim Dalı, Adana.
• Başeren, S. H., (2010), Doğu Akdeniz’de Yetki Alanları Uyuşmazlığı, (1. Baskı), TÜDAV Yayınları, İstanbul.
• Bayraç, H. N., “Uluslararası Doğal gaz Piyasasının Ekonomik Yapısı ve Uygulanan Politikalar”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13/2018, (3), ss. 13-36.
• Bayraklı, E., (2019), “Türkiye'nin Kıbrıs Politikası 2018”, SETA Türk Dış Politikası Yıllığı 2018, (1. Baskı), ed. Burhanettin Duran, Kemal İnat ve Mustafa Caner, SETA Yayınları, İstanbul.
• BP, 2011, “BP Statistical Review of World Energy”, http://large.stanford.edu/courses/2011/ph240/goldenstein1/docs/bp2011.pdf, (Erişim tarihi: 27 Nisan 2022).
• BP, 2021, “Statistical Review of World Energy”, https://www.bp.com/en/global/corporate/energy-economics/statistical-review-of-world-energy.html, (Erişim tarihi: 27 Nisan 2022).
• Budak, T., “Orta Asya’da Küresel Jeoekonomik Rekabet ve Türkiye”, Bilge Strateji, 5/2013, (9), ss. 125-142.
• Conway, M., (2000), Geo-Economics: The New Science, Conway Data INc., Atlanta.
• Dal, A., "Jeoekonominin Yükselişi: Enerji Kaynakları Bağlamında Arktika ve Doğu Akdeniz Bölgelerinin Analizi", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2020, ss. 66-84.
• Durmuşoğlu, S., (2015), Türkiye’nin Enerji Politikaları ve Komşu Ülkeler İle Uluslararası İlişkilerine Etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• EPDK, “Doğal Gaz Piyasası 2021 Yılı Sektör Raporu”, https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-94-1007/dogal-gazyillik-sektor-raporu, (Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022).
• European Commission, 2008, European Energy and Transport: Trends to 2030, < https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/documents/trends_to_2030_update_2007.pdf>, (Erişim tarihi: 1 Mayıs 2022).
• Eurostat, From where do we import energy?, < https://ec.europa.eu/eurostat/cache/infographs/energy/bloc-2c.html>, (Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022).
• Fackrell, B. E., “Turkey And Regional Energy Security on The Road to 2023”, Turkish Policy, 12/2013, (2), ss. 83-89.
• Güneş, M., T. Arslan, “Enerji bağımlılığında Avrupa Birliği, Rusya, Türkiye Üçgeni ve Doğu Akdeniz Alanı”, Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4/2018, (7), ss. 32-60.
• Hsiung, C. J. (2009), “The Age of Geoeconomics, China’s Global Role and Prospects of Cross-Strait Integration”, Journal of Chinese Political Science, 14/2009 (2), ss. 113-133.
• ExxonMobil, ExxonMobil makes natural gas discovery offshore Cyprus, https://corporate.exxonmobil.com/news/newsroom/news-releases/2019/0228_exxonmobil-makes-natural-gas-discovery-offshore-cyprus, 28.02.2019, (Erişim tarihi: 4 Mayıs 2022).
• REPowerEU, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_1511, 08.03.2022, (Erişim tarihi: 7 Nisan 2022).
• Joint Statement between the European Commission and the United States on European Energy Security, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/STATEMENT_22_2041, 25.03.2022, (Erişim tarihi: 7 Nisan 2022).
• AB, enerjide 'Rusya'ya bağımlılıktan kurtulma' planı hazırladı, https://tr.euronews.com/2022/03/08/ab-enerjide-rusya-ya-bag-ml-l-ktan-kurtulma-plan-haz-rlad, 10.03.2022, (Erişim tarihi: 7 Nisan 2022).
• Cezayir Avrupa'nın enerji güvenliğine katkı sağlar mı?, https://www.dw.com/tr/cezayir-avrupanın-enerji-güvenliğine-katkıda-bulunabilir-mi/a-61788249, 14.05.2022, (Erişim tarihi 15.05.2022).
• İnan, Ş., “Dünyada ve Türkiye’de Jeoekonomi Çalışmaları ve Jeoekonomi Öğretimi”, Bilge Strateji, 3/2011, (4), ss. 79-116.
• Kalaycı, R., (2021), “Türkiye'nin Doğu Akdeniz Politikası: Dışlanma ve Sınırlandırılmaya Karşı Hak Arayışı”, 21.Yüzyılda Türkiye'nin Ortadoğu Ülkeleri ve Büyük Güçlerle İlişkileri, (1. Baskı), ed. Rıdvan Kalaycı ve İsmail Akdoğan, Orion Kitabevi, İstanbul.
• Kedikli, U., T. Deniz, “Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı”, Alternatif Politika, 7/2015, (3), ss. 399-424.
• Kökyay, F., “Enerji Güvenliği Ekseninde Doğu Akdeniz Gaz Forumu”, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6/2021, (1), ss. 216-239.
• Kvinikadze, G., “The Problem Of Geo-Economics Definition”, The European Journal of Humanities and Social Sciences, 2017, https://www.researchgate.net/publication/318650324_The_problem_of_geo-economics_definition, (Erişim tarihi: 27 Nisan 2022).
• Leonard, M., (2015), “Geopolitics vs globalization: How companies and states can become winners in the age of geo-economics. geo-economics seven challenges to globalization”, World Economic Forum, Global Agenda Councils.
• Luttwak, N. E., “From Geopolitics to Geo-economics: Logic of Conflict, Grammar of Commerce”, National Interest, 1990, (20), ss. 17-23.
• O’Hara, Sarah, M. Heffernan, “From geo-strategy to geo-economics: the ‘heartland’ and British imperialism before and after Mackinder”, Geopolitics, 11/2006 (1), ss. 54-73.
• Özekin, M. K, “Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16/2020, (33), ss. 1-51.
• Resmi Gazete, (2019), “Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükûmeti Arasında Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırasının Onaylanması Hakkında Karar”, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207-3.pdf, (Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022).
• Sa'id Ali, A. M., (1999), “From Geopolitics to Geoeconomics”, Egypt at the Crossroads: Domestic Stability and Regional Role, (1. Baskı), ed. Phebe Marr, National Defense University Press, Washington.
• Sarıtunalı, H. N., “Çevresel Güvenlik ve Enerji Arz Güvenliği Bağlamında Türkiye’nin Enerji Politikası”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4/2021, (2), ss. 409-421.
• Shin, S. Y., T. Kim, “Eastern Mediterranean Gas Discoveries: Local and Global Impact”, Middle East Policy, 28/2021, (1), ss. 135-146.
• Søilen, K. S., Geoeconomics, www.bookboon.com, (Erişim tarihi: 17 Nisan 2022).
• Şahin, İ., “Doğu Akdeniz’de Enerji Çatışması ve İşbirliği”, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, 2019, (3), ss. 1-52.
• TÜBA, (2021), “TÜBA Doğal Gaz Raporu”, ed. İbrahim Dinçer ve Mehmet Akif Ezan, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara.
• TÜİK, “Dış Ticaret İstatistikleri”, <https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104>, (Erişim tarihi: 14 Mayıs 2022).
• Ulutaş, M., “Küresel Enerji Savaşları ve Türkiye’nin Konumu”, Cumhuriyet Enerji, 01.01.2008.
• USGS, (2010a), Assessment of undiscovered oil and gas resources of the Nile Delta Basin province, Eastern Mediterranean, <https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3027/pdf/FS10-3027.pdf>, (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022).
• USGS, (2010b), Assessment of undiscovered oil and gas resources of the Levant Basin province, Eastern Mediterranean, <https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/pdf/FS10-3014.pdf>, (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022).
• Yaycı, C., (2020), Doğu Akdeniz’in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye, (4. Baskı) Kırmızı Kedi, İstanbul.
• Yorulmaz, R., O. Demirdoğan, (2020), “Doğu Akdeniz’de Enerji Mücadelesi ve Türkiye”, Uluslararası Siyasette Doğu Akdeniz, (1. Baskı), Ed. İ. Numal Telci ve Recep Yorulmaz, Ortadoğu Yayınları, Ankara.