El Aman Hanı Ve Köse Hüsrev Paşa Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2012, Volume: 1 Issue: 1, 70 - 83, 01.06.2012

Salih Uluçay

Abstract

Bitlis Rahva Ovasında yer alan El Aman Hanı, 16. yüzyılın ikinci yarısı Osmanlı mimarisi örneklerindendir. Vakfiyesine göre yapılış gayesi, gelen geçen yolcu ve kervanlara sığınak ve konaklama hizmeti sağlamaktır. Yapının kapalı alanı 90x70 metre gibi muazzam fiziki ölçülere sahiptir. Kapalı alan haricinde geniş ve revaksız bir avlu ve ana binaya bitişik büyük ve zarif bir hamamı mevcuttur. El Aman Hanı bu haliyle külliye görünümünde bir kervansaraydır. Han olarak anılması bu gerçeği değiştirmez ve esasen herhangi bir mahzuru da yoktur. Zaman içinde bu külliyenin bazı bölümleri yıkılmıştır. El Aman Hanı, 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devletinin Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Paşa tarafından bir hayrat olarak yaptırılmış ve kendi adına kurduğu Hüsrev Paşa Vakfına devredilmiştir. Hüsrev Paşa, kurduğu bu vakfın ve bu kervansarayın yaşaması için de şehir içinde ve dışında büyük gelirler ve akarlar bağışlamıştır. Söz konusu bu vakfın Vakıflar Genel Müdürlüğünde bulunan vakfiyesine göre, El Aman Hanı’nın ve Vakfının tamamlanma ve tanzim edilme tarihi Hicri: 987/Miladi:1579’dur. Merhum Hüsrev Paşa, Van Beylerbeyi olarak görev yaptığı yıllarda Van ve Bitlis’te bu kervansaraydan başka çok sayıda bayındırlık eserleri inşa ettirmiştir.

Keywords

El Aman Hanı, Köse Hüsrev Paşa, Bitlis

References

• Akalın, Şebnem; “Kervansaray”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXV, İstanbul 2002, s.299.
• Arık, M. Oluş; Bitlis Yapılarında Selçuklu Rönesansı, Ankara -1971.
• Aslanapa, Oktay; Osmanlı Devri Mimarisi, İnkılap Kitabevi Yayını, İstanbul- Danimend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, III, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1972.
• Eyice, Semavi; “Hüsrev Paşa Küliyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XIX, İstanbul 2002, s.49-50.
• Mehmed Süreyya; Sicill-i Osmanî, II, Kültür Bakanlığı ve Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Ortak Yayını, Ankara 1996.
• Oflaz, Mustafa – Tekin, Rahmi; “Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Paşa ve Rahva Kervansarayı Vakfiyesi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 1,Yıl 2000, s. 202-220.
• Özgüdenli, Osman Gazi; Şeref Han (Ö.1012 / 1603-1604), Türkiye Diyanet Vakfı,
• İslam Ansiklopedisi, XXXVIII, İstanbul 2010, s.548.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı; Büyük Osmanlı Tarihi, III, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1975. M. Oluş Arık, Age. s.81.
• Mustafa Oflaz- Rahmi Tekin; Agm., s. 213. Resimler Resim-1 El Aman Hanı Restorasyon Öncesi Görünümü Resim-2 Restorasyon Sonrası Dış Avlu ve Portalın Görünümü