Ebeveynlik Nöbetinden Evlat Nöbetine: Diyarbakır Anneleri Üzerine Sosyolojik Gözlemler

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 272 - 286, 31.12.2020

Adem Palabıyık

https://doi.org/10.47130/bitlissos.789448

Cited By: 2

Abstract

Özellikle ülkemizin Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da mevcut toplumsal kodlar annelik gibi olgusal ve kavramsal pratikler üzerinden üretilmektedir. Çünkü annelik, günümüze ait ve moda ile güncelleştirilen bir kavramdan ziyade kökleri güçlü, geleneğe bağlı ama günümüzde de yeniden tüm habitusu ile birlikte inşa edilebilecek bir güce sahiptir. Annelik aktarılabilir, doğurgandır ve ölüm karşısında tek varoluş pratiğidir. Bu çalışmada da annelik kavramının yukarıda bahsedilen olgusal süreç dikkate alınarak Diyarbakır’da HDP (Halkların Demokratik Partisi) önünde seslerinin duyurmaya çalışan Diyarbakır anneleri üzerinde durulacaktır. Çalışmanın evreni Diyarbakır anneleri, örneklemi ise evlat nöbetinde bekleyen annelerden amaçlı, tesadüfi ve kartopu örnekleme yoluyla seçilmiş onbeş annedir ve beş babadır. Bu bağlamda evlatlarının kaybolduğu günden itibaren seslerinin duyurma girişiminde olan annelerin, evlatlarını bulabilmek için neler yaptıkları; evlat nöbetinde ne kadar süredir vakit geçirdikleri; bir anne olarak hem evlatları hem de bütün gençler için ne düşündükleri ve ne istedikleri; eşlerinin, ailelerinin ya da tanıdıklarının kendilerine destek verip vermedikleri ve Kürt meselesi karşısında anneliğin nasıl bir çözüm üretebileceğine dair çeşitli konularda yapılan görüşmeler ile birlikte elde edilen sonuçlar sosyolojik bir dil ile analiz edilecektir.

Keywords

Annelik, Diyarbakır Anneleri, Nitel yöntem

References

• Akarsu, B.-Akarsu, B. (2019) Bilimsel Araştırma Tasarımı: Nicel, Nitel ve Karma Araştırma Yaklaşımları, Cinius Yayınları. İstanbul.
• Akman, M. K. (2015). Çağdaş Sosyo-Psikolojik Sorunlara Bir Yanıt Olarak Sosyoterapi, International Journal of Humanities and Education, Cilt: 1, Sayı: 1, ss, 1-14.
• Arendell, T. (2000). “Conceiving and Investigating Motherhood: The Decade’s Scholarship” Journal of Marriage and the Family, 62, (4), (s. 1192-1207).
• Aslan, E. (2015) “Zorunlu Göç, Değişim ve Süreklilikler: Diyarbakır’da Kadın Dindarlığı”, Folklor/Edebiyat, Cilt:21, Sayı:81, ss, 55-74.
• Ataman, K. (2014). Ulus Olmanın Kutsal Temeli: Sivil Din, Sentez Yayınları. Bursa.
• Aydın, Ö. (2011). “Terör ve Siyasal Partiler: Herri Batasuna ve Batasuna İspanya’ya Karşı Davası Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss, 42-57.
• Badinter, E. (1992). Annelik Sevgisi: 17. Yüzyıldan Günümüze Bir Duygunun Tarihi, Çelik, K. (Çev.), İstanbul: AFA Yayınları.
• Bauman. Z. (2011). Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup, (Çev. Pelin Siral), İstanbul: Habitus Yayıncılık.
• Bayraktar, S. (2011) Makbul Anneler Müstakbel Vatandaşlar, Ankara: Ayizi yayınları.
• Baysal, C. U. (2018) Bir Kent Meydanını Kim Kurar: Agoralarını Yitiren Toplum, web erişim: https://birartibir.org/kent-hakki/197-agoralarini-yitiren-toplum, 01.06.2020.
• Beauvoir, S. (2010) Kadın: “İkinci Cins II” Evlilik Çağı, (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel Yayınevi.
• Berktay, F. (2003). Tarihin Cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bernard, H. R. (2011). Research Methods in Anthropology: Qualitative And Quantitative Approaches. New York: Rowman Altamira.
• Bourdieu, P. (2006). Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine, Tanrıöver, U. H. (Çev.), İstanbul: Hil Yayınları.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L.J. (2003). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, Ökten, N. (Çev), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bryson, V. (2003) Feminist Political Theory, Palgrave Macmillan, New York.
• Burç, P. E. (2015) “Popüler Kültür ve Annelik: Anneliğin Farklı Görünümleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 36, Sayı: 2, ss, 253-271.
• Büyüköztürk, ġ., Kılıç, Ç. E.,, Erkan, A.Ö., Karadeniz, ġ. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, İ. (2014) “Moderniteden Postmoderniteye Ailenin Ontolojisi ya da Modern Çekirdek Aile Çerezleşiyor Mu?”, Aile Sosyolojisi Yazıları, der: Mustafa Aydın, ss, 51-81, Açılım Yayınları. İstanbul.
• Cohen L.-Manion, L. (1994) Research Methods in Education (4. ed.). London: Routlenge.
• Connoly, W. E. (1991) Identity/Difference, University of Minnesota Press, Minneapolis/London.
• Coşkun, M. K. “Süreklilik ve Kopuş Teorileri Bağlamında Türkiye'de Eski ve Yeni Toplumsal Hareketler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Yayın Tarihi: 2006 Sayı: 1, Cilt: 61 ss, 67-102.
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods Approaches. New York: Sage.
• Dalbay, R. Saim – Avcı, Nazmi (2018) “Kimlik İnşasına İlişkin Temel Yaklaşımlar ve Bu Yaklaşımların Türkiye’ye Yansımalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, ss,17-39.
• Demiroğlu, E. T. (2014) “Yeni Toplumsal Hareketler: Bir Literatür Taraması”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Mart, ss, 133-144
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2008). The Landscape Of Qualitative Research, New York: Sage.
• Dökmen, Ze. Y. (2004) Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Düzkan, A.-Koaçli, F. (1996) “Cumartesi Annelerine Karşı Cuma Anneleri”, Pazartesi Gazetesi, Sayı: 18, Eylül, ss, 1-3.
• Eisenstein, H. (2005) “A Dangerous Liaison? Feminism and Corporate Globalization,” Science&Society, 69, no. 3, s, 487-518.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Anı Yayıncılık: Ankara.
• Elliott, R., Fischer, C. T. ve Rennie, D. L. (1999) “Evolving Guidelines for Publication of Qualitative Research Studies in Psychology and Related Fields”. British Journal of Clinical Psychology, Vol: 38, pp, 215-229.
• Ersoy, E. (2009) “Cinsiyet Kültürü İçerisinde Kadın ve Erkek Kimliği (Malatya Örneği)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, ss, 209-230.
• Fidan, F. (2000) “Kapitalizmin Gelişme Sürecinde Kadının Çok Yönlü Konumu (Medya Örneği)”, Bilgi, Cilt: 2, Sayı: 1, ss, 117-133.
• Flick, U. (2014). An Introduction To Qualitative Research. New York: Sage.
• Foucault, M. (2005) Özne ve İktidar, Çev. Işık Ergüden, Osman Akınbay, ed. Ferda Keskin, Ayrıntı Yay., İstanbul.
• Giffin, K. (1967). The Contribution Of Studies Of Source Credibility To A Theory Of Interpersonal Trust In The Communication Department. Psychological Bulletin, 68: pp, 104-120.
• Gilman, C. P. (1986) Kadın ve Ekonomi, (Çeviri: M. Okun ve J. Candan), İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Guba, E. G. and Lincoln, Y. S. (1994) “Competing Paradigms İn Qualitative Research”, Handbook of Qualitative Research, 2(105), pp, 163-194.
• Grix, J. (2010) The Foundations Of Research. London: Palgrave Macmillan.
• Hançer, A. (2018) “Toplumsal Cinsiyet Öznesi Olarak Kadının ‘Annelik’ Kimliğine Eleştirel Bir Bakış”, Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, Sayı: I, Cilt: 2, ss, 177-202.
• İlhan, S. (2013) “Akışkan Toplumda Kimlik İnşası: Geçişken, Eklektik, Ben Odaklı Kimlikler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 2, Sayfa: 233-246.
• İvegen, B. (2004). Gendering Urban Space: Saturday Mathers, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Bilkent Üniversitesi.
• Karaduman, S. (2010). “Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü”, Journal of Yaşar University, 5(17), ss, 2886-2889.
• Kancı, T. (2015) “Türkiye’de Eğitim, Milliyetçilik Ve Toplumsal Cinsiyetin Kesişim Noktaları”, S. Çoşar ve A. Özman (Der.), Milliyetçilik ve Toplumsal Cinsiyet, içinde, ss, 77-109, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kandiyoti, D. (1996) Cariyeler Bacılar Yurttaşlar, İstanbul: Metis Yayınları.
• Karaman, E. D.-Doğan, N. (2018) “Annelik Rolü Üzerine: Kadının Annelik Kimliği Üzerinden Tahakküm Altına Alınması”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss, 1475-1496.
• Kellner, D. (2001) “Popüler Kültür ve Postmodern Kimliklerin İnşası”, Çev: Gülcan Seçkin, Doğu Batı Düşüncesi Dergisi, 4(15), ss, 187-219.
• Kerlinger, F. N. & Lee, H. B. (1999). Foundations Of Behavioral Research. New York: Harcourt College Publishers.
• Kocabıçak, E. (2003) Locating Thirdspace In The Specifities Of Urban: A Case Study On Saturday Mothers, In İstiklal Street Istanbul, The Department Of Archıtecture, The Graduate School Of Natural And Applıed Sciences Of The Middle East Technical University. Ankara.
• Koray, M. ( 1995) Türkiye’de Kadınlar, İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
• Kuzlak, A. Ve Diğ., (2017) “Anne ve Babaların Eğitim Düzeyi ve Mesleki Statüleri ile Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyetçilik ve Muhafazakârlığı Arasındaki İlişki”, Nesne Psikoloji Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, Volume: 5, Issue: 9, ss, 89-109.
• Klenke, K. (2016) Qualitative Research in The Study Of Leadership, Emerald Group Publishing Limited.
• Lucien, F. (1995) Uygarlık, Kapitalizm ve Kapitalistler (Çeviri: Mehmet Ali Kılıç-bay), Ankara: İmge Yayınları.
• Luhmann, N. (1979). Trust And Power. New York: John Wiley.
• Mcrobbıe, A. (1999) Postmodernizm ve Popüler Kültür, Çev: Almıla Özdek, İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Millett, K. (1985) Sexual Politics, Virago, London.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994) Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. New York: Sage.
• Negiz, N.-Üçer, N. (2012) “Yerel Siyasette Seçil(e)meyen Kadın: 2004- 2009 Mart Seçimleri Düzleminde Analitik Bir İnceleme”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt: 21, Sayı: 2, ss, 1-23.
• Newman, L. K. (2002), “Sex, Gender and Culture: Issues in the Definition, Assesment and Treatment of Gender Identity Disorder”, Clinical Child Psychology and Psychiatry, Vol:7, pp, 358-367.
• Orhan, G. (2009) “Annelik ve Politika: Barış Annelerinin Öğrettikleri”, Toplum ve Kuram, Sayı: 1, Mayıs, ss, 97-102. Oxford Dictionary (1993) der. Sally Wehmeıer, Oxford University Press, London.
• Öcalan, A. (2001) Sümer Rahip Devletinden Demokratik Uygarlığa AİHM Savunmaları Cilt II, Mezopotamya Yayınları. Almanya.
• Öcalan, A. (2015) “8 Mart ve Kadın Özgürlük Anlayışı”, Özgür Halk, Mart, yıl: 2, Sayı: 7, ss, 2-6.
• Önder, H. B. (2015) “Bireyin Varoluş Zemininde Köklerinden Koparılması: Reklamlarla Varoluşun Manipülasyonu”, International Journal of Social Sciences and Education Research, Volume: 1(3), ss, 932-948.
• Örtlek, M.-Tekelioğlu, S. (2013) “Türkiye’de Siyaset ve Kadın”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 5, No: 2, ss, 278-287.
• Özdemir, Ö. (2017) “İki Sistemli Kuram Olarak Sosyalist Feminizm”, KSBD, Cilt: 9, Sayı: 2, ss, 395-414.
• Özel, İ. (1984) Üç Mesele: Teknik, Medeniyet, Yabancılaşma, Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Öztekin, M. (2019) “Ankara’da Çalışan Kadınlarda Kadın ve Annelik Algısının Tezahürleri”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özüdoğru, Ş. (2014) “Nitel Araştırmanın İletişim Araştırmalarında Rol ve Önemi Üzerine Bir Deneme”, Global Media Journal: TR Edition, Cilt: 4, Sayı: 8, ss, 260-275.
• Palabıyık, A. (2015) “Toplumsal Hareketler Bağlamında PKK Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume: 8, Number: 39, pp, 511-528.
• Palabıyık, A. (2016) “Ev’den Sokak’a, Okul’dan Eylem’e Son Çocuk Sömürge: YDG-H Geçliği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume: 9, Number: 47, pp, 561-570.
• Palabıyık, A. (2018) Kürtler, Sol ve Sekülerleşme: HDP Üzerine Eleştirel Yazılar, Pınar Yayınları. İstanbul.
• Palabıyık, A. (2018a) “Kürt Siyasi Hareketlerinin Kürt Aile Sistemi Üzerindeki Dezenformasyonu ve Örselenmiş Gençlik”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss, 955-979
• Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. New York: John Wiley & Sons, Ltd
• Pınarcıoğlu, N. Ş. (2017) “Eril Siyasette Kadın Temsili (mi)”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1/1, ss, 12-24.
• Seale, C. (1999) Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), pp, 465-478.
• Seidman, İ. E. (1991). Interviewing as Qualitative Research: A Guide For Researchers İn Education And The Social Sciences, New York: Teachers College Press.
• Selçuk, S. S. (2012) “Postmodern Dönemde Farklılığın Kutsanması ve Toplumun Parçacıllaştırılması: Öteki” ve “Ötekileştirme”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2): ss, 78-99.
• Sever, M. (2015) “Kadınlık, Annelik, Gönüllü Çocuksuzluk: Elisabeth Badinter’den Kadınlık mı Annelik mi?, Tina Miller’dan Annelik Duygusu: Mitler ve Deneyimler ve Corinne Maier’den No Kid Üzerinden Bir Karşılaştırmalı Okuma Çalışması”, Fe Dergi, Cilt: 7, Sayı: 2, ss, 72-86.
• Shenton, A. K. (2004) Strategies For Ensuring Trustworthiness in Qualitative Research Projects. Education for İInformation, Vol: 22, Number: 2, pp, 63-75.
• Silva, B. E. (1996). “The Transformation of Mothering” Good Enough Mothering? Feminist Perspectives on Lone Motherhood, Silva, E. B. (Ed.), (s. 10-37). London: Routledge Company.
• Strauss, A. & Corbin, J. (2014). Basics Of Qualitative Research Techniques. New York: Sage Publications.
• Şanlı, A. S. (2018) “Gündelik Hayatın Dönüşümünde Bir İmkân Olarak Toplumsal Muhalefetin Değerlendirilmesi: Cumartesi Anneleri Üzerine Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim, Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Şeker, B. D. –Akman, E. (2016) “Uluslararası Öğrencilerin Psikolojik ve Sosyokültürel Süreçleri”, Çukurova Medikal Journal, Cilt: 41, Sayı: 3, ss, 504-514.
• Şimşek, H.-Yıldırım, A. (2011) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Taş, G. (2016) “Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri”, Akademik Hassasiyetler, Cilt: 3, Sayı: 5, ss, 163-175.
• Timurturkan, M. (2019) “Ebeveynlik ve Dijital Medya: Anneliğe İlişkin Yaratılan Yeni Temsiller ve Dayanışma Örüntüleri”, Mediterranean Journal of Humanities, IX/1, ss, 315-333.
• Türkdoğan, Ö. (2013) “Ana Akım Medyada Annelik Miti”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 13, ss, 35-59.
• Yanmış, M. (2015) Diyarbakır Halkının Geleneksel ve Dini Değerlerdeki Değişime Yaklaşımı Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme (1990-2013), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa.
• Yılmaz, A. G. (2014) “Toplumsal Hareketin Kalbinde Bir Yeni Özne: Anneler Türkiye’de Cumartesi Anneleri ve Arjantin’de Mayıs Meydanı Anneleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Mart, ss. 51-74.
• Yuval-Davis, N. (2010) Cinsiyet ve Millet çev: Ayşin Bektaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yücebaş, S. (2019) “Kadının İmkânsız Tamlığı Olarak Annelik: Reklamlarda Anneler”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Haziran (31), ss, 577-600.