Anadolu Kültürünün Teşekkülünde Hadislerin/Sünnetin Rolü

Year 2024, Issue: 23, 55 - 71, 25.06.2024

Bilal Ferhat Ahlatcıoğlu Şemseddin Kırış

https://doi.org/10.34085/buifd.1435220

Abstract

Öz
Günümüzde dünyanın birbirlerine çok uzak diyarlarında lakin birbirlerine çok yakın tavırlar sergileyen, İslam coğrafyasını tek bir potada eritip yekvücut yapan, ortak bir kimlik altında birleştiren yegâne kuvvet, Hz. Peygamber’in ashabı ile yolculuğa başlayan, çağlardan çağlara uygulanarak intikal eden bilgi akışındaki devamlılık ve canlılıktır. Bu bağlamda hayatımızın her zaman ve zeminini çepeçevre saran nebevi tavsiyeler, hangi ırktan olursa olsun ya da hangi lisanı konuşursa konuşsun her dönemde bütün Müslümanların aynı kurallar çerçevesinde hareket etmelerini sağlamıştır. Bu sayede kültür ve medeniyet birliğinin sınırları, hadis/sünnet geleneği sayesinde belirlenmiş olmaktadır. Nitekim Peygamber Efendimiz’in (sav) zamanından itibaren İslam Âlemi için asla vazgeçilmez bir kaynak ve dayanak olarak sünnet, gerek Müslümanların ibadet hayatında ve gerekse sosyal-kültürel-geleneksel dokunun şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Müslüman bir ferdin, tarih, insan ve tabiat tasavvurunda sünnetin oluşturduğu davranış ve fikirler, günlük doğal hayatın hemen hemen her zemininde kendini göstermiştir. Bu sebeple Müslümanların düşüncelerinin ve günlük fiilerinin menşeinde sünnet kültürünün büyük bir etkisinin olduğu görülmektedir. Zira Kadim tarihimizde Müslüman şahsiyeti, ahlakı, sanatı, düşünce ve değerleri genel olarak hep sünnet mirasıyla şekillenmiştir. Buradan hareketle Sünnetin azımsanmayacak bir kısmının, Anadolu kültürünü yansıttığını söylemek mümkündür. Ancak şunu da belirtmek gerekir ki sünneti/hadisleri kültürümüzün bir manzumesi olarak idrak etmek yerine onu, Anadolu kültürünü tesis eden ve şekillendiren mecmualar veya manzumeler bütünü olarak görmek daha doğru olacaktır. Bu yüzden Müslümanların ferdi ve ictimai örf ve adetleri, ananeleri, gelenek ve görenekleri, kültür ve hayat felsefeleri sünnetin/hadislerin yapıcı ve dönüştürücü tesirinden asla bağımsız kalmamıştır. İşte biz de bu çalışmamızda, Anadolu kültürünün ve irfan geleneğinin teşekkülünde sünnetin/hadislerin dönüştürücü etkisine ve önemine değinmiş olacağız. Sonrasında kadim kültürümüzde ve irfan medeniyetimizde yine örf, an’ane ve adetlerimiz de mevcut olan söz, fiil ve bazı uygulamaların, sünnet/hadis ikliminden nasıl bir soluk taşıdıklarını şahit olacağız.
Anahtar Kelimeler: Anadolu Kültürü, Sünnet-Hadis, İrfan, Gelenek, Kültür ve Medeniyet

Keywords

Hadis, Kültür, Sünnet, Anadolu Kültürü

References

• Sakallı, Talat, Cari Kültürün Hadis Rivayetine Etkisi, Kutlu Doğum Sempozyumu, 19-20 Nisan Isparta, 2001.
• Tuğlu, Nuri, Türk Kültüründe Hadis, Rağbet yayınları, İstanbul, 2017.
• Tuğlu, Nuri, Hegel’in Refleksiyonlu Tarih Yazıcılığı Teorisi Bağlamında Bazı Hadis Rivayetlerinin Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Isparta, 2006.
• Yılmaz, Hayati, Toplumsal Dönüşümde Sünnet, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2004.