Refik Halit Karay’ın Eserlerinde I. Dünya Savaşı, Anadolu’da Sosyal Hayat Ve Göç

Year 2018, Volume: 16 Issue: 25, 37 - 61, 29.10.2018

Yenal Ünal

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.475819

Abstract

Bir kültür adamı ve politik figür olarak ön plana çıkan Refik Halit Karay, 20. yüzyılda Türkiye’de yetişmiş en önemli entelektüellerden biridir. Edebiyatçılığının yanında aynı zamanda tarihle ve sosyolojiyle yakından ilgilenmiştir. Refik Halit, hatıra, makale ve edebi eserlerinde 1908-1965 yılları arasında Türk toplumunun yaşadığı gelişim ve değişimleri ustalıkla yorumlayan aydınlardan biridir. Yazarın eserlerinde ağırlıklı olarak durduğu konulardan birisi de I. Dünya Savaşı’dır. I. Dünya Savaşı’nın Türk toplumu üzerindeki tesirlerini üstün bir gözlem tekniği ve pürüzsüz bir Türkçeyle okuyucusuna aktaran yazarın verdiği kimi bilgileri başka kaynaklardan bulabilmek mümkün değildir. Yazar, savaş yıllarında Anadolu’da sürgün hayatı yaşaması hasebiyle Türk toplumunun siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel anlamda çektiği sıkıntıları yakından gözlemlemiştir. Savaş başladığı sırada Sinop’ta bulunan yazar sonraki süreçte Çorum, Ankara, Bilecik başta olmak üzere birçok şehir ve kasabayı görme şansı bulmuştur ki bu sayede toplumun yaşadığı faciayı İstanbul’dan değil Anadolu’dan görüp analiz etmiştir. Bu çalışmada, Karay’ın eserlerinde verdiği bilgilerden yola çıkarak I. Dünya Savaşı yıllarında Türk toplumunun sosyal, ekonomik ve kültürel yapısı ile Anadolu’daki göç hareketleri hakkında bazı değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Keywords

Refik Halit Karay, Sosyal Hayat, Göç, Anadolu

References

• Kaynakça 1) Resmî Yayınlar ve Arşiv Kaynakları: Nevsal-i Milli, Dersaadet, 1330/1914. 2) Dergiler Türk Yurdu “Küs Ömer”, Cilt 14, Numara 1 (151), 1 Kânunusani 1334, s. 1402-1408. “Boz Eşek”, Cilt 14, Numara 2 (152), Kânunusani 1334, s. 4035-4040. Yeni Mecmua “Şaka” Cilt 2, Nu 30, 31 Ocak 1918. 3) Kitaplar Alangu, Tahir, Ömer Seyfettin Ülkücü Bir Yazarın Romanı, İstanbul, 1968. Banarlı, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 2, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 1984. Ebcioğlu, Hikmet Münür, Kendi Yazılarıyla Refik Halit, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul, 1943. Engin, H. Hüseyin, Refik Halit Karay, Engin Yayıncılık, İstanbul, 1997. Ertan, Temuçin Faik ve bşk., Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 4. bs. Siyasal Kitabevi, Ankara, 2016. Kabacalı, Alpay, Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994. Karaer, Nihat, Tam Bir Muhalif Refik Halit Karay, Temel Yayınları, İstanbul, 1998. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, haz. Atilla Özkırımlı, 2. bs. İletişim Yayınları, İstanbul, 1990. Karay, Refik Halit, Ay Peşinde, 2. bs. Semih Lütfi Yayınevi, İstanbul, 1939. ____________, Bir Ömür Boyunca, 2. bs. İletişim Yayınevi, İstanbul, 1996. ____________, Deli, 4. bs. İnkılâp Yayınevi, İstanbul. ____________, Dört Yapraklı Gonca, İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 2005. ____________, Ekmek Elden Su Gölden, İnkılâp ve Aka Yayınevi, İstanbul, 1985. ____________, Guguklu Saat, İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 2005. ____________, İstanbul’un Bir Yüzü, 5. bs. İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 2005. ____________, Kirpi’nin Dedikleri, 3. bs. Semih Lütfi Yayınevi, İstanbul, 1940. ____________, Memleket Hikâyeleri, 21. bs. İnkılâp Yayınevi İstanbul. ____________, Minelbab İlelmihrab (Mütareke Devri Anıları), 2. bs. İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 1992. ____________, Sakın Aldanma, İnanma, Kanma, 2. bs. Semih Lütfi Yayınevi, İstanbul, 1940. ____________, Sürgün, 7. bs. İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 1998. ____________, Tanıdıklarım, 2. bs. Semih Lütfi Yayınevi, İstanbul, 1940. Tuncer, Hüseyin, Türk Yurdu Bibliyografyası (1911-2001), Kültür Bakanlığı-Türk Ocakları Yayınları, Ankara, 2002. Yardım, Mehmet Nuri, Refik Halit Karay (Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Eserlerinden Seçmeler), Hikmet Neşriyat, İstanbul, 2002. 4) Makaleler Tanpınar, Ahmet Hamdi, “Türk Edebiyatında Cereyanlar”, Yeni Türkiye, Nebioğlu Yayınevi, İstanbul, 1959. Türk Dili-Roman Özel Sayısı, Cilt 13, 1964. Ulunay, Refi Cevat, “Medeni Cesaret”, Milliyet, 25 Temmuz 1965.