A Collection of Early Bronze Age Pottery from Akhisar Museum

Year 2025, Volume: 13, 1 - 29, 24.06.2025

Nihal Akıllı

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.2025.01

Abstract

This study evaluates twenty artifacts at the Manisa Akhisar Museum. Most of the artifacts are displayed in the exhibition hall at the museum, while the others are preserved in the museum’s warehouse. Twelve artifacts were obtained through confiscation, while eight were acquired via purchase in various years. Eight artifacts were discovered in Alaşehir, Akhisar, and Kula, whereas the origins of the rest are not specified in the museum records. The artifacts were categorized based on their functions and stylistic characteristics. Consequently, the forms of the vessels were taken as a basis for comparison with their counterparts from other sites. Among the examined vessels, those specifically produced were likely intended to be placed in graves or used in religious rituals. Considering the production techniques and the specifics of the regional culture, most of the vessels clearly show the characteristics of Yortan-type pottery dispersed over Balıkesir and Akhisar/Manisa plains during the Early Bronze Age. Furthermore, there exist vessel forms showing the cultural traditions of the surrounding region. The artifacts from the Akhisar Museum, produced by specialist potters with aesthetic insight, will undoubtedly contribute to Anatolian archaeology.

Keywords

Troy/Yortan Culture Area , Early Bronze Age , Akhisar Museum , Pottery

Thanks

I would like to thank the General Directorate of Cultural Heritage and Museums, Directorate of Manisa Museum, experts Kürşat Kaynak and Özlem Evci from the Akhisar Museum for their assistance, archeologists Kerim Engin Ergen and Esin Biberoğlu for their drawings, and my esteemed Professor Dr. Engin Akdeniz for his support.

Akhisar Müzesi’nden Bir Grup İlk Tunç Çağı Seramiği

Abstract

Bu çalışmada Manisa Akhisar Müzesi’ndeki yirmi adet pişmiş toprak eser değerlendirilmiştir. Eserlerin büyük bir kısmı Akhisar Müzesinin teşhir salonunda sergilenmekte kalanı ise müzenin deposunda muhafaza edilmektedir. Eserlerin on ikisi müsadere, sekizi satın alma yoluyla farklı yıllarda müzeye kazandırılmıştır. Sekiz eser Alaşehir, Akhisar ve Kula’da bulunmuş, diğer eserlerin ise nereden geldikleri müze kayıtlarında belirtilmemiştir. Çalışmada eserler işlevleri ve biçimsel özelliklerine göre sınıflandırılmıştır. Bu sebeple diğer yerleşmelerdeki benzerleri ile karşılaştırılırken kapların formları esas alınmıştır. Çalışmaya konu olan kaplar arasında özel üretilmiş olanlar büyük olasılıkla mezarlara konmak üzere veya dinsel törenlerde kullanmak amacıyla yapılmıştır. Gerek yapım teknikleri gerekse bölge kültürüne ait detaylar dikkate alındığında kapların büyük bir kısmının İlk Tunç Çağı’nda Balıkesir ve Akhisar/Manisa ovalarında yayılan Yortan tipi çanak çömlek özellikleri gösterdiğini söylenebilir. Bunun yanı sıra aralarında çevre kültür geleneğini yansıtan kap formları da bulunmaktadır. Uzman çömlekçiler tarafından estetik bir anlayış ile özenle yapıldığı anlaşılan Akhisar Müzesi eserlerinin Anadolu arkeolojisine katkı sağlayacağı muhakkaktır.

Keywords

Troya/Yortan Kültür Bölgesi , İlk Tunç Çağı , Akhisar Müzesi , Çanak-Çömlek

References

• Akdeniz E. 2009, “Yortan Mezarlığı Hakkında Yeni Gözlemler”. TÜBA-AR 12, 49-64.
• Akdeniz E. 2010, Prehistorik ve Protohistorik Çağlarda Manisa ve Çevresi. Unpublished TÜBİTAK Project.
• Akdeniz E. 2011a, “Neolitik Çağ’da Manisa Yöresi”. OLBA XIX, 1-47.
• Akdeniz E. 2011b, Tarihöncesinden İlk Demir Çağı’na Manisa. Akhisar.
• Akdeniz E. 2020, “Akhisar Hastane Höyüğü ve Bu Kazıda Bulunan En Erken Seramikler”. Dokuz Eylül Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi 7/1, 204-224.
• Akıllı N. 2022, Dağdeviren Höyüğü İlk Tunç Çağı Buluntuları ve Batı Anadolu Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Akurgal E. 1958, Yortankultur-Siedlung in Ovabayindir bei Balikesir. Anatolia III, 156-164.
• Alp S. 1962, “Konya Karahöyük Kazısı 1961”. Türkiye Arkeoloji Dergisi XI/2, 8-9.
• Bernabo-Brea L. 1976, Poliochni Citta Prehistorica Nell’isola di Lemnos. Vol.II, Roma.
• Bittel K. & Stewart J. R. & Angel J. L. 1939-1941, “Ein graberfeld der Yortankultur bei Babaköy”. Archiv für Orientforschung 13, 1-31.
• Bittel K. 1942, “Kleinasiatische Studien”. İstanbuler Mitteillungen 5, 127-211.
• Blegen C. W. & Caskey J. L. & Rawson M. & Sperling J. 1950, Troy I General Introduction, The First and Second Settlements (Vol. I). New Jersey.
• Blegen C. W. & Caskey J. L. & Rawson M. 1951, Troy The Third, Fourth, and Fifth Settlements (Vol. II). New Jersey.
• Charloux G. 2001, “Paul Gaudin et les premières campagnes de fouilles à Yortan et à Aphrodisias”. Orient Express 1, 24-26.
• Dinç R. 1991, “Erdelli Höyük Und Die Bedeutung Seiner Funde Für Die Bronzezeitliche Geschichte Des Manisa-Akhisar-Gebietes”. Istanbuler Mitteillungen 41, 25-38.
• Dinç R. 1997, “Kulaksızlar Mermer İdol Atölyesi ve Çevre Araştırmaları”. AST XIV/2, 255-282.
• Duru R. 1996, Kuruçay Höyük II. Ankara.
• Duru R. & Umurtak G. 2005, Höyücek. Ankara.
• Duru R. 2016, Tarım’dan Yazı’ya Burdur Yöresi ve Yakın Çevresi’nin Altıbin Yılı (MÖ 8000-MÖ 2000). Antalya.
• Efe T. 1988, Demircihüyük. Band III, Die Keramik 2, Die Frühebronzezeitliche Keramik der Jüngeren Phasen (ab Phase H). Mainz am Rhein.
• Efe T. & Türkteki M. 2011, “İçbatı Anadolu Bölgesi Erken Tunç Çağı Seramiği”. Eds. V. Şahoğlu & P. Sotirakopoulou, Karşıdan Karşıya: MÖ 3. Bin’de Kiklad Adaları ve Batı Anadolu. İstanbul, 214-224.
• Eimermann E. 2008, “Soundings at Early Bronze Age Hacılartepe Stratigraph, Potter Tradition and Chronolog”. Eds. J. Roodenberg & S. Alpaslan Roodenberg, Life and Death in a Prehistoric Settlement in Northwest Anatolia. The Ilıpınar Excavations. Volume III. Leuven, 361-417.
• Eslick C. 2009, Elmalı-Karataş V. The Early Bronze Age Pottery of Karataş: Habitation Deposits. Bryn Mawr.
• French D. H. 1969, “Prehistoric Sites in Northwest Anatolia II. The Balıkesir and Akhisar/Manisa Areas”. AS 19, 41-98.
• Garstang J. & Goldman H. 1947, “A Conspectus of Early Cilician Pottery”. AJA 51/4, 370-388.
• Garstang J. 1953, Prehistoric Mersin, Yümük Tepe in Southern Turkey. Oxford.
• Goldman H. 1956, Excavations at Gözlü Kule, Tarsus From Neolithic through the Bronze Age (Vol. II). Princeton.
• Hanfmann G. M. A. 1983, Sardis from Prehistoric to Roman Times. Harvard.
• Hood S. 1981, Excavations in Chios 1938- 1955 Prehistoric Emporio and Ayio Gala (Vol. I). London.
• Joukowsky M. S. 1986, Prehistoric Aphrodisias An Account of the Excavations and Artifact Studies. Louvain.
• Kadish B. 1969, “Excavations of Prehistoric Remains at Aphrodisias, 1967”. AJA 73, 49- 65.
• Kamil T. 1982, Yortan Cemetery in The Early Bronze Age of Western Anatolia. Oxford: BAR International Series 145.
• Koehl R. B. 2018, “From the Near East to the Aegean, from Neolithic Times to the end of the Bronze Age”. Animal-Shaped Vessels from the Ancient World. Feasting with Gods, Heroes, and Kings. Cambridge, Mass., 46-85.
• Korfmann M. 1995, “1993 Yılı Troia Çalışmaları”. KST XVI/I, 239-262.
• Lamb W. 1936, Excavations at Thermi in Lesbos. Cambridge.
• Lamb W. 1937, “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar I”. Archaeologia 86, 1-64.
• Lentini A. 2005, “Archaeobotany brewing and winemaking in Mediterranean Basin and Transcaucasus area”. Cyprus in the Prehistory of Wine. Nicosia, 11-26.
• Lloyd S. & Mellaart J. 1962, Beycesultan Vol. I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. British Institute of Archaeology at Ankara.
• Lloyd S. & Mellaart J. 1965, Beycesultan Vol.II, Middle Bronze Age Architecture and Pottery. British Institute of Archaeology at Ankara.
• Marketou T. 2009, “Rhodes and Cyprus in the Bronze Age: old and new evidence of contacts and interactions”. Eds. V. Karageorghis & O. Kouka, Cyprus and the East Aegean: intercultural contacts from 3000 to 500 BC: an international archaeological symposium held at Pythagoreion, Samos, October 17th - 18th 2008. Nicosia, 48-58.
• Mellaart J. 1970, Excavations at Hacılar. British Institute of Archaeology, Ankara, Edinburgh University Press.
• Mellink M. J. 1964, “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1963”. AJA 68, 269-278.
• Mellink M. J. 1967, “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1966”. AJA 71, 251-267.
• Mellink M. J. & Angel J. L. 1966, “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia 1965”. AJA 70, 245-257.
• Mellink M. J. & Angel J. L. 1968, “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1967”. AJA 72, 243-263.
• Mellink M. J. & Angel J. L. 1970, “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia, 1969”. AJA 74, 245-259.
• Menelaou S. 2018, A Diachronic Study of the Early Bronze Age Pottery from Heraion on Samos, Greece: An Integrated Approach Volume I. Unpublished PhD Dissertation, The University of Sheffield, Sheffield.
• Meriç R. 1985, “1984 Yılı İzmir ve Manisa İlleri Yüzey Araştırmaları”. AST III, 199-208.
• Meriç R. 1988, “1987 yılı Alaşehir Kazısı”. KST X/I, 157-170.
• Meriç R. 2018, Hermus (Gediz) Valley in Western Turkey. Ed. A. Ersoy. İstanbul.
• Milojcic V. 1961, Samos Band I, Die Prähistorische Siedlung unter dem Heraion. Grabung 1953 und 1955, Deutsches archäologisches Institut, Bonn.
• Mitten D. G. & Yüğrüm G. 1969, “Excavations at Ahlatlı Tepecik The Gygean Lake 1968”. Türkiye Arkeoloji Dergisi 17, 125-131.
• Mitten D. G. & Yüğrüm G. 1971, “The Gygean Lake 1969; Eski Balıkhane; Preliminary Report”. Harvard Studies in Classical Philogy, 75, 191-195.
• Mitten D. G. & Yüğrüm G. 1974, “Ahlatlı Tepecik, Beside The Gygean Lake”. Archaeology 27, 22-29.
• Munsell A. N. 2018, Munsell Soil Color Charts. 2009 Year Revised Edition, Grand Rapids, Michigan.
• Naumov G., A. Mitkoski, A. Murgoski, J. Beneš, G. Milevski, M. Przybila & I. Stoimanovski 2018, “Multidisciplinarna Istraživanja Nalazišta Vrbjanska Čuka kod Slaveja (Pelagonija)-Godina 2016”. Archaeologia Adriatica 12, 99-141.
• Ormerod H. A. 1911/1912, “Remains in South-Western Asia Minor II”. The Annual of the British School at Athens 18, 80-94.
• Orthmann W. 1963, Die Keramik der Frühen Bronzezeit aus Inneranatolien. Berlin: Verlag Gebr. Mann.
• Orthmann W. 1966, “Keramik der Yortankultur in den Berliner Museen”. İstanbuler Mitteillungen 16, 1-26.
• Ökse A. T. 1999, Önasya Arkeolojisi Seramik Terimleri. İstanbul.
• Ökse A. T. 2012, Önasya Arkeolojisinde Çanak Çömlek. İstanbul.
• Özgüç T. 1999, Kültepe-Kanis/Nesa Sarayları ve Mabetleri. Ankara.
• Özsait M. 1981, “Burdur Çevresinde Prehistorik Araştırmalar”. IX. Türk Tarih Kongresi I. Ankara, 63-66.
• Pecorella P. E. 1984, La Cultura Preistorica di Iasos in Caria. Roma.
• Roosevelt C. H. 2007, “Central Lydia Archaeological Survey: 2005 Results”. AST XXIV/2, 135-154.
• Roosevelt C. H., C. Luke & S. Ünlüsoy 2016, “Kaymakçı Arkeoloji Projesi: 2014 Yılı Kazı Sonuçları”. KST XXXVII/2, 243-268.
• Sarı D. 2012, “İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi”. Eds. O. Ekinci & D. Baykan. MASROP 7, 112-249.
• Schiek S. & Fischer F. 1965, “Einige frühbronzezeitliche Funde aus Kleinasien”. Fundberichte aus Schwaben Neue Folge 17, Festschrift für Gustav Riek, 156-172.
• Schliemann H. 1880, Ilios: The City and Country of Trojans. London.
• Silistre U. 1989, “Köşk Höyük'te Bulunan Kabartma İnsan ve Hayvan Figürleriyle Bezeli Vazolar”. Belleten 53/206, 361-374.
• Sotirakopoulou P. 2008, “The Cyclades and the Transit Trade in the Aegean during the 3rd. M.B.C.”. Eds. C. Gillis & B. Sjöberg, Crossing Borders: Trade and Production in Premonetary Greece. Proceedings of the 7th, 8th and 9th International Workshops Athens. Uppsala, 69-151.
• Sperling J. 1976, “Kumtepe in the Troad: Trial Excavation 1934”. Hesperia 45/4, 305-364.
• Stojanovski D. & Nacev T. & Arzarello M. 2014, “Pottery Typology and The Monochrome Neolithic Phase in The Republic Of Macedonia”. Eds. W. Schier & F. Draşovean, The Neolithic And Eneolithicin Southeast Europe New Approaches to Dating and Cultural Dynamics in the 6th to 4th Millennium BC. Prähistorische Archäologıe in Südosteuropa Band 28. Rahden/Westfalen, 9-19.
• Şahoğlu V. 2002, Liman Tepe Erken Tunç Çağı Seramiğinin Ege Arkeolojisindeki Yeri ve Önemi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Şahoğlu V. 2011, “Batı Anadolu Sahil Kesiminde Erken Tunç Çağı Seramiği”. Eds. V. Şahoğlu & P. Sotirakopoulou, Karşıdan Karşıya: MÖ 3. Bin’de Kiklad Adaları ve Batı Anadolu. İstanbul, 136-143.
• Takaoğlu T. 2002, “Chalcolithic Marble Working at Kulaksızlar in Western Anatolia”. TÜBA-AR 5, 71-93.
• Takaoğlu, T. 2005, A Chalcolithic Marble Workshop at Kulaksızlar in Western Anatolia. BAR International Series 1358. London.
• Topbaş A. & Efe T. & İlaslı A. 1998, “Salvage Excavations of the Afyon Archaeological Museum, part 2: The Settlement of Karaoğlan Mevkii and the Early Bronze Age Cemetery of Kaklık Mevkii”. Anatolia antiqua. Eski Anadolu 6/1, 21-94.
• von der Osten H. H. 1937, The Alishar Höyük. Seasons of 1930-32 (Part II). OIP 29. Chicago.
• Warner J. L. 1994, Elmalı-Karataş (II). Bryn Mawr.
• White C. E. & Miller N. F. 2018, “The Archaeobotany of Grape and Wine in Hittite Anatolia”. Die Welt des Orients 48, 209-224.