Bilinmeyen Bir 16. Yüzyıl Şairi: Dîdârî (doğ.?/? – öl.?/?) ve Gazelleri

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 33 - 58, 28.12.2020

Yılmaz Top

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.832081

Öz

Klasik Türk şiiri ürünlerinin derlendiği şiir mecmuaları üzerinde yapılan her yeni çalışma, biyografik kaynaklardan haklarında herhangi bir bilgi edinemediğimiz nice şairin gün yüzüne çıkmasına imkân vermektedir. Bu doğrultuda; hayatlarına dair neredeyse hiçbir şey bilmediğimiz şairlerin şiir mecmualarından derlenen şiirleri sayesinde bu şairlerin varlığından haberdar olmamız ve bu şairlerin Klasik Türk şiirindeki konumlarını tayin edebilmemiz mümkün olabilmektedir. Bir şiir mecmuasında derlenen 7 gazeli ve Pervâne Bey Mecmûası’nda bulunan bir nazire gazeli dışında hakkında neredeyse hiçbir bilgiye sahip olmadığımız Dîdârî (doğ. ?/? - öl. ?/?) de şiir mecmuaları vasıtasıyla tanıştığımız şairlerden biridir.
Bu çalışmada; -varsa- divanı günümüze ulaşmamış olan Dîdârî’nin, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Yazma Bağışlar 5879 numarada kayıtlı şiir mecmuasındaki 7 ve Pervâne Bey Mecmûası’ndaki 1 nazire gazeli yapı, ahenk, dil, üslup ve muhteva özellikleri bakımından incelenerek şairin 16. yüzyılda Klasik şiir sahasındaki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna ek olarak Dîdârî’nin söz konusu 8 gazeli çeviri yazılı metin hâlinde, günümüz Türkçesiyle düzyazıya da aktarılarak bir araya getirilmiştir.
Dîdârî’nin, bu çalışmada tanıtımı yapılan tüm gazellerini âşıkane bir edayla kaleme aldığı dikkat çekmektedir. Bu gazellerde Türkçenin, deyimlerle renklendirilmiş oldukça yalın, açık, akıcı ve samimi bir söyleyişle beyitlerde işlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dîdârî, Gazel, Klasik Türk Şiiri, 16. Yüzyıl, Yazma Bağışlar 5879

Kaynakça

• Devellioğlu, Ferit (haz.). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 2016.
• Saraç, Mehmet A. Yekta (haz.). Emrî Dîvânı. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, [t.y.]. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10607,emridivanipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 24.10.2020].
• Gerçek, İsmail. Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü 5879 Numarada Kayıtlı Mecmû‘a-i Eş‘âr (98a-192a). Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, 2015, 136 s. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp,405538%20(1).pdf [Erişim Tarihi: 26.10.2020].
• Gıynaş, Kamil Ali. Pervâne Bey Mecmuası (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, 2013, 5197 s. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp,337754%20(1).pdf [Erişim Tarihi: 13.11.2020].
• Köksal, Mehmet Fatih. “Selîkî” . Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2013. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seliki [Erişim Tarihi: 18.10.2020].
• Macit, Muhsin. “İlk Klasik Dönem (1453-1600) -Şiir”. Türk Edebiyatı Tarihi 2. (Editörler: Talât Sait Halman vd.). 2. Baskı. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2007.
• Mecmû‘a-i Eş‘âr. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Yazma Bağışlar 5879, 191 varak.