Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarındaki Gösterim Türleri Arası Geçişlerin İncelenmesi

Year 2016, Volume: 5 Issue: 3, 0 - 0, 01.09.2016

Mehmet Altan Kurnaz Ebru EZBERCİ Çevik Nezihe Gökçen Bayri

https://doi.org/10.30703/cije.321405

Abstract

Öğrenme ve öğretme araçlarının en çok bilineni olan ve birtakım niteliklere sahip olması beklenen ders kitapları, incelenmesi gereken araştırma konularından biridir. Ders kitaplarının incelenmesi ile ilgili literatürde farklı bakış açılarının temel alındığı ancak ders kitaplarında kullanılan gösterim türleri ve bu gösterim türleri arasındaki geçişler konusunda yeterli çalışmanın yer almadığı belirtilebilir. Bu çalışmanın amacı, 6., 7. ve 8. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarında kullanılan gösterim yöntemlerini ve aralarındaki geçişlerin niteliğini ortaya çıkarmaktır. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından ders kitabı olarak kabul edilen fen ve teknoloji ders kitaplarından farklı yayınevlerine ait ikişer adet ders kitapları bu çalışma kapsamında incelenmiştir. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bulgular doğrultusunda, incelenen ders kitaplarında, metinlerle yapılan bilgi sunumlarının dışında, çoğunlukla fotoğraf ve resim gösterim türlerinden yararlanıldığı, buna bağlı olarak da kullanılan gösterim türleri arasındaki ilişkilendirmelerde geçişlerin yetersiz olduğu görülmüştür. Ayrıca incelenen kitaplarda kullanılan gösterimlerin niteliğinin öğretim programında yapılan yönlendirmelere uygun temel oluşturacak nitelikte olmadığı ifade edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda, ders kitaplarının bu çalışma kapsamında ön plana çıkarılan beklentilerini karşılayacak şekilde yapılandırılması için kitap inceleme komisyonlarına ve program geliştiricilere; bundan sonra yapılacak çalışmalar için de araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.

Investigation of Transitions Between Multiple Representations in the Science Textbooks

Abstract

Textbooks, which are the most
well-known of the teaching and learning tools and expected to have some
qualities, are one of the research topics to be examined. That are based on
different perspectives in the literature related to the study of textbooks, but
it could be specified that there weren’t enough study that analyze textbooks in
terms of multiple representations and transitions among them. The aim of this
study was to investigate the uses of and transitions between different
representations in 6th, 7th and 8th grade science and technology textbooks. Two
each science and technology textbooks which of different publisher, were
approved by Chairman of the Board of Education, were examined in this study. In
the study document analysis was used. According to findings it was seen that
the textbooks which were examined, mostly benefit text representations to
provide information, as well as photos and pictures representations; accordingly
transitions are insufficient which used in association between representation
types. Additionally, it was stated that the quality of the representation types
that were used in the textbooks did not respond the expectations that were set
by the curriculum. According to the results, it was recommended to the textbook
review commission and program developers to pay more attention for configuring
textbooks based on the objectives stated in this study and also to the
researchers for studies to be done after.  

Keywords

Representation, Representation types, Transitions in representations; Science and technology textbook

References

• Ainsworth, S., (2006). DeFT: A conceptual framework for considering learning with multiple representations. Learning and Instruction, 16, 183-198.
• Atıcı, T., Keski Samancı, N. ve Özel, Ç. A. (2007). İlköğretim fen bilgisi ders kitaplarının biyoloji konuları yönünden eleştirel olarak incelenmesi ve öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 115-133.
• Ayvacı, H.Ş. ve Er-Nas, S. (2009). Öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı kurama göre öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 3(2), 212-225.
• Bayri, N.G. (2014). Sekizinci sınıf öğrencilerinin basınç konusuyla ilgili gösterim türleri arasında geçiş yapabilme durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Cansız Aktaş, M. (2014). Nitel veri toplama araçları., Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (Editör M. Metin) içinde ss. 337-371. Ankara: Pegem Akademi.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research in education. Routledge Falmer, London.
• Çelik, L. (2012). Öğretim Materyallerinin Hazırlanması ve Seçimi, Ö. Demirel & E. Altun (Ed.), Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, Pegam A Yayıncılık, Ankara.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çepni, S. Gökdere, M. ve Taş, E. (2001). Mevcut Fen Bilgisi ders kitaplarının okunabilirlik formülleri ile değerlendirilmesi. Maltepe Üniv. Yeni Bin Yılın Başında Fen Bil. Eğt. Semp. İstanbul.
• Dane, A., Doğar, Ç. ve Balkı, N. (2004). İlköğretim 7. sınıf matematik ders kitaplarının değerlendirmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-18.
• Dökme, İ. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim 6. sınıf fen bilgisi ders kitabının bilimsel süreç becerileri yönünden değerlendirilmesi, İlköğretim Online, 4(1), 7-17.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretim. İstanbul: M.E.Basımevi.
• Kurnaz, M. A. (2013). Investigation of the student teachers’ skills of transition between multiple representations about pressure. International Journal of Academic Research Part B, 5(1), 66-71.
• Kurnaz, M. A., Gültekin, N. G., ve Çağlar, A. (2012). Dört ve Beşinci Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarında Yer Alan Gösterim Yöntemlerinin 'Kuvvet Ve Hareket' Üniteleri Kapsamında İncelenmesi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Eğitim Bilimleri Araştırmaları Sempozyumu, Sinop, Türkiye.
• Kurnaz, M. A., ve Yüzbaşıoğlu, M. K. (2013). Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sınavlarının bazı gösterim türleri arasındaki geçişler açısından incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 267-279.
• Kurnaz, M.A., Gültekin, N.G., Aydınlı, B. ve Çağlar, A. (2014). Fen ve teknoloji ders kitaplarında yer alan gösterim yöntemlerinin, aralarındaki geçişlerin ve bunların öğrenciler tarafından kullanılabilme ve algılanma durumlarının incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, Kastamonu.
• MEB (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6, 7 ve 8. sınıflar ) Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MEB (2013). İlköğretim Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. 28 Kasım 2014 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/www/guncellenen-ogretim-programlari/icerik/151 sitesinden alınmıştır.
• Pektaş, M. ve Kurnaz, M.A. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ölçme-değerlendirmede kavram haritası kullanım durumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 9(1), 1-10.
• Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik ders kitaplarını genel değerlendirme ölçeği. Ç.Ü. Sosyal Bilgiler Dergisi, 28(1), 49-54.
• Semerci, Ç. ve Semerci, N. (2004). İlköğretim (1. - 5. Sınıf) matematik ders kitaplarının genel bir değerlendirmesi. Milli Eğitim Dergisi, 162.
• Sünbül, A.M. (1998). Öğrenme stratejilerinin öğrenci erişi ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tekbıyık, A. (2006). Lise Fizik I ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 441-446.
• Ünsal, Y., Güneş, B., (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 107-120.
• Yalın, H. İ. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Nobel Dağıtım, Ankara.
• Yapıcı, M. (2004). İlköğretim 1. Kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 121-130.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• Yiğit, N, Alev, N, Tural, G, Bülbül,M.Ş, (2012). Fen bilgisi 1. sınıf öğretmen adaylarının elektrik konusundaki problemleri anlama ve çözme durumları üzerine bir araştırma. Cumhuriyet International Journal of Education, (1)2, 18-36.
• Yiğit, N. (2005). Araç Gereçlerin Tasarlanması, N. Yiğit (Ed.), Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Geliştirme, Derya Kitapevi, Trabzon.
• Zou, X., (2000). The use of multiple representations and visualizations in student learning of ıntroductory physics: an example from work and energy documents, Thesis (PhD), The Ohio State University, Columbus, Ohio.